Społeczne aspekty inwestycji w parki wiatrowe w Polsce na podstawie badań ankietowych

Alicja Małgorzata Graczyk

Książka jest wnikliwym studium badań opinii społeczności lokalnych o pierwszych w Polsce parkach wiatrowych. Przeprowadzone badania stanowiły w 2005 roku pierwsze w kraju, kompleksowe analizy tego typu. Przeprowadzono je bezpośrednio w rejonach, w których takie inwestycje powstały lub były planowane. W celu porównania wyników badań z 2005 roku przedstawiono rezultaty badania z roku 2019. Książka może się stać interesującym studium badanych przypadków zarówno dla przyszłych inwestorów, władz lokalnych, mieszkańców terenów o korzystnych warunkach wiatrowych, jak i dla decydentów oraz uczestników rynku OZE w sektorze energetyki wiatrowej. Monografia jest skierowana do badaczy ekonomii rozwoju zrównoważonego, ekonomii ekologicznej, ekonomii behawioralnej, a także do studentów kierunków ekonomicznych na specjalnościach związanych z ochroną środowiska, planowaniem przestrzennym czy administracją publiczną.

Społeczne i historyczne konteksty funkcjonowania mediów

red. Michał Kaczmarczyk, Dariusz Rott, Magdalena Boczkowska, Małgorzata Koszembar-Wiklik

"Oddajemy do rąk Czytelników publikację Społeczne i historyczne konteksty funkcjonowania mediów, która stanowi pokłosie ogólnopolskiej konferencji naukowej przygotowanej przez Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu i Sekcję Historii Mediów Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Konferencja, zorganizowana w maju 2014 roku w murach Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu oraz w zabytkowych wnętrzach Muzeum Prasy Śląskiej im. Wojciecha Korfantego w Pszczynie, stanowiła okazję do refleksji naukowej nad zjawiskami i faktami tworzącymi historię mediów i komunikacji masowej oraz ewolucją prasy, od czasów najdawniejszych po współczesność (...)".

Społeczne i sytuacyjne uwarunkowania agresji młodzieży

Marzena Wrzesień

Agresja stanowi poważny problem społeczny. Przejawia się ona w różnych formach w każdej niemal sferze życia. Szczególnie niepokojące dla rodziców, wychowawców i pedagogów są zachowania agresywne przejawiane przez najmłodszych. Zagadnienie przyczyn zachowań agresywnych u dzieci jest szeroko omawiane nie tylko w pracach badawczych wielu naukowców, ale także w środkach masowego przekazu. Powstało dotąd wiele teorii wyjaśniających źródła i przyczyny agresji przejawiającej się w zachowaniach dzieci i młodzieży. Agresja jest zjawiskiem powszechnym. Nie zmienia to faktu, że nie powinniśmy być wobec niej obojętni i przyzwalać na jej coraz częstsze przejawianie się w życiu społecznym. Warto zatem przyjrzeć się przyczynom oraz uwarunkowaniom społecznym i sytuacyjnym agresji w zachowaniach dzieci i młodzieży. Niniejsza praca stanowi próbę przedstawienia problemu agresywności wśród dzieci i młodzieży na przykładzie młodzieży gimnazjalnej. Pierwszy rozdział dokonuje przeglądu pojęć związanych ze zjawiskiem agresji i agresywności u dzieci i młodzieży. Charakteryzuje on agresora i ofiarę, prezentuje formy przejawiania się agresji oraz skutki doznawania przemocy w dzieciństwie i życiu dorosłym. W drugim rozdziale zaprezentowano metodologię badań, sformułowano cele, problemy i pytania badawcze. Dokonano także wyboru najbardziej adekwatnych dla celu badań metod, narzędzi i technik badawczych. Trzeci rozdział prezentuje wyniki przeprowadzonych badań. Dotyczy on przede wszystkim przyczyn występowania agresji dzieci.  W rozdziale tym opisano wpływ grup rówieśniczych na zachowania agresywne, rolę gier komputerowych, telewizji oraz poszczególnych środowisk wychowawczych w powstawaniu zachowań agresywnych dzieci. Opisano także przemoc w rodzinie jako jedną z przyczyn agresji występującej wśród młodzieży Wstęp    Rozdział I Zachowania agresywne młodzieży w świetle literatury przedmiotu    1. Przegląd pojęć    2. Przyczyny agresji    3. Charakterystyka agresora i jego ofiary    4. Społeczne i sytuacyjne uwarunkowania zachowań agresywnych    5. Formy przejawiania agresji    6. Skutki doznawania przemocy w dzieciństwie i życiu dorosłym    Rozdział II  Metodologia badań własnych    1. Problematyka badawcza i cel badań    2. Pytania badawcze    3. Metody, techniki i narzędzia badawcze    4. Organizacja i przebieg badań    Rozdział III  Przyczyny występowania zachowań agresywnych młodzieży w świetle badań własnych    1. Ogólna charakterystyka badanej populacji    2. Zachowania agresywne badanej grupy    3.Środowisko rówieśnicze jako źródło agresji    4. Wpływ mediów na powstawanie agresywnych zachowań    6. Rodzinne uwarunkowania zachowań agresywnych młodzieży    Podsumowanie i wnioski    Bibliografia    Aneksy  

