Kultura ludowa źródłem działań artystycznych, badawczych i naukowych

red. Magdalena Szyndler

Publikacja zbiorowa pt. Kultura ludowa źródłem działań artystycznych, badawczych i naukowych pod redakcją Magdaleny Szyndler skierowana jest zarówno do badaczy zorientowanych naukowo, jak i do miłośników-amatorów folkloru na różnych jego płaszczyznach. Książka została podzielona na trzy części: część I – Folklor w literaturze i edukacji, część II – Sztuki plastyczne i multimedia – inspiracje oraz część III – Folklor, folkloryzm, folk – interpretacje, które odpowiadają bezpośrednio zainteresowaniom poszczególnych autorów tekstów. Stąd folklor przedstawiono w postaci źródłowej (odwołania do literatury polskiej) i jako materiał wykorzystywany w szeroko rozumianej edukacji, a ponadto w sztukach plastycznych i multimediach oraz w interpretacjach profesjonalnej kultury muzycznej i inspiracjach dla obszernej grupy zjawisk folkloryzmu i nurtu folkowego (hybrydy). Celem tego opracowania jest odpowiedź na pytanie: jakie są źródła folkloru, czym jest kultura ludowa dzisiaj, jak ewoluuje i jakie są jej powiązania z innymi dyscyplinami? Czytelnicy sięgający do tego zbioru będą mogli sami ocenić, czy znaleźli w nim odpowiedź na powyższe pytanie, a tym samym zrozumieć współczesną rolę folkloru i jego przeobrażeń.

Kultura łowiecka w świecie islamu

Sylwester Milczarek

Niniejsza książka, bogato udokumentowana i oparta na źródłach, jest pierwszym kompleksowym opracowaniem tematyki łowiectwa w cywilizacji islamu. Łowiectwo to szczególnie ważny przejaw życia muzułmanów, a zwłaszcza wyższych warstw społeczeństwa i grup uprzywilejowanych. Praca zaznajamia czytelnika z całokształtem duchowych i materialnych osiągnięć łowiectwa przede wszystkim na Bliskim Wschodzie, ale również na innych obszarach, które uległy silnym wpływom islamu; omawia także kulturę łowiecką Tatarów polsko-litewskich, czyli polskich muzułmanów. Najwięcej miejsca Autor poświęca polowaniu z ptakami łowczymi, czyli sokolnictwu, do dziś żywej i kultywowanej dziedzinie łowiectwa, uprawianej jako sport w krajach arabskich zgodnie z kulturą sokolniczą sprzed wieków.

Kultura monastyczna w późnośredniowiecznej Bułgarii. Byzantina Lodziensia XXX

Jan Mikołaj Wolski

Mnisi i anachoreci odgrywali różnorakie role w społeczeństwie późnośredniowiecznej Bułgarii. Klasztory i pustelnie były "przystanią zbawienia", zapewniały odpowiednie warunki do prowadzenia prawdziwie chrześcijańskiego życia. Mnisi - najbliżsi Bogu spośród ludzi ("ziemscy aniołowie i niebiańscy ludzie") - sprawowali modlitewną opiekę nad chrześcijańską ekumeną. Ich orędownictwu wierni powierzali swoje codzienne troski, a władcy - losy kraju. Środowiska klasztorne ze swoimi skryptoriami jawią się nam jako najaktywniejsze ośrodki kulturotwórcze. Znajomość podstaw kultury mniszej jest niezbędna dla zrozumienia wielu zagadnień związanych z życiem ówczesnych Bułgarów. Niniejsza monografia daje przegląd tych aspektów życia mnichów i eremitów, które przesądziły o ich odrębności. Analizie poddany został system norm i wartości oraz struktura tej grupy, a także jej znaczenie jako instytucji społecznej. Dokonana przez autora metodyczna selekcja źródeł zaowocowała świeżym spojrzeniem na wiele zagadnień aktualnych dla filologów i historyków. Książka powstała na podstawie rozprawy doktorskiej, przygotowywanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Mirosława J. Leszki w Katedrze Historii Bizancjum i obronionej w lipcu 2017 r. "Na podstawie solidnej analizy źródłowej rozprawa przedstawia ówczesne ideały życia ascetycznego, dotyczące celu życia mnichów, hierarchii ideałów i poszczególnych wzorców, jak i sposobu ich realizacji, jak kseniteia, wyobcowanie i wyrzeczenie się świata i siebie, pokuta czy modlitwa. Dobrze wydobywa z tekstów źródłowych napięcia, jakie istniały między wysokimi ideałami a słabością ludzką przejawiająca się w mniszej codzienności. Właściwie także przedstawia różne formy życia monastycznego: wspólnotowe, pustelnicze czy półpustelnicze, a także relacje społeczne, które były udziałem ówczesnych mnichów. Ks. prof. dr hab. Józef Naumowicz Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa

