Żydzi w kulturze polskiej

Aleksander Hertz

Wznowienie klasycznego studium o roli Żydów w kulturze polskiej, autorstwa wybitnego eseisty i socjologa mieszkającego od wojny w Nowym Jorku, zmarłego w 1983 roku. "Zasadniczym momentem w tej książce - pisał Hertz - jest pokazanie Żydów polskich jako społeczności kastowej. Z tego faktu - jak sądzę - wynikają inne, zasadnicze elementy tego, co w Polsce nazywało się kwestią żydowską". Studium to Hertz uważał za opus magnum swego życia.

Teologia fundamentalna t.1 i 2

Ks. Henryk Seweryniak

Jaki jest stosunek Kościoła do pytań intelektualnych i kulturowych naszych czasów? Jak kształtuje się relacja między wiarą a rozumem? Czym uzasadniać wiarygodność Objawienia? Opisując wyzwania stojące przed teologią fundamentalną, ks. prof. Henryk Seweryniak odnosi się do najnowszych wydarzeń i publikacji. Swój podręcznik konstruuje w sposób przejrzysty i klarowny, często odwołując się do autentycznych przykładów. Uzupełnienie wykładu stanowią ćwiczenia, pozwalające lepiej zrozumieć materiał i przełożyć zdobytą wiedzę teoretyczną na praktykę.

Między prawem i sprawiedliwością

Adam Strzembosz, Stanisław Zakroczymski

Wywiad rzeka z prof. Adamem Strzemboszem to pozycja obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć głęboki spór polityczno-prawny, który podzielił dziś Polskę na pół. Nie bez powodu prof. Strzembosz, pierwszy prezes Sądu Najwyższego w latach 1990-1998, w ostatnich miesiącach stał się najważniejszym autorytetem protestujących w obronie niezawisłości sądów i trójpodziału władzy. Biografia Profesora w naturalny sposób wprowadza do rozmowy tematy dotyczące systemu PRL i przemian ustrojowych, m.in. tworzenie polskiego sądownictwa, postawy sędziów wobec "Solidarności" i stanu wojennego, obrady Okrągłego Stołu czy wreszcie powstawanie ładu instytucjonalnego III Rzeczpospolitej. Są one dla rozmówców punktem wyjścia do refleksji nad wartościami takimi jak sprawiedliwość społeczna, granice władzy sędziowskiej czy stosunki między władzą świecką a duchowną. Smaku dodają książce anegdoty z udziałem najważniejszych aktorów historii politycznej końca XX wieku: Wojciecha Jaruzelskiego, Jacka Kuronia, Adama Michnika czy obu braci Kaczyńskich.

Copyright na Jezusa. Język, znak, rytuał między wiarą a niewiarą

Ks. Andrzej Draguła

Odtwarzacz mp3 w kształcie krzyża i świece "o zapachu Chrystusa". Msza "odprawiana" w teatrze i mecze piłki nożnej mające w sobie coś z religijnego rytuału. Na styku sacrum i profanum, w spotkaniu wiary i niewiary rozgrywają się rzeczy zaskakujące, czasami wręcz szokujące. W książce Copyright na Jezusa ks. Andrzej Draguła przygląda się tej rzeczywistości, szukając miejsca religii w modernizującym się społeczeństwie. Nieustannie stawia czytelnika przed pytaniem, czy chrześcijanie, broniąc swoich znaków, sami nie przenoszą ich ze sfery wiary w sferę społeczno-polityczną.

Ostatni dzwonek. Rozmowy o przyszłości lekcji religii

Damian Wyżkiewicz CM, Dawid Gospodarek

Temat lekcji religii raz po raz dołącza do debaty publicznej, za każdym razem rozpalając społeczne emocje. W wielu z nas narasta irytacja na obecny stan rzeczy - oddalenie treści przekazywanych podczas katechezy od faktycznych wyzwań, przed jakimi stoją młodzi ludzie w XXI wieku w Polsce. Co z tym zrobić? Oddajemy głos człowiekowi, który w czasie tych lekcji znajduje się po niewygodnej stronie - za biurkiem nauczycielskim, a jednak przez uczniów nie jest postrzegany jako relikt przeszłości. Niestandardowe podejście ks. Damiana Wyżkiewicza do prowadzenia lekcji religii sprawiło, że otrzymał wyróżnienie w konkursie Nauczyciel Roku 2019. Czym zdobywa uznanie i zaufanie uczniów? Jak rozmawia z nimi o Bogu, przykazaniach, grzechu, modlitwie i budzącej się seksualności? Czy nie boi się kontrowersyjnych tematów, jak pedofilia w Kościele, gender, aborcja, homoseksualizm? I w końcu czy religia w szkole to w ogóle dobry pomysł? Takie pytania stawia mu dziennikarz i publicysta Dawid Gospodarek. Książka ukazała się dzięki finansowaniu społecznościowemu w ramach serwisu Wspieram.to. Nazwiska osób, które udzieliły nam wsparcia, znajdują się pod informacją o premierze książki, na portalu Wiez.pl .