Społeczne i wspólne. Studium socjologiczno-filologiczne

Tadeusz Sozański

Książka jest wynikiem badań autora, socjologa i matematyka, podjętych na polu czystej humanistyki. Część I tej erudycyjnej rozprawy traktuje o związkach między naukami o języku a socjologią. Przeanalizowane tu także zostały klasyczne definicje tej dyscypliny, często zwanej nauką o rzeczywistości społecznej. W części II przedmiotem rozważań są języki, w których tworzyli klasycy europejskiej myśli społecznej od Arystotelesa po wiek XX. Filologiczna analiza oryginalnych tekstów oraz przekładów ich dzieł doprowadziła autora do odkrycia czterech sposobów połączenia ze sobą w różnych językach dwu kategorii – sociale i commune – opisujących stosunki międzyosobowe. „Fascynująca dla czytelnika jest ujawniona przez autora kulturowa różnica między greckim a łacińskim rozumieniem więzi społecznej”. (z recenzji prof. W. Wincławskiego)   Tadeusz Sozański, adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, zajmuje się socjologicznymi zastosowaniami teorii gier i teorii grafów, swoje prace publikował w cenionych czasopismach („Social Networks”, „J. of Mathematical Sociology”, „Studia Socjologiczne”) i tomach zbiorowych (Institutional Design and Voting Power in the EU, 2010; Status, Network, and Structure, 1997; Struktura, wymiana, władza. Studia z socjologii teoretycznej, 1993).  

Społeczne, psychologiczne i prawne uwarunkowania zarządzania współczesną organizacją. Wybrane zagadnienia. Cz. 2

Anna Bazan-Bulanda, Agnieszka Kwiatek, Maja Skiba (red.)

Współczesna organizacja funkcjonuje w szybko zmieniającej się rzeczywistości obejmującej wiele sfer i dziedzin życia, m.in. polityczną, prawną, społeczną, rynkową czy technologiczną. Zmianom ulega również otoczenie organizacji. Jego złożoność, zmienność, niepewność i nieprzewidywalność powodują, że współczesne organizacje stają przed poważnymi wyzwaniami, którym muszą sprostać. Zarządzanie organizacją w turbulentnym środowisku wymaga od osób, które nią kierują, znajomości uwarunkowań społecznych, psychologicznych i prawnych. Ich zrozumienie jest zatem potrzebne również studentom wielu kierunków związanych z zarządzaniem, logistyką, finansami, bezpieczeństwem i higieną pracy, a także studentom kierunku Public Management, studiującym w języku angielskim (stąd pojawił się jeden rozdział w języku angielskim). Opisana problematyka może uzupełnić materiał wykładów, ćwiczeń i warsztatów. Pojęcia scharakteryzowane w niniejszym podręczniku mogą być wykorzystane także przez praktyków pragnących poszerzyć swą wiedzę o aktualne informacje. W książce omówiono: podstawowe pojęcia związane z humanizmem oraz znaczenie idei humanizmu w zarządzaniu i jakości; metody humanizujące pracę w organizacji; charakterystykę zespołu pracowniczego, strukturę więzi zachodzących między członkami zespołu pracowniczego w procesie organizowania się oraz relacje podrzędności i nadrzędności w kontekście płci członków zespołu w ujęciu ewolucyjnym; ideę wpływu społecznego, najważniejsze reguły wywierania wpływu oraz problematykę wpływu w organizacjach; pojęcia „rywalizacja” i „współpraca” oraz ich znaczenie w zarządzaniu zasobami ludzkimi i zarządzaniu zespołami pracowniczymi; zarządzanie instytucjami administracji publicznej, w tym instytucjami samorządu terytorialnego; prawne aspekty zarządzania współczesną organizacją, w tym zarządzania nieruchomością, przedawnienie roszczeń i jego skutki dla zarządzania organizacją; pojęcie „własności intelektualnej” w przedsiębiorstwie, przykłady tej własności, ochronę prawną oraz problematykę zarządzania własnością intelektualną w przedsiębiorstwie; ogólną charakterystykę podatków w Polsce; podatek VAT i jego znaczenie w zarządzaniu przedsiębiorstwem; wybrane zagadnienia polityki społecznej oraz ubezpieczeń społecznych.