Kultura muzyczna ewangelików na Śląsku Cieszyńskim w pierwszej połowie XVIII wieku. T. 1: Rys historyczny z wybranymi materiałami źródłowymi

Zenon Mojżysz

Seria: Dyskursy sztuk(i) (2), ISSN 2719-941X   Odkrycie nieznanych rękopisów muzycznych w archiwum Kościoła Jezusowego w Cieszynie w roku 2008 było impulsem do rozpoczęcia kompleksowych badań naukowych. W świetle tych badań osiemnastowieczny Cieszyn jawi się jako jeden z głównych ośrodków protestanckiej kultury muzycznej na Śląsku, promieniującej na cały Górny Śląsk i regiony ościenne. Od roku 1710, mimo wielu trudności, cieszyńskim kantorom udało się stworzyć prężnie działający zespół wokalno-instrumentalny  i zapewnić  muzyczną oprawę uroczystości i nabożeństw i na wysokim poziomie artystycznym. „Kantaty cieszyńskie” – zachowane do dziś utwory z ówczesnego repertuaru – stanowią żywe świadectwo tego fascynującego rozdziału historii muzyki.

Kultura muzyczna ewangelików na Śląsku Cieszyńskim w pierwszej połowie XVIII wieku. T. 2: Zachowane utwory wokalno-instrumentalne z repertuaru Kościoła Jezusowego (1710-1740)

Zenon Mojżysz

Odkrycie nieznanych rękopisów muzycznych w archiwum Kościoła Jezusowego w Cieszynie w roku 2008 było impulsem do podjęcia kompleksowych badań naukowych. W ich świetle osiemnastowieczny Cieszyn jawi się jako jeden z głównych ośrodków protestanckiej kultury muzycznej na Śląsku, promieniujący na cały Górny Śląsk i regiony ościenne. Od roku 1710, mimo wielu trudności, cieszyńskim kantorom udało się stworzyć prężnie działający zespół wokalno-instrumentalny i zapewnić muzyczną oprawę uroczystości i nabożeństw na wysokim poziomie artystycznym. "Kantaty cieszyńskie", zachowane do dziś utwory z ówczesnego repertuaru, stanowią żywe świadectwo tego fascynującego rozdziału historii muzyki.

Kultura narodu

Artur Górski

KULTURA NARODU to książka, która ukazuje się drukiem po raz pierwszy, chociaż od śmierci autora minęło już pół wieku. Praca opowiada o znaczeniu kultury w życiu społeczeństw, a zwłaszcza o tym, w jaki sposób kultura polska przyczyniła się do przetrwania narodu pozbawionego własnej państwowości.

