Spór o Wątpliwość Darwina. Kontrowersja naukowa, której nie sposób zaprzeczyć

Pod redakcją Davida Klinghoffera  

Spór o Wątpliwość Darwina Kontrowersja naukowa, której nie sposób zaprzeczyć Pod redakcją Davida Klinghoffera W 2013 roku książka Stephena Meyera Wątpliwość Darwina. Kambryjska eksplozja życia jako świadectwo inteligentnego projektu wywołała burzliwą debatę na temat trafności teorii Darwina jako wyjaśnienia historii życia. W publikacji Spór o "Wątpliwość Darwina". Kontrowersja naukowa, której nie sposób zaprzeczyć czołowi badacze teorii inteligentnego projektu polemizują z krytykami książki Meyera i wykazują, że nadal nie odpowiedziano na najważniejsze pytanie, jakie zadał: "Co wywołało napływ informacji niezbędnych do powstania nowych planów budowy ciała?". Oprócz 10 rozdziałów Stephena Meyera Spór o "Wątpliwość Darwina" zawiera również teksty biologów Douglasa Axe'a i Ann Gauger, filozofa biologii Paula Nelsona, matematyków Williama Dembskiego i Davida Berlinskiego oraz koordynatora badań Center for Science and Culture Caseya Luskina. W 44 rozdziałach autorzy omawiają zagadnienia związane z genami sierocymi, kladystyką, skamieniałościami drobnoskorupkowymi, ewolucją białek, czasem trwania eksplozji kambryjskiej, rozpatrują zastrzeżenie do teorii inteligentnego projektu określane mianem "Boga luk" i krytyczne uwagi zwolenników ewolucji teistycznej. Lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć nowatorstwo aktualnej debaty naukowej nad współczesną teorią Darwina.

Darwin przed sądem

Phillip E. Johnson

Autorem książki Darwin przed sądem jest Phillip E. Johnson, amerykański profesor prawa i jeden z założycieli Ruchu Inteligentnego Projektu. Pierwsze, anglojęzyczne wydanie książki ukazało się w 1991 roku nakładem wydawnictwa Regnery Gateway. Kilka lat wcześniej Johnson zapoznał się z poglądami Michaela Dentona i Richarda Dawkinsa. Uczeni ci przedstawiali różne podejścia do darwinowskiej teorii ewolucji - pierwszy jest jej krytykiem, a drugi wieloletnim zwolennikiem. Po przeczytaniu tych i innych publikacji Johnson zdecydował się przedstawić własne poglądy na temat darwinizmu. Autor zastanawia się nad różnymi scenariuszami pochodzenia i rozwoju życia na Ziemi. Twierdzi między innymi, że istniejąca różnorodność biologiczna nie mogła być efektem działania przypadkowych mutacji i doboru naturalnego. Darwinowski mechanizm ewolucji może - jak twierdzi Johnson - być jedynie odpowiedzialny za niewielkie (mikroewolucyjne) zmiany w określonych granicach. Amerykański profesor prawa podkreśla, że nie ma żadnych wiarygodnych świadectw empirycznych przemawiających na rzecz podstawowej tezy ewolucjonistów, iż nagromadzenie niewielkich zmian w budowie organizmów może prowadzić do zupełnie nowych form życia. Krytyka darwinizmu zawarta na stronach niniejszej książki dotyczy przede wszystkim postaw uczonych, którzy - jak pisze Johnson - są tak głęboko przekonani o słuszności filozoficznej zasady naturalizmu w nauce, że nawet nie biorą pod uwagę ujęć alternatywnych. Amerykański prawnik argumentuje, że w nauce należy dopuścić wyjaśnienia wykraczające poza przyjęty paradygmat naturalizmu, ponieważ tylko wtedy można dostrzec słabości obecnego punktu widzenia i poszukać innej drogi do zrozumienia różnorodnego świata przyrody.

