Białe futra i inne opowiadania

Fradl Sztok

Zbiór opowiadań Fradl Sztok z 1919 roku ujawnia tajemniczy, prawie zapomniany talent nie tylko w zakresie literatury żydowskiej, ale w całej historii literackiego modernizmu. Niepozbawione autobiograficznych odniesień opowiadania łączą ze sobą dwa światy: podolskie miasteczka i Nowy Jork. To właśnie w Ameryce Fradl Sztok, jako poetka, zyskała rozgłos w środowisku artystycznej bohemy. Pisarstwo Sztok łączy w sobie eksperymenty formalne rozbijające tradycyjne formy narracji w stylu Virginii Woolf oraz zagadnienia tożsamości w klimacie prozy Sylvii Plath, a wspólnym ogniwem biograficznym trzech pisarek jest zmaganie się z chorobą psychiczną. Choć mało wiemy o jej życiu, a spuścizna literacka, którą pozostawiła jest niewielka - pisarstwo Fradl Sztok reprezentuje mocny głos w kobiecej literaturze jidysz. Opowiadania pulsują od maskowanego gniewu, napięcia, tęsknoty, wyciągania rąk po życie i pragnień, również tych erotycznych. Uprawiana przez Sztok autofikcyjna gra z Czytelnikiem sprawia, że teksty, choć stanowią mroczną diagnozę nowoczesności, charakteryzuje młodzieńcza witalność i lekkość. Szokująco aktualna lektura, która dotyka nie tylko zagadnień feministycznych i emigracyjnych, ale także absolutnie uniwersalnych ludzkich słabości. "Bohaterki Sztok uczą się dopiero o sobie mówić, nie zawsze mają do tego odpowiednie narzędzia, co znajduje odzwierciedlenie w sposobie prowadzenia narracji - w zdaniach zaczynających się jakby od środka, w urwanych myślach, niejasnych stwierdzeniach. I ten efekt wyraźnie odczuwamy w lekturze. Sztok chce, byśmy i my się poczuli czasem zagubieni. Tego efektu jej prozy nie da się jednak sprowadzić tylko do poszukiwania nowego głosu młodych kobiet, bo bohaterami Sztok, nieraz pierwszoplanowymi, są też mężczyźni. Zagubieni, niespełnieni, nieporadni. Wyrzuceni ze swoich tradycyjnych ról lub w tradycyjnych rolach nie umiejący się odnaleźć." Z przedmowy Karoliny Szymaniak Przekład z języka jidysz. Fradl Sztok (1888?-1952?) - urodzona w Galicji, emigrowała do Nowego Jorku jako młoda dziewczyna. Poetka, reformatorka sonetu w jidysz, należała do grupy literackiej Di Junge. Opublikowała niewiele tekstów prozą. Niewiele wiemy też o jej życiu, w latach 30. wycofała się z życia publicznego, być może spędziła kilka lat w zakładzie psychiatrycznym, być może wyszła za mąż i zmieniła nazwisko. W twórczości często poruszała tematy emigracji, a także kobiecych pragnień, również tych erotycznych.

Białe i czarne

Barbara Nawrocka Dońska

Akcja powieści rozpoczyna się zimą 1945 roku. Młoda kobieta, Marianna, tuła się po kraju. Napotkany przypadkiem rzutki lekarz proponuje jej pracę w szpitalu, który musi zostać odbudowany z ruiny. Trudne warunku i brak lekarstw to tylko część kłopotów czekających na gotowych do pracy ludzi. Relacja doktora i Marianny nieco się zacieśnia, dziewczyna opowiada mu historię swojego życia.