Kultura organizacyjna uczelni a wykorzystanie Web 2.0 w procesie komunikacji wykładowcy - studenci

Małgorzata Koszembar-Wiklik, Marek Krannich

Zaprezentowana monografia może stanowić również punkt odniesienia dla przyszłych badawczy, szczególnie w obszarze analiz kapitału społecznego polskich uczelni, przy konieczności regulowania zachowań ludzkich w relacjach osobowych i komunikacyjnych (…) Dzisiaj częstokroć sfera deklaratywności w zakresie konieczności wprowadzania zmian relacji komunikacyjnych oraz lepszego podejścia do potrzeb studentów nie przekłada się na jakiekolwiek działania praktyczne, zakotwiczone w standardach wymiany informacji wewnątrz uczelni. Silne zasygnalizowanie tego rodzaju koniecznych przekształceń uważam za ciekawy i ważki element monografii autorstwa dr Małgorzaty Koszembar-Wiklik oraz dra inż. Marka Krannicha. Autorzy bardzo trafnie zauważają, że kultura organizacyjna decyduje o tempie i sposobie dokonywania zmian, w tym o wdrażanych wzorcach komunikacji oraz metodach rozwiązywania problemów przy występującej w niepewności otoczenia (…). Fragment recenzji dr. hab. inż. Jana Brzóski, prof. Pol. Śl.

Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwach z branży konstrukcji metalowych w Polsce

Przemysław Majewski, Urszula Kobylińska

W niniejszej monografii podjęto tematykę kultury organizacyjnej w przedsiębiorstwach z branży konstrukcji metalowych. Kultura organizacyjna w tego typu przedsiębiorstwach, podobnie jak w innych sektorach przemysłu, może przyjąć różne formy i cechy, zależnie od konkretnych organizacji i ich wartości, historii oraz sposobu funkcjonowania. W tym sektorze kultura organizacyjna może mieć istotny wpływ na bezpieczeństwo pracy, jakość produktów, innowacje, efektywność i wiele innych aspektów działalności organizacji. Z uwagi na fakt, iż obszar badań w prezentowanej monografii dotyczy tej konkretnej branży, po dogłębnej analizie literatury wskazano następującą lukę badawczą: istnieje potrzeba zidentyfikowania kultur organizacyjnych występujących w przedsiębiorstwach branży konstrukcji metalowych. Celem autorów było dokonanie diagnozy rodzajów kultur organizacyjnych w przedsiębiorstwach branży konstrukcji metalowych w Polsce.

Kultura pisma i książki w żeńskich klasztorach dawnej Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku

Jolanta Gwioździk

Uchwały soboru trydenckiego (1545–1563) – stanowiące reakcję na reformację i poglądy Marcina Lutra na monastycyzm – wpłynęły na odnowę życia religijnego i zakonnego w całej ówczesnej katolickiej Europie. Rozwój duchowej żarliwości, zwłaszcza w pierwszej połowie XVII w., powodował reformowanie dawnych zakonów i zakładanie nowych fundacji, a jednocześnie organizowanie żeńskich wspólnot, nastawionych na pełnienie praktycznych funkcji w społeczeństwie. W XVI–XVIII wieku w Rzeczypospolitej Obojga Narodów działały klasztory kontemplacyjne rożnej tradycji zakonnej: franciszkańskiej (bernardynki, klaryski), augustiańskiej (dominikanki, norbertanki, brygidki) oraz zakony mnisze (benedyktynki, cysterki). Do Polski sprowadzono także zakony funkcjonujące już od średniowiecza (augustianki, karmelitanki dawnej obserwancji) oraz nowo powstałe bądź reformowane (karmelitanki bose, sakramentki, wizytki). W 1772 r. w Koronie były 83 żeńskie klasztory klauzurowe (z czego w Małopolsce – 29, w Wielkopolsce – 18, na Mazowszu z Podlasiem – 15, na Pomorzu – 7). Na terenach litewsko-ruskich w okresie staropolskim działało 69 wspólnot zakonnych. Współcześnie zainteresowanie żeńską kulturą zakonną przejawiają przede wszystkim mediewiści, badający zarówno różne przejawy funkcjonowania poszczególnych klasztorów i wybrane aspekty życia zakonnic, jak również opracowujący syntezy najważniejszych problemów, np. duchowości (Jacques Le Goff, Clifford Lawrence, Regine Pernoud). W odniesieniu do okresu potrydenckiego analizuje się m.in. sytuację zakonnic w określonym momencie historycznym, w danym miejscu lub w konkretnym klasztorze. Powstają też prace odnoszące się do kultury i historiografii zakonnej oraz piśmiennictwa i książki w tym środowisku; często badania te wpisują się w nurt „feministyczny” lub mają charakter komparatystyczny. (Z Przedmowy)