O pochodzeniu. Ujęcie historyczne

Pod redakcją Grzegorza Malca 

O pochodzeniu. Ujęcie historyczne Tom 2 Pod redakcją Grzegorza Malca Wstęp Zenon Roskal Autorzy artykułów zawartych w zbiorze O pochodzeniu. Ujęcie historyczne skupiają się na najważniejszych poglądach i wydarzeniach w historii debat o pochodzeniu. Michael A. Flannery przedstawia postać Alfreda Russela Wallace'a, współtwórcy teorii ewolucji drogą doboru naturalnego, który ostatecznie dostrzegł ograniczenia doboru naturalnego i zwrócił się w kierunku koncepcji inteligentnej ewolucji. Robert J. Richards rzuca nowe światło na miejsce Darwina w historii nauki. Michael B. Roberts przedstawia korespondencję Karola Darwina z Asą Grayem na temat projektu w przyrodzie. Michael Ruse analizuje relację między nauką a religią w latach 1830-1870. David N. Stamos analizuje darwinowską koncepcję gatunku. J. Vernon Jensen wraca do słynnego sporu między Thomasem H. Huxleyem a Samuelem Wilberforce'em i przedstawia analizę historyczną tego wydarzenia. Tekst Jonathana Witta został poświęcony historii teorii inteligentnego projektu, a Conway Zirkle skupia się na przeddarwinowskich koncepcjach gatunku.

Dalekowzroczność. Jak biochemia ukazuje plan i celowość życia

Marcos Eberlin

Poznajcie skaczące owady wyposażone w prawdziwe koła zębate i pomysłową technologię ukrytą za potężnymi uderzeniami rawki błazna. Przyjrzyjcie się mikroskopijnym maszynom białkowym w oku ptaka, które działają niczym urządzenie GPS, ujarzmiając splątanie kwantowe. Wkroczcie do osobliwego świata roślin mięsożernych. Wspólnie ze znanym brazylijskim naukowcem, Marcosem Eberlinem, odkryjecie tysiące pomysłowych rozwiązań głównych problemów inżynieryjnych z dziedziny chemii i biologii - rozwiązań, które przeczą koncepcji ślepej ewolucji, wskazując na czynnik przypisywany wyłącznie umysłowi, czyli na dalekowzroczność. Książka "Dalekowzroczność" jest dla tych, którzy są gotowi zmierzyć się z nową perspektywą; dla tych, którzy mają otwarte umysły i nie obawiają się wyjść poza naukowe dogmaty. Marcos Eberlin zabiera nas we wciągającą podróż prowadzącą przez dziedziny chemii i biologii, która prowadzi do uchwycenia nieodzownej roli dalekowzroczności w procesach powstawania życia i Wszechświata. - Daniela de Luna Martins, profesor nadzwyczajny chemii na Federalnym Uniwersytecie Fluminense w Rio de Janeiro, Brazylia Marcos N. Eberlin jest członkiem Brazylijskiej Akademii Nauk, ma tytuł doktora chemii Uniwersytetu w Campinas. Po obronie rozprawy doktorskiej pracował na Purdue University, gdzie założył Laboratorium Thomsonowskiej Spektrometrii Mas, które zyskało dużą renomę i sprawowało nadzór nad ponad 200 magistrantami i doktorantami pracującymi obecnie na stanowiskach pracowników badawczych i specjalistów na całym świecie. Jako były prezes Międzynarodowej Fundacji Spektrometrii Mas (IMSF) i obecny prezes Brazylijskiego Stowarzyszenia Inteligentnego Projektu (TDI BRASIL) oraz Spektrometrii Mas (BrMASS), a także zdobywca prestiżowego Medalu Thomsona (2016) Eberlin cieszy się uznaniem na całym świecie, jest jednym z najbardziej produktywnych badaczy w tej dziedzinie, opublikował niemal 1000 artykułów naukowych. Eberlin napisał dwie książki: "Fomos planejados: a maior descoberta cientifica de todos os tempos" (po portugalsku) oraz "Dalekowzroczność". Seria Inteligentny Projekt to pierwsza tak ambitna i bogata propozycja na polskim rynku wydawniczym, w ramach której ukazują się książki dotyczące teorii inteligentnego projektu - Intelligent Design (ID). Autorzy zastanawiają się: czy różnorodność życia na Ziemi może być wyjaśniona wyłącznie przez procesy czysto przyrodnicze? Czy złożone struktury biologiczne mogły powstać drogą przypadku i konieczności, bez udziału inteligencji? Czy Ziemia jest tylko jedną z wielu niczym niewyróżniających się planet? Teoria inteligentnego projektu jest ogólną teorią rozpoznawania projektu. Rozpoznawanie projektu ma szerokie zastosowanie w takich dziedzinach nauki, jak kryminalistyka, historia, kryptografia, astronomia i inżynieria. Seria Inteligentny Projekt pokazuje, że koncepcja ID powinna być stosowana również w zagadnieniach pochodzenia i rozwoju różnych form życia, a także w próbie zrozumienia nas samych.