Białe i czarne duchy

Jan Łada

Białe i czarne duchy kolejna książka Jana Łady autora znakomitej powieści historycznej będącej prologiem do Trylogii Sienkiewicza z elementami fantasy W nawiedzonym zamczysku. W skład antologii wchodzą trzy utwory: powieść pod tym samym tytułem, której akcja toczy się w 1921 roku i opisuje nadzieje i uwikłania grupy osób, które utraciły bliskich w czasie wojny i próbują nawiązać z nimi kontakt na seansach spirytystycznych. Dalej, mini powieść, Lucyfer oraz opowiadanie Ostatnia msza. W Białych i czarnych duchach zapalony spirytysta i hipnotyzer Żarnowicz gromadzi na seansach grupkę ludzi, dla których świat nadprzyrodzony jest jedyną ucieczką od rozpaczliwej rzeczywistości życia. Marszałkowa Stężyńska, która straciła syna jedynaka w czasie wojny z Rosjanami, zbolały od nieszczęść starzec Oświeyka i cała galeria osób wydziedziczonych i zmarnowanych w czasie I wojny światowej. Jedynym zdrowym typem w tym psychopatycznym środowisku jest Oświeyko-junior, dzielny porucznik marynarki, rozkochany, na śmierć i życie, w pannie Jadwidze, którą wybrał sobie szatan z pomocą rozkochanego w niej hipnotyzera Żarnowicza. Kto wygra tę walkę o duszę i serce Jadwigi? Lucyfer to opowieść o księdzu, który porzucił kapłaństwo, oddając się całkowicie sztuce i Lucyferowi. Autor nie mówi wprost, czy kryzys wiary i kult Lucyfera skierował bohatera ku sztuce, czy to sztuka doprowadziła do rezygnacji kapłaństwa i odejścia od wiary Antologię kończy Ostatnia msza przedstawiająca historię zamknięcia klasztoru przez władze carskie. Ładę jak zawsze interesuje tu walka między dobrem i złem. Zło dysponuje siłą, ale nie jest w stanie pokonać mocy dobry, nie jest w stanie wywołać lęku, który by spowodował, że ofiary złożą mu hołd. Łada łączy grozę z nadzieją.

Białe kwiaty

Cyprian Kamil Norwid

“Białe kwiaty” to utwór Cypriana Kamila Norwida, polskiego poety, prozaika i dramatopisarza. Często jest on uznawany za ostatniego z czterech najważniejszych polskich poetów romantycznych.    “Białe kwiaty” to część cyklu prozy którego drugim fragmentem są “Czarne kwiaty”. W obydwu autor nie starał się narzucać sobie jakiegokolwiek stylu literackiego – zależało mu na wierności faktom. Uważane są one często, za arcydzieło polskiej prozy. “Białe kwiaty” tworzą zbiór fragmentów zaczerpniętych z dziennika autora. Zawierają opisy estetyki ciszy, nieobecności i "przemilczenia", charakterystycznego dla twórczości Norwida. Brak w tym cyklu patosu i pretensjonalnej ekspresywności.  

Białe kwiaty

Cyprian Kamil Norwid

Bia­łe kwia­ty Na pew­no te­go nic pa­mię­tam, gdzie wi­dzia­łem pła­sko­rzeźb wy­obra­ża­ją­cy wy­cho­dzą­ce­go z Świą­ty­ni Za­cha­ria­sza, a nie mo­gą­ce­go ota­cza­ją­cym mó­wić, iż za­nie­miał do cza­su na­ro­dze­nia się Ja­na ś. Chrzci­cie­la, sy­na je­go; zda­je mi się, że to we Flo­ren­cji, na tych brą­zo­wych bra­mach Chrzciel­ni­cy ś. Ja­na, o któ­rych Mi­chał Anioł Bu­onar­ro­ti rzekł był, iż ocze­ku­ją­cy­mi ra­ju na zie­mi bra­ma­mi są, któ­re prze­nieść jesz­cze, gdzie raj jest, za­nie­cha­no. Za pew­ne jed­nak uwa­żam, iż tak trud­nej rze­czy, ja­ką jest rzeź­ba-chrze­ści­jań­ska, to nie­wąt­pli­wie naj­pięk­niej­szy mo­że przed­miot. [...]Cyprian Kamil NorwidUr. 24 września 1821 w Laskowie-Głuchach Zm. 23 maja 1883 w Paryżu Najważniejsze dzieła: Vade-mecum (1858-1866), Promethidion. Rzecz w dwóch dialogach z epilogiem (1851), Bema pamięci żałobny rapsod (1851), Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie (styczeń 1856), Do obywatela Johna Brown (1859), Wanda (1851), Krakus. Książę nieznany (1851), Czarne kwiaty (1856), Białe kwiaty (1856), Quidam. Przypowieść (1855-1857), Cywilizacja. Legenda (1861), Archeologia (1866), Rzecz o wolności słowa (1869), Pierścień Wielkiej Damy, czyli Ex-machina Durejko (1872), Ad leones! (1883) Polski poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, tworzył także prace plastyczne. Jego edukacja miała charakter niesystematyczny, można więc powiedzieć, że we wszystkich uprawianych dziedzinach sztuki był samoukiem. Będąc żarliwym miłośnikiem piękna, służył mu nie tylko jako poeta, ale także jako rysownik, akwarelista, medalier i rzeźbiarz. Zaliczany jest do grona największych polskich romantycznych poetów emigracyjnych: utrzymywał nie tylko osobiste kontakty, ale również literacką wymianę zdań z najwybitniejszymi postaciami z tego kręgu - Z. Krasińskim, A. Mickiewiczem, J. Słowackim, F. Chopinem. Jednakże charakter twórczości Norwida każe historykom literatury łączyć go z nurtem klasycyzmu i parnasizmu. W swojej twórczości stworzył i ukształtował na nowo takie środki stylistycznie jak: przemilczenie, przybliżenie, zamierzona wieloznaczność, swoiste wykorzystanie aluzji, alegorii i symbolu. Teksty Norwida nasycone są refleksją filozoficzną. Jeśli chodzi o postawę ideową, Norwid był tradycjonalistą, ale zarazem wrogiem wszystkiego, co nazywano nieoświeconym konserwatyzmem. Początkowo związany z warszawskim środowiskiem literackim (m. in. z Cyganerią Warszawską), większość swego życia spędził poza krajem. Przebywał w wielu miastach europejskich: Dreźnie, Wenecji, Florencji, Rzymie (podczas Wiosny Ludów), Berlinie, Paryżu, a w 1853 r. udał się do Stanów Zjednoczonych. Zza oceanu wrócił jednak na wieść o wojnie krymskiej (później jeszcze wielkie ożywienie poety wywołał wybuch powstania 1863r.), by zamieszkać w Londynie, a następnie ponownie w Paryżu. Tu też zmarł w nędzy, w przytułku, w Domu św. Kazimierza i został pochowany na cmentarzu w Montmorency. Żył nader skromnie, cierpiał z powodu nasilającej się stopniowo głuchoty i ślepoty, chorował na gruźlicę. Za życia zdołał niewiele ze swych utworów wydać, był twórcą niezrozumianym i niedocenianym, stał się wielkim odkryciem dopiero w okresie Młodej Polski za sprawą obszernej publikacji pism poety przygotowanej przez Z. Przesmyckiego (pseud. Miriam), redaktora Chimery w latach 1901-1907. Wielkie zasługi dla przywrócenia Norwida literaturze polskiej uczynił autor wydania krytycznego Pism wszystkich (1971-1976) J. W. Gomulicki. autor: Marta KwiatekKupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Białe maski / szare twarze. Ciało, pamięć, performatywność w perspektywie postzależnościowej