Kultura popularna - tożsamość - edukacja

Hejwosz Daria, Jakubowski Witold

Opracowanie, które oddajemy do rąk Czytelników, jest interdyscyplinarnym studium nad zjawiskami zachodzącymi w kulturze współczesnej. Zawiera ono artykuły badaczy z różnych ośrodków akademickich, których zainteresowania skupiają się na refleksji nad kulturą popularną i jej edukacyjnymi kontekstami.Książka składa się z czterech części. Część pierwsza zawiera teksty, których problematyka podejmuje zagadnienie sposobów edukacyjnego wykorzystania sztuki i kultury popularnej. Artykuły wypełniające część drugą koncentrują się na mediach jako przestrzeni naszej edukacji i socjalizacji. W części trzeciej znalazły się teksty dotyczące kwestii relacji kultury popularnej ze szkołą i światem młodzieży. Ostatnia część podejmuje temat powiązań kultury popularnej ze sferą duchowości i tożsamością płci. Redaktorzy mają nadzieję, że książka ta stanie się kolejnym, inspirującym głosem w dyskusji nad rolą kultury popularnej w kształtowaniu się tożsamości współczesnego człowieka.

Kultura popularna w społeczeństwie współczesnym

Drozdowicz Jarema, Maciej Bernasiewicz

Celem niniejszego tomu jest przybliżenie czytelnikowi niżej wymienionych sfer pop-kultury, które nie tylko dają nam możliwość oderwania się od rzeczywistości, lecz są również formą interakcji z nią i próbą włączenia nas samych do dyskursu codzienności. Część pierwsza obejmuje tematykę popularnych zachowań we współczesnym świecie, część druga wskazuje na współczesnych bohaterów kina oraz to w jaki sposób wpływają oni na stan świadomości zbiorowej oraz masowe upodobania. W trzeciej części autorzy wskazują na problem literatury popularnej, a w kolejnej omawiają problematykę muzyki popularnej i dziennikarstwa muzycznego. W ostatniej części wskazano na tradycyjne wątki, motywy oraz instytucje oraz ich nowe popkulturowe ujęcie. Problem naukowej dyskusji nad zjawiskiem kultury popularnej wiąże się nierozerwalnie z kłopotliwą potrzebą stworzenia względnie jednolitej definicji tego specyficznego typu kultury oraz określenia płaszczyzn, na których się przejawia. Przedsięwzięcie to wydaje się jednak skazane z góry na porażkę z tej przyczyny, iż o ile wszyscy zgadzamy się, że kultura popularna kształtuje w istotny sposób nasze życie codzienne, to trudno nam jasno wskazać klarowną granicę określającą pole jej bezpośredniego oddziaływania. Kultura popularna stała się tym samym immanentną częścią życia w społeczeństwach współczesnych, przy jednoczesnym rozmyciu jej konceptualnej jednoznaczności. Wydaje się dziś przenikać społeczną praktykę oraz zbiorowe światopoglądy tak silnie, że tracimy z oczu wyraźnie odrębną specyfikę jej charakteru. Charakter ten określany jest zarówno przez dające się wyróżnić mechanizmy jej działania, jak i nowe formy kulturowej ekspresji. Książka stanowi próbę ukazania fenomenu kultury popularnej w kontekście jej społecznego funkcjonowania. Zawarte w niej artykuły odzwierciedlają ważniejsze punkty odniesienia w dyskusji na temat zasięgu fenomenu kultury popularnej poprzez zaznaczenie najważniejszych pól przedmiotowych, w których się ona przejawia. Autorzy zawartych w książce tekstów starają się ukazać problem przenikania poszczególnych sfer kultury przez elementy kultury popularnej oraz ich społeczny wydźwięk. Zawarte w tomie artykuły dotykają takich obszarów jak media, literatura, czy też edukacja. Ich różnorodność ma wskazywać na niejednoznaczność zjawiska kultury popularnej i jej jednoczesną wszechobecność we współczesnym świecie. Niniejszy tom tym samym wpisuje się w ramy popularnych dziś studiów kulturowych, które jako perspektywa badawcza z konieczności muszą posiadać charakter interdyscyplinarny.