Granica ewolucji. W poszukiwaniu ograniczeń darwinizmu

Michael J. Behe

Autorem książki Granica ewolucji. W poszukiwaniu ograniczeń darwinizmu jest Michael J. Behe, amerykański biochemik i autor koncepcji nieredukowalnej złożoności. Pierwsze, anglojęzyczne wydanie publikacji ukazało się w 2007 roku nakładem wydawnictwa Free Press. Autor zastanawiał się, czy darwinowski proces ewolucji może stanowić wyjaśnienie dla powstania i rozwoju życia na Ziemi? Już w książce Czarna skrzynka Darwina uczony opowiedział się za poglądem, że podobieństwa w budowie morfologicznej i genetycznej organizmów wyraźnie przemawiają na rzecz idei wspólnoty pochodzenia. W tym sensie jest on ewolucjonistą, tyle że niedarwinowskim. W prezentowanej publikacji Behe podtrzymuje ten pogląd i podkreśla, że życie na Ziemi rozwijało się drogą powolnych przekształceń, a w procesie powstawania nowych gatunków kluczową rolę odgrywał darwinowski dobór naturalny. We współczesnej biologii ewolucyjnej funkcjonuje twierdzenie, że różnorodność form organicznych jest rezultatem działania przypadkowych mutacji i doboru naturalnego. Pogląd ten zwie się neodarwinizmem. Behe natomiast utrzymuje – i na tym polega jego odejście od darwinizmu – że wraz z rozwojem biochemii i genetyki stało się jasne, że różne formy życia i wiele struktur biologicznych nie mogły powstać drogą przypadkowych mutacji. Uczony argumentuje, że większość mutacji, które decydują o obecnym stanie przyrody ożywionej, nie miało charakteru losowego, jak przypuszczają darwiniści, ale było wynikiem inteligentnego projektu. Twierdzi on między innymi, że teoria ewolucji nie jest w stanie wyjaśnić pochodzenia względnie prostych struktur biologicznych, które wymagają niezależnego powstania więcej niż dwóch rodzajów białek. Zdaniem Behe’ego prawdopodobieństwo takiego wydarzenia jest zbyt małe na gruncie procesów przyrodniczych i dlatego wyjaśnienia przedstawiane przez biologów ewolucyjnych są mało wiarygodne. Amerykański biochemik twierdzi, że argumenty na rzecz teorii inteligentnego projektu można znaleźć nie tylko w biologii, ale także w chemii oraz kosmologii. Behe nawiązuje do mocniejszej interpretacji zasady antropicznej, zgodnie z którą warunki panujące we wszechświecie zostały celowo dostrojone, aby na Ziemi mogło zaistnieć złożone życie. Michael J. Behe jest jednym z głównych przedstawicieli teorii ID. Prezentowana książka zainteresuje z pewnością nie tylko krytyków darwinizmu, ale także zwolenników naturalistycznych idei powstania i rozwoju życia na Ziemi.  