Społeczne, psychologiczne i prawne uwarunkowania zarządzania współczesną organizacją. Wybrane zagadnienia. Część 4

Anna Bazan-Bulanda, Agnieszka Kwiatek, Maja Skiba (red.)

To już czwarta część podręcznika akademickiego pod redakcją Anny Bazan-Bulandy, Agnieszki Kwiatek i Mai Skiby na temat procesów zachodzących w organizacjach i przedsiębiorstwach, który wraz ze zmianami zachodzącymi w ich wewnętrznym i zewnętrznym otoczeniu wymaga ciągłego uaktualniania i modyfikowania. Szczególnie należy zwrócić uwagę na te zagadnienia, które obejmują obszary społeczne, prawne oraz związane z funkcjonowaniem pracowników, włącznie z ich sferą psychologiczną. Zarządzanie organizacjami w sytuacjach wymagających ciągłego dostosowywania się do zmieniającego środowisku wymaga od osób, które nią kierują, znajomości uwarunkowań społecznych, psychologicznych i prawnych. Z tego względu powstała kolejna część podręcznika, który dedykowany jest studentom wielu kierunków związanych z zarządzaniem, logistyką, finansami, bezpieczeństwem i higieną pracy, a także studentom kierunku Public Management, studiującym w języku angielskim (stąd rozdział w języku angielskim). Podjęta w nim problematyka może stanowić uzupełnienie materiału z wykładów oraz inspirację do ćwiczeń czy warsztatów itp. Podręcznik może być również przydatny dla praktyków chcących uaktualnić swoją wiedzę z tego zakresu. Pozycja składa się z jedenastu rozdziałów dotyczących kolejno: społecznych, psychospołecznych oraz prawnych aspektów zarządzania w firmach i organizacjach. Każdy - dla weryfikacji wiedzy - kończy się zestawem zagadnień/pytań sprawdzających.

Społeczne, psychologiczne i prawne uwarunkowanie zarządzania współczesną organizacją. Cz. 3

Anna Bazan-Bulanda, Agnieszka Kwiatek, Maja Skiba

Publikacja stanowi podręcznik akademicki dotyczący psychospołecznych i prawnych aspektów zarządzania współczesnymi organizacjami. Złożoność, zmienność, niepewność i nieprzewidywalność otoczenia organizacji powoduje, że zarządzanie nimi wymaga od osób, które nimi kierują, znajomości uwarunkowań społecznych, psychologicznych i prawnych. Ich zrozumienie jest potrzebne również studentom wielu kierunków związanych z zarządzaniem, logistyką, finansami, bezpieczeństwem i higieną pracy, a także studentom kierunku Public Management, studiującym w języku angielskim (stąd pojawił się jeden rozdział w języku angielskim). Opisana problematyka może stanowić uzupełnienie materiału z wykładów oraz inspirację do ćwiczeń czy warsztatów. Zagadnienia przedstawione w niniejszym opracowaniu mogą być przydatne także dla praktyków pragnących poszerzyć i uaktualnić swą wiedzę. Na końcu podręcznika znajduje się spis literatury oraz słowniczek ułatwiający odszukanie najważniejszych pojęć, które zostały scharakteryzowane w poszczególnych rozdziałach. W książce przedstawiono: środowisko pracy jako istotny obszar funkcjonowania człowieka i kształtowania się różnych relacji międzyludzkich; grupę społeczną w ujęciu socjologicznym i jej właściwości; relacje interpersonalne w miejscu pracy jako istotny czynnik kształtujący atmosferę pracy; emocje, ich mechanizmy, rodzaje i funkcje w perspektywie zachowań pracowniczych; budowanie strategii negocjacyjnej, style negocjowania i techniki perswazji; nowoczesne praktyki i narzędzia pobudzające motywację i zaangażowanie pracownicze w przedsiębiorstwie; wybrane japońskie metody zarządzania i ich wpływ na motywację pracowników w japońskich oraz zachodnich przedsiębiorstwach; współczesną metodę rekrutacyjną, jaką jest grywalizacja; pojęcie, ideę i podstawowe założenia freelancingu; audyt personalny jako narzędzie wspomagające zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji; różne rodzaje przywództwa w organizacjach; znaczenie kreatywności we wspieraniu postaw proinnowacyjnych w organizacji; proces organizacji spotkań służbowych i jego etapy; proces zarządzania projektami; oświadczenie woli w procesie dokonywania czynności prawnych przedsiębiorstwa; przedstawicielstwo w procesie dokonywania czynności prawnych przedsiębiorstwa; aspekty prawne w handlu elektronicznym; zagadnienie umów w obrocie gospodarczym.