Kultura praktyki przedstawicieli profesji społecznych - podejścia mediacyjne w działaniu społecznym

Ewa Marynowicz-Hetka, Lorraine Filion, Dorota Wolska-Prylińska

Książka stanowi kompendium wiedzy o dużych walorach dydaktycznych, które mogą być wykorzystane w kształceniu pracowników socjalnych czy mediatorów (zwłaszcza rodzinnych, również szkolnych). Niesie także wiele akcentów o charakterze teoretycznym, pogłębiających ukierunkowanie lektur i kompetencji w procesie rozwijania świadomości metodologicznej i refleksyjności praktyków w obszarze zawodów społeczno-pedagogicznych. Szczególnym walorem związanym z analizami zawartymi w książce są interdyscyplinarne odniesienia formułowanych przesłanek. Widoczna jest tu perspektywa prawna, psychospołeczna czy psychologiczna. Zawarto w niej również przykłady praktyk w prowadzeniu mediacji (zwłaszcza mediacji rodzinnej). Teksty są przygotowane przez wysokiej klasy praktyków − mediatorów kanadyjskich, francuskich, belgijskich. Ich usytuowanie w strukturze książki zostało tak skonfigurowane, aby dać możliwość powrotu do tego samego problemu, który był omawiany wcześniej przez innego autora i tym samym pokazać, jak u różnych autorów odnajduje się bardzo podobne perspektywy teoretyczne, odniesienia, które stanowią o specyficznej i już bardzo spójnej koncepcji podejść mediacyjnych. W swoim przekroju książka stanowi istotne novum, może zarówno pełnić rolę podręcznika akademickiego, jak i stanowić aktualne odniesienie do badań i dalszych studiów.  

Kultura rękopiśmienna dominikanek polskich okresu potrydenckiego. Prolegomena do zagadnienia

Jolanta Gwioździk

Tekst z pracy zbiorowej Arma nostrae militiae. Kultura książki i pisma Zakonu Kaznodziejskiego na ziemiach polskich. Oddawany Czytelnikowi kolejny tom serii Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie to zbiór studiów poświęconych różnym aspektom dziejów kultury książki i pisma w środowisku dominikańskim na ziemiach polskich. Pozwala on poznać kulturę umysłową braci i sióstr, poszczególnych klasztorów czy całych prowincji. Dzisiaj o dorobku i tradycjach intelektualnych dominikanów i dominikanek świadczą głównie zachowane druki i rękopisy ich autorstwa oraz skrawki dawnych księgozbiorów. Są one bardzo wymownymi świadkami dziejów zakonu św. Dominika na terenie Rzeczypospolitej.