Bóg Darwina. Ewolucjonizm i problem zła

Cornelius G. Hunter

W książce „Bóg Darwina. Ewolucjonizm i problem zła” biofizyk Cornelius Hunter odważnie argumentuje, że teoria ewolucji, od jej stworzenia przez Karola Darwina aż do dziś, posiada uwarunkowania teologiczne. W tle relacji naukowej znajduje się relacja o zmaganiach Darwina z pytaniami o Boga, rzeczywistość i naturę Wszechświata. Hunter pokazuje, jak Darwin, nie mogąc pogodzić swojej koncepcji miłosiernego Boga z okrucieństwem, rozrzutnością i dylematami przyrody, opracował teodyceę nazywaną teorią ewolucji. Nie poprzestaje jednak na relacji historycznej. Pokazuje, że współczesna teoria ewolucji wciąż wspiera się na metafizyce Darwina.   Cornelius Hunter błyskotliwie uzasadnia swoją tezę, zgodnie z którą darwinizm jest mieszaniną dogmatu metafizycznego i stronniczych obserwacji naukowych a „w swojej istocie teoria ewolucji odnosi się do Boga, nie do nauki”.  – Phillip E. Johnson, autor książki „Darwin przed sądem”  Cornelius G. Hunter   Amerykański doktor biofizyki i biologii obliczeniowej. Studiował inżynierię lotniczą na University of Michigan w Ann Arbor w stanie Michigan. Następnie podjął studia doktoranckie na University of Illinois, po których otrzymał stopień doktora biofizyki i biologii obliczeniowej. Po studiach został zatrudniony na Biola University w La Mirada w stanie Kalifornii, gdzie prowadził wykłady na temat relacji nauka – religia. Jest autorem książek ”Darwin’s Proof: The Triumph of Religion Over Science” oraz “Science’s Blind Spot: The Unseen Religion of Scientific Naturalism”. Prowadzi również bloga, na którym omawia historyczne, teologiczne i naukowe aspekty teorii ewolucji. Cornelius G. Hunter jest członkiem Center for Science and Culture należącego do Discovery Institute.  Seria Perspektywy Nauki Jeszcze sto lat temu uczeni uważali, że nauka to przedsięwzięcie obiektywne, oparte na gromadzeniu danych empirycznych i wyciąganiu na tej podstawie wniosków, które przeradzają się w teorie. Dziś jednak wiemy, że to nie fakty, ale przede wszystkim ich interpretacje prowadzą do rozwoju nauki. Największe rewolucje w historii nauki zaszły dzięki wybitnym jednostkom, które wykazały się postawą krytyczną wobec powszechnie obowiązujących poglądów. Kopernik nie przyjął geocentryzmu Ptolemeusza, Einstein odrzucił to, co dzisiaj określamy mianem fizyki klasycznej, a Darwin nie zgodził się z tym, co w jego czasach nazywano biblijnym poglądem o niezmienności gatunków. Seria Perspektywy Nauki pokazuje, że nauka nie jest przedsięwzięciem jednolitym, że to raczej kolaż rozmaitych poglądów, hipotez i idei. Będziemy w niej przedstawiać oryginalne poglądy uczonych, którzy wykraczają poza utarte szlaki i przedstawiają czytelnikowi zupełnie nowe perspektywy w nauce. Odkrycie naukowe polega na tym, że widzisz to, co wszyscy, ale i dostrzegasz to, czego nikt nie zauważył. – Albert Szent-Györgyi, laureat Nagrody Nobla

Tajemnica mechanizmów ewolucji. Wielka opowieść biologii darwinowskiej o triumfie nad religią