Społeczne reprezentacje Unii Europejskiej. Przedakcesyjny dyskurs polskich elit symbolicznych

Konrad Kubala

W książce zostały ukazane wyniki badań nad wizerunkami Unii Europejskiej obecnymi w medialnej debacie publicznej. Przedstawiono wpływ języka na sferę doświadczenia społecznego, teoretyczne ujęcia kategorii dyskursu, charakterystykę teorii społecznych reprezentacji oraz autorską propozycję warsztatu badawczego. Czytelnik może odnaleźć w publikacji ścieżkę postępowania badawczego przydatną w pracy nad rekonstrukcjami obrazów rzeczywistości dominującymi w mediach. Osoby zainteresowane dynamicznymi zmianami postrzegania instytucji Unii Europejskiej mają natomiast okazję zapoznać się z jej wizerunkami funkcjonującymi wśród polskich elit symbolicznych na krótką chwilę przed referendum akcesyjnym. Książka jest skierowana do osób interesujących się metodami jakościowymi w naukach społecznych, a także temporalnym ujęciem wizerunków Unii Europejskiej. Badacze, którzy zajmują się zagadnieniem tożsamości zbiorowej (w tym europejskiej) i chcieliby odtworzyć wizerunki Unii Europejskiej obecne w dyskursie publicznym dzisiaj, znajdą tu materiał umożliwiający śledzenie percepcji idei europejskiej, dokonywanie porównań i wyciąganie ostrożnych wniosków.  

Społeczne światy Studia Małych Form Filmowych "Se-Ma-For" w Łodzi

Ewa Ciszewska, Agata Hofelmajer-Roś, Michał Pabiś-Orzeszyna, Szymon Szul

Książka jest monografią Studia Małych Form Filmowych "Se-Ma-For", będącego środkowoeuropejską wytwórnią filmów animowanych, która działała w Łodzi w latach 1947-1999. Publikacja prezentująca analizy społecznych światów produkcji filmów animowanych w Se-Ma-Forze wpisuje się w tradycje empirycznych badań historii polskiej kinematografii jako instytucji życia społecznego. Przyjęta w monografii perspektywa, zorientowana na pozaestetyczne determinanty, odchodzi od imperatywu interpretowania kanonicznych utworów. Publikacja jest efektem spotkania kolektywnie tworzonego metaarchiwum z wypracowanymi w trakcie badań praktykami poznawczymi. Pytania stawiane w poszczególnych rozdziałach niosą piętno osobistych temperamentów badawczych, różnią się także stopniem użycia poszczególnych elementów metaarchiwum - w rozdziale pierwszym wiele jest archiwaliów, w drugim - danych ilościowych, zaś trzeci i czwarty ekstensywnie opierają się na przeprowadzonych w trakcie projektu wywiadach. Transdyscyplinarny charakter badania widoczny jest w łączeniu metodologii charakterystycznych dla filmoznawczych badań produkcji, socjologii sztuki i socjologii relacyjnej oraz prozopografii. Używanie "wędrujących pojęć" (pole, świat sztuki, osoba, przestrzeń, innowacja), ale także testowanie "wędrujących praktyk", takich jak mikrohistoria, pozyskiwanie historii ustnej (czy relacji świadka), studium przypadku i badanie w archiwum, pozwalają na zrozumienie unikatowości aktora społecznego, który nie jest ani fabryką, ani grupą artystyczną, ale jednocześnie zawiera w sobie elementy składowe obu tych form organizacji życia społecznego. Patronat nad książką: Animator. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych w Poznaniu Animocje. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych w Bydgoszczy Etiuda i Anima. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Krakowie Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny Muzeum Kinematografii w Łodzi Matronat: Grupa Badawcza Polska Animacja