Kultura szkoły w narracjach dzieci z układu ryzyka (ujęcie interdyscyplinarne)

Kinga Konieczny-Pizoń

Przedmiotem rozważań w monografii uczyniłam obraz szkoły, reprezentowany w narracjach dzieci z układu ryzyka (10-14 lat), zamieszkujących jedno z miast Górnego Śląska. "Kulturowa optyka" postrzegania szkoły przez dzieci z układu ryzyka, które są niejako ambasadorami jej potencjałów i ograniczeń, pozwala na eksplorowanie nowych perspektyw badawczych, w tym podjęcie pracy w kierunku poszukiwania/odkrywania założeń oraz norm współtworzenia pozytywnej kultury szkoły z uwzględnieniem "kompromisu" pomiędzy jakością pracy dydaktycznej szkoły a poczuciem dobrostanu uczniów, nauczycieli, rodziców. Inspirację do rozważań teoretycznych stanowi koncepcja psychokulturowego podejścia do edukacji Jerome'a S. Brunera.

Kultura świadomości. Duchowość, intelektualna rzetelność i kryzys planetarny

Thomas Metzinger

Co stanowi rdzeń edukacji w nowej kulturze świadomości? Czym jest intelektualna rzetelność? W jakim stanie świadomości chcemy umrzeć? Metzinger opowiada się za ustanowieniem nowego rodzaju kultury: kultury świadomości. Dlaczego? Ponieważ wychodzi z przeświadczenia, że zmierzamy ku samozagładzie, na którą składają się kryzys klimatyczny, eksploatacja dóbr naturalnych, chciwe dążenie korporacji do pomnażania zysków, wojny, populistyczna polityka, radykalizm. W niniejszej książce przedstawia konkretne sugestie, jak możemy wpłynąć na otaczającą nas rzeczywistość. Powołuje się na fundamentalne wartości: intelektualną rzetelność, duchowość czy etykę świadomości. Odwołuje się także do współczesnych osiągnięć badań nad umysłem, które dostarczają odpowiednich narzędzi, by teorię przekuć w praktykę. Znajdujemy się w historycznie bezprecedensowej sytuacji. Wszyscy będziemy obserwować rozwój globalnej katastrofy w jej wielu przejawach w Internecie, wiedząc, że razem ją wywołujemy. Wiemy też, że nie wszyscy jesteśmy winni w równym stopniu. Można już mówić o nowej fenomenologii, nowym rodzaju globalnie dzielonego doświadczenia, w skrócie: o nowym świecie życia (Lebenswelt), który nigdy wcześniej nie istniał. Uznamy się za gatunek upadający, a to z kolei wpłynie na każde kolejne pokolenie i to na wiele sposobów. Fragment książki Kultura świadomości. Duchowość, intelektualna rzetelność i kryzys planetarny

Kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Stan obecny - programy nauczania - pomoce dydaktyczne

Władysław T. Miodunka

Tom ten przynosi podsumowanie dyskusji toczonej w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu, to znaczy w latach 1992-2003 w związku z obecnością (lub nie) elementów kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Datę początkową wyznaczają dwie prace: Wojciecha Jekiela i Cezarego Rowińskiego z Instytutu "Polonicum" Uniwersytetu Warszawskiego, opublikowane w tomie Vademecum lektora języka polskiego pod redakcją Barbary Bartnickiej, Lidii Kacprzak i Ewy Rohozińskiej (1992). Obie dotyczą obecności kultury polskiej w procesie nauczania języka polskiego jako obcego: praca W. Jakiela odnosi się do tej obecności na zajęciach językowych dla początkujących, praca C. Rowińskiego zaś - do wprowadzania wiedzy o kulturze polskiej na lektoratach dla studentów z poziomu średniego i zaawansowanego. Prace publikowane w niniejszym tomie różnią się od nich znacznie, gdyż odwołują się do pomocy dydaktycznych, uwzględniających elementy kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego, biorą pod uwagę przeprowadzone później badania P. Garncarka, G. Zarzyckiej, J. Rokickiego, A. Burzyńskiej i S. Schmidt, przyjmują wreszcie jako punkt odniesienia programy realioznawcze w nauczaniu języka niemieckiego jako obcego oraz standardy europejskie zaproponowane w tym zakresie przez Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie (2003).