Robert F. Shedinger

Czy darwinowska teoria ewolucji jest rzeczywiście największym osiągnięciem w historii nauki – a może nawet najbardziej twórczą i ekspansywną ideą, jaka kiedykolwiek pojawiła się w umyśle człowieka, jak to powiedział Daniel Dennett? „Tajemnica mechanizmów ewolucji” w sposób zrozumiały przedstawia krytyczne studium literatury z zakresu biologii ewolucyjnej od Darwina poprzez Dobzhansky’ego do Dawkinsa. Autor książki, Robert Shedinger pokazuje, że popularne ujęcie ewolucji jest jedną wielką opowieścią o triumfie darwinizmu, w którym wyraźnie przecenia się możliwości mechanizmów ewolucyjnych. Od publikacji opus magnum Darwina minęło już nieco ponad 160 lat, a my wciąż nie wiemy, w jaki sposób zachodzi proces ewolucji. Obecnie musimy pogodzić się z myślą, że mechanizmy ewolucji nadal są owiane tajemnicą, co według autora nie jest równoznaczne z zaprzestaniem naukowych prób poszukiwania prawdy, a wręcz przeciwnie – jest to zachęta do odważnego, a zarazem pokornego uznania ograniczeń ludzkiego rozumu i do otwarcia się na nienaturalistyczne interpretacje kwestii pochodzenia i rozwoju życia. Być może, ale tylko być może, ewolucja darwinowska została nieco przeceniona. Robert Shedinger, profesor religioznawstwa w Luther College, analizuje zarówno współczesne, jak i historyczne źródła, żeby pokazać, że za imponującą publiczną fasadą tej teorii skrywają się szczere, prywatne stwierdzenia wybitnych naukowców, iż nie są pewni, jaki jest mechanizm ewolucji. Ma to olbrzymie konsekwencje dla badaczy myśli religijnej. – Michael J. Behe, autor „Czarnej skrzynki Darwina” Dla osoby zajmującej się badaniami układu nerwowego, dla której przez cały okres dorosłego życia darwinowska teoria doboru naturalnego była absolutną podstawą ewolucji, czytanie „Tajemnicy mechanizmów ewolucji” było jak lektura detektywistycznego dreszczowca. Jest to niezwykle interesująca oraz otwierająca oczy historia ukazująca proces powstawania   teorii naukowej. Jej autor zwraca szczególną uwagę, że proces ten może być równie mocno uzależniony od struktury poglądów zakotwiczonych w obecnej kulturze naukowej, jak od danych empirycznych uzyskiwanych w toku badań.                   – Marjorie Woollacott, profesor neuronauki, University of Oregon  Robert F. Shedinger jest profesorem religii w Luther College w Decorah w stanie Iowa. Przez większość życia w pełni akceptował darwinizm i zasadniczo zgadzał się z opinią Daniela Dennetta, że teoria ewolucji Darwina jest największym osiągnięciem w historii myśli ludzkiej. Jego poglądy uległy zmianie, gdy zaczął prowadzić zajęcia omawiające spór między teorią inteligentnego projektu a ewolucjonizmem. Ze zdziwieniem stwierdził wówczas, że argumentacja czołowych teoretyków projektu ma charakter naukowy, a nie religijny. Shedinger jest autorem „Jesus and Jihad” (Cascade Books, 2015) i kilku innych książek z zakresu religioznawstwa. To jego pierwsza książka na temat religii i nauki.  Seria Perspektywy Nauki Jeszcze sto lat temu uczeni uważali, że nauka to przedsięwzięcie obiektywne, oparte na gromadzeniu danych empirycznych i wyciąganiu na tej podstawie wniosków, które przeradzają się w teorie. Dziś jednak wiemy, że to nie fakty, ale przede wszystkim ich interpretacje prowadzą do rozwoju nauki. Największe rewolucje w historii nauki zaszły dzięki wybitnym jednostkom, które wykazały się postawą krytyczną wobec powszechnie obowiązujących poglądów. Kopernik nie przyjął geocentryzmu Ptolemeusza, Einstein odrzucił to, co dzisiaj określamy mianem fizyki klasycznej, a Darwin nie zgodził się z tym, co w jego czasach nazywano biblijnym poglądem o niezmienności gatunków. Seria Perspektywy Nauki pokazuje, że nauka nie jest przedsięwzięciem jednolitym, że to raczej kolaż rozmaitych poglądów, hipotez i idei. Będziemy w niej przedstawiać oryginalne poglądy uczonych, którzy wykraczają poza utarte szlaki i przedstawiają czytelnikowi zupełnie nowe perspektywy w nauce.  Odkrycie naukowe polega na tym, że widzisz to, co wszyscy, ale i dostrzegasz to, czego nikt nie zauważył. – Albert Szent-Györgyi, laureat Nagrody Nobla 

Władcy ognia. Jak człowiek zrealizował projekt ujarzmienia ognia i przekształcenia naszej planety

Michael Denton

Kontrolowane użycie ognia jest jednym z najwcześniejszych znaków istnienia Homo sapiens. Spośród żywiołów znanych w starożytności ogień uważany był za ten najczystszy i najdelikatniejszy oraz najbardziej nieokiełznany i skuteczny. Jedne ciała topi lub pochłania, a inne hartuje. Uchodził za coś w swej istocie boskiego i godnego czci, a nawet za symbol Boga. Książka Michaela Dentona Władcy ognia rzuca nowe światło na tajemnicę ujarzmienia ognia przez człowieka i pokazuje, jak za jego pomocą człowiek przekształcał środowisko według własnych potrzeb - od przykładowego łuczywa potrafił dojść do lasera. W tej książce Denton rozwija myśl przedstawioną wcześniej w pracy Przeznaczenie natury i twierdzi, że warunki panujące na Ziemi zostały zaprojektowane, aby umożliwić reakcję spalania, a człowiek - jak mówi podtytuł - zrealizował projekt ujarzmienia ognia. Przyroda jest przystosowana nie tylko do życia w ogóle, ale przede wszystkim do życia ludzkiego. Ta interesująca książka rozszerza wyjaśnienia antropiczne w kosmologii na kosmoekologię i historię technologii. Zagadnienie relacji między człowiekiem a Wszechświatem stanowi bowiem jeden z centralnych problemów filozofii. Prof. dr hab. Marian Wnuk