Wiara w trudnych czasach

Józef Majewski

"Oto zasadnicza postawa, z jaką teolog winien przystępować do pracy: zawsze winien sobie przypominać, że wszystko, co może powiedzieć o Bogu, pozostanie na zawsze słowem jedynie ludzkim, słowem małego, ograniczonego ludzkiego jestestwa, które zaryzykowało wielką przygodę wyczerpania niewyczerpanego misterium nieskończonego Boga" (Jan Paweł II). Nie jest łatwo wytrwać w takiej postawie duchowej pokory i skromności - aż nazbyt wiele świadectw znajdziemy na to w historii Kościoła. Brak tej skromności i pokory nierzadko rodził zbyteczne teologiczne oraz doktrynalne problemy, prześladowania, cierpienia, które zatruwały życie. O niektórych współczesnych tego rodzaju napięciach, konfliktach i trudnościach opowiada ta książka, np. o tych, które wiążą się z pytaniami o ojcostwo i macierzyństwo Boga, święcenia kapłańskie kobiet, modlitwę międzyreligijną, życie po śmierci czy granice wolności teologii.

Dostojewski i laboratorium idei

Jan Krasicki

Dostojewski filozofem nie był, a jednak problemy filozoficzne nurtowały go całe życie - jako coś bardzo głębokiego, otchłannego, wręcz obsesyjnego. Książka prof. Jana Krasickiego koncentruje się właśnie na tym aspekcie twórczości genialnego rosyjskiego pisarza. Pod swą badawczą lupę jej autor bierze wielkie idee, które znalazły swój wyraz m.in. w "Idiocie", "Braciach Karamazow", "Biesach": stosunek do dobra, prawdy i piękna, napięcie między rozumnością a szaleństwem czy specyficznym dla rosyjskiej kultury "jurodztwem", rozumienie miłości, wolności, a wreszcie kobiecości i męskości. Prof. Krasicki ukazuje, że Dostojewski nie pozostawał dłużnikiem ani zakładnikiem doktryn filozoficznych i teologicznych żywotnych w jego wieku, lecz stawiał swoje pytania i szukał na nie własnych odpowiedzi. Nie był przy tym chłodnym obserwatorem, spekulującym nad konceptami w zaciszu gabinetu - o pochłaniających go ideach, nie tylko myślał, ale całym sobą je przeżywał. Dzięki własnemu doświadczeniu egzystencjalnemu jest ich żywym świadkiem, a nieraz nawet stawał się ich ofiarą.

Zostać w Kościele / Zostać Kościołem

Marek Kita

Jaki sens ma dla chrześcijan trwanie wewnątrz trawionej kryzysem i mocno skompromitowanej instytucji? Marek Kita twierdzi, że w istocie chodzi o coś innego. Nie potrzebujemy stanięcia murem za Kościołem, jaki znamy, lecz powrotu do źródeł, a zarazem wyjścia naprzód, ku prorockim wyzwaniom. Istnieje droga krytycznej ortodoksji oraz "obywatelskiej" wolności wierzących, niesprzeczna z lojalnością wobec Kościoła. Do pójścia nią potrzeba uczciwej powtórki z Nowego Testamentu, życia tym, co stanowi jego sedno, i świadomości ewolucyjnego charakteru tradycji. Kościół się zmienia, a teologia dojrzewa - przekonuje autor.

Po co Kościół

Ks. Grzegorz Strzelczyk

Wiara w "święty Kościół powszechny" co dzień wystawiana jest na próbę wobec tego, co obserwujemy w życiu publicznym i w swoim najbliższym otoczeniu. Jedni reagują na to odejściem od struktur Kościoła, inni próbują za wszelką cenę bronić jego wizerunku jako instytucji bez skazy. Jak odnaleźć się we wspólnocie grzeszników? I po co w ogóle potrzebny jest Kościół? Odpowiedź na te pytania przynosi książka ks. Grzegorza Strzelczyka. Autor mocno podkreśla, że Kościół ukształtowany na wzór postawy swojego Nauczyciela - Jezusa Chrystusa tak jak On powinien przyjmować wobec świata podejście służebne i otwarte: "By dać szansę na nawrócenie, Jezus idzie do grzeszników, gdy jeszcze są oni grzesznikami. Nawrócenie okazuje się zaś raczej owocem spotkania, a nie jego wstępnym warunkiem". W książce znalazł się także blok tekstów dotyczących teologii - samego objaśnienia, czym ona jest i jak bardzo jest związana z wiarygodnością Kościoła, a także dwóch problemów szczegółowych, ważnych dla dzisiejszego życia Kościoła, tj. teologii narodu i teologii kobiecości.