Społeczne światy. Teoria - empiria - metody badań. Na przykładzie świata wspinaczki

Anna Kacperczyk

Autorka podejmuje tematykę coraz bardziej popularnej działalności sportowej, rekreacyjnej oraz hobbystycznej, jaką jest wspinanie. Opisywana wspólnota „ludzi gór” jest tu pretekstem do pokazania pewnych ogólnych zjawisk i procesów społecznych, możliwych do uchwycenia przy pomocy teorii światów społecznych. Książka ukazuje złożone procesy tworzenia się i podtrzymywania światów społecznych na przykładzie analizy konkretnego społecznego świata – świata wspinaczki. Równocześnie stanowi prezentację efektywnych metod badania światów społecznych. Autorka stosuje cały zestaw strategii analityczno-badawczych – od etnografii, przez autoetnografię, elementy metody biograficznej, analizy dyskursu, po netnografię – podporządkowanych metodologii teorii ugruntowanej, by jak najpełniej opisać społeczny świat wspinaczy. Książka, będąca zbliżeniem zarówno do świata wspinaczki, jak i do teorii światów społecznych, może zainteresować socjologów, antropologów, etnologów, pedagogów i badaczy społecznych, którzy kierują swoją uwagę na złożone i dynamiczne całości społeczne oraz sposoby ich poznawania. Interesujące treści mogą też w niej znaleźć dla siebie studenci tych dyscyplin, chcący zapoznać się z pewnym typem badań, usiłującym opisać światy społeczne, wykorzystując do tego celu różne podejścia badawcze. Pierwsza część pracy może także zainteresować samych wspinaczy, pozwalając im przyjrzeć się własnemu społecznemu światu z nieco innej perspektywy – oczami socjologa.  

Społeczne uwarunkowania działań inwestorów indywidualnych

Łukasz Pyfel

Dlaczego inwestorzy chcą być kojarzeni z przedsiębiorcami, sportowcami czy buntownikami? Jakie strategie wykorzystują, żeby nie określono ich jako hazardzistów i leszczy? Czy amatorskie inwestowanie to dodatkowa praca zarobkowa, a może raczej hobby lub nawet pasja? Jak inwestorzy kategoryzują inwestowane przez siebie pieniądze? Autor książki odpowiada na te i podobne pytania na podstawie własnych badań jakościowych nad inwestorami indywidualnymi. Prezentuje koncepcję inwestora jako osoby silnie zakorzenionej w świecie społecznym, na której działania wywierają wpływ takie kategorie, jak tożsamość, budowane społecznie oczekiwania i relacje z innymi ludźmi. Publikacja jest skierowana nie tylko do badaczy zjawisk społecznych oraz ekonomicznych, lecz także do osób amatorsko czy zawodowo związanych z inwestowaniem. * Książkę świetnie się czyta ze względu na klarowną strukturę wywodów, przystępny język, bogaty zbiór wypowiedzi z wywiadów oraz podsumowania w postaci schematów. Jeśli dodamy do tego odwołania do koncepcji teoretycznych oraz odpowiedniej literatury przedmiotu, to całość stanowi bardzo atrakcyjną pozycję wydawniczą. [...] Autor publikacji nie tylko przekazuje wiedzę o bardzo istotnym wycinku naszego życia społeczno-ekonomicznego, lecz także poprzez swoją profesjonalną analizę i przystępną narrację buduje kulturę prezentacji dogłębnych badań socjologicznych na wysokim metodologicznym i teoretycznym poziomie. Z recenzji dr hab. Marii Nawojczyk, prof. AGH w Krakowie