Dogmatyka t. 5, Traktat o człowieku, Traktat o sakramentach

Dariusz Kowalczyk SJ, o. Korneliusz Wencel, Marek Blaza SJ

Dogmatyka "z muszelką" to pierwszy od wielu lat w Polsce, od dawna postulowany, nowoczesny, sześciotomowy, rodzimy podręcznik akademicki teologii dogmatycznej, stworzony zespołowo, pod redakcją Elżbiety Adamiak, ks. Andrzeja Czai i Józefa Majewskiego. Autorzy poszczególnych traktatów to polscy teologowie średniego i młodego pokolenia, doskonale obeznani ze współczesną teologią, o znaczącym własnym dorobku naukowym i doświadczeniu dydaktycznym, otwarci na ekumenizm, dialog z innymi religiami, kulturę polską, europejską i światową, reprezentujący różne środowiska naukowe polskiej teologii. Podręcznik cechuje się przejrzystą strukturą i nowoczesnym opracowaniem graficznym. Napisany jest prostym językiem, a autorzy chętnie posługują się porównaniami i przykładami z życia codziennego. "Muszelka" widniejąca na okładce każdego tomu jest nawiązaniem do znanego snu św. Augustyna, wyrażającego symbolicznie pokorę myślącego człowieka w obliczu niezgłębionej tajemnicy Boga. Podręcznik składa się z sześciu tomów zawierających następujące traktaty: Tom 1: Józef Majewski, Wprowadzenie do teologii dogmatycznej; ks. Grzegorz Strzelczyk, Traktat o Jezusie Chrystusie. Tom 2: Elżbieta Adamiak, Traktat o Maryi; bp Andrzej Czaja, Traktat o Kościele. Tom 3: ks. Jerzy Szymik, Traktat o Bogu Jedynym; Michał Paluch OP, Traktat o zbawieniu. Tom 4: ks. Eligiusz Piotrowski, Traktat o Trójcy Świętej; Zdzisław Kijas OFMConv, Traktat o Duchu Świętym i łasce. Tom 5: Korneliusz Wencel EC, Traktat o człowieku; Marek Blaza SJ, Dariusz Kowalczyk SJ, Traktat o sakramentach. Tom 6: Marian Kowalczyk SAC, Traktat o stworzeniu; Zbigniew Danielewicz, Traktat o rzeczywistości ostatecznej.

Nie ma wiary bez pytań

Damian Jankowski, Ks. Andrzej Pęcherzewski

Czy księżom przydałoby się przygotowanie psychologiczne? Czy psychoanaliza zastąpi spowiedź? Skąd popularność mszy o uzdrowienie i egzorcyzmów? Czy religia jest źródłem cierpień? Co zrobić, by Kościół był wspólnotą, a nie korporacją? Czy Bóg jest wszechmocny? Gdzie kończy się przypadek, a zaczyna cud? - odpowiedzi na te i inne trudne pytania szuka ks. Andrzej Pęcherzewski, psychoterapeuta i proboszcz nadmorskiej parafii, w osobistej rozmowie z redaktorem "Więzi" Damianem Jankowskim.

Uchodźcy, migranci i Kościół Katolicki. Polska debata migracyjna po 2015 roku w kontekście nauczania Kościoła katolickiego

Rafał Cekiera

Książka Rafała Cekiery to opowieść o demonie polskiej niegościnności. Socjolog analizuje polityczną i medialną instrumentalizację kryzysu uchodźczego roku 2015. Nie ucieka od kwestii moralnych. Pyta, jak możliwe staje się wywołanie wielkiego strachu w fantomowym przebiegu kryzysu oraz jak dają się łączyć ostentacyjne chrześcijańskie deklaracje ideowe i jawna (lub ukryta) relatywizacja nauczania Kościoła katolickiego na temat uchodźców. Ks. prof. dr hab. Alfred Wierzbicki

Więź 1/2024

Praca zbiorowa

Epidemia samotności Samotność staje się doświadczeniem coraz bardziej powszechnym. Nie tylko wywołuje szkody psychiczne czy zdrowotne u osób nią dotkniętych, ale także staje się wyzwaniem dla polityk publicznych. W jaki sposób systemowo walczyć z samotnością? Czy uratuje nas przed nią sztuczna inteligencja? Kościół, czyli relacje W zglobalizowanym świecie coraz częściej relacje stają się anonimowe, a kultura solidarności zanika. A przecież dla chrześcijan relacje to objawienie istoty Kościoła i jej realizacja. Jak powinna wyglądać parafia na tu i teraz? W jaki sposób może ona pomóc doświadczyć żywego Kościoła? Niech żyje nostalgia? "Kiedyś to były czasy..." - wzdychamy często. Naszą tęsknotę za przeszłością wykorzystują twórcy popkultury, politycy, przedsiębiorcy. Jak to możliwe, że w debacie publicznej wciąż sięgamy po schematy myślenia z XIX wieku? A może właśnie potrzebujemy nostalgii, żeby budować lepszą przyszłość?