Społeczne znaczenie miejskich przestrzeni publicznych

Krzysztof Bierwiaczonek

Punktem wyjścia do rozważań zawartych w książce jest spostrzeżenie, że jeśli współcześnie chce się mówić o mieście jako czymś więcej niż strukturze administracyjnej, demograficznej i gospodarczej, to konieczne jest istnienie przestrzeni publicznych, w których mieszkańcy mogą doświadczać zarówno obecności innych osób, jak i samej przestrzeni miejskiej. Interesującym przedmiotem badań jest zatem sposób konfrontowania się mieszkańców miast z przestrzenią publiczną. Jest to proces wielowymiarowy, związany z codziennym funkcjonowaniem w przestrzeni oraz z refleksją nad jej znaczeniem dla miasta czy rolą w kształtowaniu tożsamości miejskiej i jednostkowej. Wymienione zjawiska związane są z różnorodnymi sposobami doświadczania i definiowania miejskiej przestrzeni publicznej. Doświadczanie miejskiej przestrzeni publicznej było głównym przedmiotem badań. W ich realizacji przyjęto klasyczną w socjologii perspektywę kulturalistyczną, która zakłada analizę rzeczywistości społecznej z perspektywy jednostek. W takiej perspektywie zdefiniowano miejską przestrzeń publiczną jako obszar w mieście, który jest dostępny, przyciągający, umożliwiający konfrontację z innymi użytkownikami miasta, estetyczny, w którym ludzie chcą się spotykać, działać i czują się bezpiecznie. Analizowane w tekście badania przeprowadzono w 2012 roku w trzech śląskich miastach: Jastrzębiu-Zdroju, Tychach i Żorach. W sumie za pomocą techniki wywiadu kwestionariuszowego przebadano 982 osoby. W książce dla celów porównawczych przywołano też wcześniejsze wyniki badań prowadzonych w Gliwicach i Katowicach. Ich wykorzystanie wraz z głównymi badaniami pozwala na wyciąganie wniosków o bardziej ogólnym charakterze, wykraczającym poza studia przypadków. Zebrany materiał badawczy pozwolił na sformułowanie kilku wniosków związanych ze społecznym doświadczaniem miejskiej przestrzeni publicznej. W każdym mieście istnieją przestrzenie bez większych problemów identyfikowane przez mieszkańców jako takie, które są przykładami dobrych przestrzeni publicznych. Najczęściej są to miejskie rynki lub place zlokalizowane w centrach miast, atrakcyjne przestrzenie rekreacyjne lub parki. Z perspektywy mieszkańców miast i użytkowników przestrzeni publicznych szczególnie istotna jest ich wielofunkcyjność, umożliwiająca podejmowanie różnorakich aktywności.

Społeczno-kulturowy wymiar przestrzeni wiejskiej. Studia z geografii człowieka

Marcin Wójcik

Idea tej pracy zrodziła się m.in. w wyniku zainteresowania dyskusją o specyfice badawczej geografii człowieka, zwłaszcza we współczesnych uwarunkowaniach instytucjonalnych, oraz jako potrzeba poszukiwania alternatywy dla panujących powszechnie tendencji dezintegracyjnych w naukach społecznych. W związku z tym, podjęto próbę określenia pola przedmiotowego geografii człowieka, wskazując - jako kluczowe - koncepcje i modele przestrzeni, na które można spojrzeć w kontekście różnych form zamieszkiwania ludzi, ich zmiany w czasie oraz w odniesieniu do przemian cywilizacyjnych. W tym przypadku są to nawarstwiające się w czasie ujęcia teoretyczno-metodologiczne, które można odnieść do trzech zasadniczych typów analizy zjawisk w przestrzeni wyróżnionych przez M. Foucaulta, tj. umiejscowienia, rozciągłości i usytuowania. Poszczególne rozdziały, które odpowiadają trzem przypadkom badan nad osadnictwem wiejskim, prezentują kwestie odnoszące się do wyjaśnienia relacji człowieka z przestrzenią rozumianą jako podłoże jego egzystencji (ziemia). We wszystkich badaniach przeplatają się trzy kluczowe dla geografii człowieka kwestie, tj. problemy określenia stanu i przekształceń krajobrazu kulturowego, tożsamości terytorialnej oraz miejsca człowieka i społeczności lokalnych w przestrzeni. W pracy oceniono możliwości poznawcze przedstawionej problematyki badawczej oraz ich rolę w kształtowaniu podstaw odrębności teoretyczno-metodologicznej geografii człowieka. Wskazano również podstawowe kwestie dotyczące przemian społeczno-kulturowych przestrzeni wiejskiej. Jest to o tyle istotne, że wieś podlega bardzo istotnym przekształceniom, co w tym zakresie wpływa na jej inne cechy osadnicze, zwłaszcza fizjonomiczne i funkcjonalne.

Społeczność arabska w Polsce. Stara i nowa diaspora

Mustafa Switat

Reprezentanci diaspory arabskiej byli jednymi z pierwszych cudzoziemców spoza Europy przybyłych do Polski po zakończeniu II wojny światowej, a przed 1989 rokiem − przyjeżdżali bowiem do Polski na studia w ramach bilateralnych umów pomiędzy Polską a krajami arabskimi należącymi do obozu socjalistycznego. Przez ponad 45 lat polscy Arabowie byli uczestnikami między innymi transformacji Polski, etapów tworzenia polskiej polityki migracyjnej oraz podlegali stopniowo procesom integracyjnym. Diaspora ta nie doczekała się jednak do tej pory kompleksowej analizy, bo w przeciwieństwie do niektórych innych mniejszości w Polsce nie poddano jej szczegółowym badaniom. Mam nadzieję, że ta publikacja wypełni pewną lukę w wiedzy o tej społeczności w Polsce, jej postawach wobec transformacji Polski (której data wyznacza umowny podział na starą i nową diasporę), procesach migracyjnych oraz interakcjach z Polakami i wewnątrz samej diaspory. Zaprezentowałem w niej także ogromną różnorodność, historię, kulturę oraz współczesną specyfikę świata arabskiego, często postrzeganego jako monolit. Tłem moich socjologicznych badań jest krótki opis historii stosunków oraz powiązań świata i kultury arabskiej z Polską. Diaspora arabska jest specyficznym przykładem społeczności imigranckiej. Po pierwsze, tworzą ją głównie mężczyźni, po drugie, jest to grupa z jednej strony społecznie niewidoczna i nieznana, chociaż tematyka arabska pojawia się bardzo często w publicznym, najczęściej negatywnym, dyskursie, w kontekście zagranicznych złych wydarzeń o muzułmańsko-arabskiej genezie. Ich negatywna percepcja przenoszona jest na polski grunt, a członkowie diaspory w Polsce postrzegani są na podstawie stereotypów i wydarzeń mających swoje źródło poza Polską. Przedstawiam więc postawy i opinie tej społeczności między innymi na temat transformacji Polski, szeroko pojętej polityki (i)migracyjnej (integracji, tożsamości, migracji) oraz kwestii związanych z modelem ewentualnej wielokulturowej Polski, porównując odpowiedzi członków starej i nowej diaspory oraz Polaków i arabskich respondentów. Opisuję też polsko-arabskie interakcje i codzienne problemy członków diaspory, warto bowiem pamiętać, że pod definicjami czy terminami typu: „respondent”, „imigrant”, „cudzoziemiec” czy „Arab” kryją się po prostu zwykli ludzie na zawsze uwięzieni w pułapce swojej etniczności. I to o nich przede wszystkim jest ta książka. dr Mustafa Switat – absolwent Międzywydziałowych Środowiskowych Studiów Doktoranckich przy Wydziale Historycznym w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych  Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku socjologia, z dyplomem magistra psychologii Uniwersytetu Palackého. Autor kilkunastu artykułów o charakterze migracyjno-społecznym. Jego zainteresowania naukowe obejmują socjologię migracji, historię i procesy globalizacyjne, wielokulturowość, transfer kulturowy i psychologię kliniczną.

Społeczność małych miast południowej Małopolski od końca XVI do końca XVIII wieku