Zawsze jest wyjście

Stanisław Adamiak

Bóg wyprowadził Izraelitów z niewoli egipskiej - czy nie ma więc mocy, aby dziś pomóc nam wyjść z naszych grzechów i zniewoleń? Ks. Stanisław Adamiak przekonuje, że historia zbawienia rozgrywa się tu i teraz, w naszym życiu. Swoim odbiorcom, głównie ludziom młodym, pragnie pomóc odnaleźć się we wspólnocie, jaką jest Kościół - pełnej niedoskonałości, ale i świętości. Autor łączy wiedzę biblijną z dobrą orientacją we współczesnej kulturze, przewodnikami po świecie wiary czyniąc m.in. bohaterów Władcy pierścieni J.R.R. Tolkiena. Lekturę książki Zawsze jest Wyjście, inspirowanej programem rekolekcji oazowych II stopnia, można rozplanować na kolejne dni, traktując ją jako domowe rekolekcje z Księgą Wyjścia.

Kościół na rynku. Eseje pastoralne

Ks. Andrzej Draguła

Marketing religijny to dziedzina w Polsce mało znana i budząca nieufność. W Kościele wciąż zauważa się pewien dystans wobec korzystania z technik reklamowych, wynikający zapewne z kojarzenia ich ze sprzedażą, działalnością komercyjną, zyskiem, a nawet manipulacją i kłamstwem. Jak jednak zauważa ks. Andrzej Draguła, instrumenty kryjące się pod terminami "marketing" i "reklama" same w sobie nie są ani dobre, ani złe. Przekonuje, że Kościół powinien uczyć się od marketingowców m.in. metod badania potrzeb oraz rozpoznawania mechanizmów rządzących ludzkimi wyborami. Pozwoli to spojrzeć na wiele starych metod duszpasterskich z nowego punktu widzenia. Wiara i ekonomia, Kościół i rynek, zbawienie i marka, duszpasterstwo i marketing są sobie bliższe, niż nam się wydaje.

Zagłada cmentarzy żydowskich

Krzysztof Bielawski

Historia niszczenia cmentarzy żydowskich w Polsce prześledzona przez Krzysztofa Bielawskiego ukazuje swoje niepokojące karty. Jeszcze do niedawna powszechne było przypisywanie dewastacji nekropolii żydowskich jedynie lub głównie Niemcom podczas drugiej wojny światowej. W rzeczywistości istotny udział w tych działaniach ma także miejscowa ludność oraz powojenne państwo polskie. Przytoczone i udokumentowane zdjęciami przykłady nowych zastosowań, jakie wymyślono dla macew, np. przerobienie ich na płyty chodnikowe lub tarczę szlifierską, mają w sobie wstrząsającą moc. Krzysztof Bielawski przytacza setki przykładów działań prowadzących do zniszczenia cmentarzy żydowskich w Polsce. Jest to obraz całkowicie nieznany, a zarazem przytłaczający swoją skalą. Od początku osadnictwa żydowskiego na terenach dzisiejszej Polski powstało około 1200 cmentarzy żydowskich - zniszczeń nie uniknął bodaj żaden. Autor opisuje rzeczywistość smutną, niepokojącą, wywołującą poczucie moralnego oburzenia i wstydu. z recenzji dr. Krzysztofa Persaka Praca uzupełnia istotną lukę w piśmiennictwie dotyczącym losów Żydów polskich. Stanowi jakościowy krok w zakresie tego, co wiedzieliśmy dotychczas o losie cmentarzy żydowskich w czasie i po Zagładzie. z recenzji dr. hab. Augusta Grabskiego Krzysztof Bielawski jest zaliczany do czołowych badaczy cmentarzy żydowskich w Polsce. Tematyka podjęta w jego pracy mieści się w obrębie białych plam w polskiej historiografii - jest tabuizowana, niechciana, przemilczana, marginalizowana, omijana, niepoprawna, wstydliwa, wreszcie nieznana. Książka jest dopełnieniem, na innym polu, publikacji takich autorów jak Jan T. Gross, Jan Grabowski i Barbara Engelking. prof. Andrzej Trzciński, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej W 2021 roku książka otrzymała III Nagrodę im. Józefa A. Gierowskiego i Chonego Shmeruka za najlepszą naukową publikację książkową w dziedzinie historii i kultury Żydów w Polsce. Publikacja dofinansowana ze środków: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, Fundacja Rodziny Nissenbaumów, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.