Piotr Miodunka

Społeczności małych miast w okresie ostatnich dwustu lat przedrozbiorowej Rzeczypospolitej nie budziły do tej pory większego, poza regionalistami, zainteresowania historyków. Małe miasta postrzegano najczęściej jako ośrodki podupadłe, zamieszkałe głównie przez rolników. Wnikliwa analiza szerokiej gamy źródeł – setek zapisów metryk ślubów, chrztów i pogrzebów, a także rękopisów i druków: lustracji i inwentarzy, rejestrów podatkowych, wizytacji kościelnych, ksiąg relacji sądów grodzkich, spisów wojskowych – pozwala jednak na skorygowanie takiego obrazu. Głównym punktem odniesienia są trzy niewielkie ośrodki: Pilzno, Przecław i Wojnicz, przedstawione na tle pozostałych miast tej wielkości, położonych na południu historycznej Małopolski. Ustalenia zawarte w książce dotyczą zarówno spraw ogólnych – wielkości zaludnienia, migracji i związków z wiejskim otoczeniem – jak i bardziej szczegółowych: wewnętrznej hierarchii (zwłaszcza związanej ze sprawowaniem władzy) czy sposobów zarobkowania. Wiele uwagi poświęcono także charakterystyce małomieszczańskiej rodziny i cyklowi życia przeciętnego mieszkańca. Książka jest pozycją ze wszech miar wartościową […]. Otrzymujemy bowiem monografię maksymalnie – co podkreślam z naciskiem – wielostronnie źródłową, podejmującą istotne i ciągle aktualne problemy funkcjonowania społeczności małych organizmów miejskich, które, jak dobrze wiemy, dominowały w pejzażu urbanizacyjnym dawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej. prof. zw. dr hab. Cezary Kuklo Autor zastosował z powodzeniem jakże pożądane we współczesnej historii społecznej metody mieszane, oparte na ilościowych źródłach metrykalnych i narracyjnych (np. księgi miejskie), tworząc urozmaicony obraz społeczności małych miast południowej Małopolski w długim ciągu dziejowym. dr hab. Mateusz Wyżga Piotr Miodunka – historyk, prawnik, adiunkt w Katedrze Historii Gospodarczej i Społecznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, współautor monografii Pilzna i Wojnicza oraz Ekobiografii Krakowa. Jego zainteresowania badawcze obejmują: historię społeczno-gospodarczą Polski do XIX wieku, demografię historyczną, geografię historyczną i historię środowiskową. "Na podstawie obserwacji miast z terenu południowej Małopolski nie wydaje się słuszne – moim zdaniem – sprowadzanie małych miast do roli swoistych tworów pośrednich między wsiami a miastami. W sposób zasadniczy ich struktura społeczna i ekonomiczna nie różniła się od miast większych. Były to miasta w pełnym tego słowa znaczeniu – tyle że w mniejszej skali. […] Mieszkańcy owych mniejszych ośrodków mieli w pełni świadomość mieszczańskiej kondycji, a także negatywnych i pozytywnych stron swojej pozycji w ramach własnego stanu i całego społeczeństwa. Nie odbiegały one zbytnio od współczesnych różnic między mniejszym a większym miastem." fragment książki

Społeczność w języku - język w społeczności

red. Karolina Lisczyk, Marcin Maciołek

Tematyczną osią publikacji jest komunikacja między ludźmi należącymi do grup społecznych zróżnicowanych terytorialnie, środowiskowo oraz zawodowo. Pomieszczone w tomie artykuły, choć połączone zagadnieniem wyeksponowanym w tytule, obejmują analizy zróżnicowane metodologicznie i przedmiotowo, prezentowane w ujęciu synchronicznym i diachronicznym. Autorzy tekstów podjęli namysł nad problemami sytuującymi się w obszarze historii języka (badania nad powstawaniem socjolektów), gramatyki (objaśnienie zjawisk fonetycznych w polszczyźnie Żydów), leksykologii (omówienie gwarowych nazw mieszkańców i przybyszy), dialektologii (analiza nazw terenowych jako próba odtworzenia wizerunku mieszkańców mikrowspólnot; refleksja nad funkcją polszczyzny wśród Polaków zamieszkujących tereny Bośni i Hercegowiny), pragmalingwistyki (przedstawienie językowych wykładników więzi między kibicami siatkówki; interpretacja kultury programistów w kontekście „myślenia w języku”), mediolingwistyki (opis technik budowania familiarności w programie śniadaniowym; nakreślenie wpływu języka włoskiego mówionego na komunikację prasową) czy glottodydaktyki (zarys komunikacji zawodowej w podręcznikach do nauki języka polskiego). Każdorazowo badacze dowodnie wykazali, że język stanowi istotne narzędzie służące nie tylko porozumiewaniu się, ale także budowaniu wspólnot komunikatywnych. Tom skierowany jest do wszystkich osób zainteresowanych problematyką języka i jego roli w różnych społecznościach, w szczególności zaś – do językoznawców oraz studentów kierunków filologicznych.