Ewa Graczyk, Monika Graban-Pomirska, Magdalena Horodecka, Monika Żółkoś

Formuła tytułu książki Białe maski / szare twarze – metaforyczna plama Rorschacha – stała się impulsem do rozważań na temat psychofizycznych  dyskomfortów i cierpień odczuwanych przez mieszkańców peryferyjnej, środkowo-wschodniej Europy; zachętą do pochylenia się nad dolegliwościami zapisywanymi niestrudzenie przez miejscowych pisarzy, artystów i intelektualistów. W pierwszej części tomu zostały zgromadzone artykuły przedstawiające problematykę ucieleśnionych podmiotowości postrzeganych w kontekście wojny i komunizmu.  Autorzy i autorki analizują w niej „przetaczanie się” przez trzy pokolenia perypetii nie/pamięci o Zagładzie i dziedzictwie dwu totalitaryzmów. Druga część książki składa się z tekstów skupionych na doświadczeniu środkowo-wschodnich Europejczyków postrzeganym w perspektywie napięć przestrzennych. Badaczki i badacze opisują rozmaite odmiany wykorzenienia i migracji oraz (utracone najczęściej) poczucie zadomowienia; proponują badanie ucieleśnionych podmiotowości kształtujących się w post/zależnościowym kontekście de/formującym relacje etniczne, klasowe oraz płciowe.

Białe Miasto. Czarne Miasto. Architektura in wojna w Tel Awiwie i Jafie

Sharon Rotbard

Miasta i opowieści powstają w podobny sposób: zawsze tworzą je zwycięzcy, dla zwycięzców i zgodnie ze świadectwami zwycięzców mówi Sharon Rotbard, izraelski architekt, wydawca i pisarz. A potem krok po kroku pokazuje, jak stworzono mit Tel Awiwu, stolicy państwa Izrael, białego, modernistycznego miasta, które powstało na wydmach z piany fali i chmur, a zatem z marzenia. Owszem, bez marzenia i wizji nie byłoby Tel Awiwu. Ale za ich zasłoną dokonało się coś nader realnego i brutalnego zniszczenie starej Jafy, miasta Arabów, które dziś znamy jako część izraelskiego miasta, w 1949 roku oficjalnie włączoną w obręb metropolii. Tel Awiw nie tylko wyparł czy wręcz unicestwił arabską Jafę. Konstruując swoją historyczną i architektoniczną tożsamość, także stale się w niej przeglądał. Białość izraelskiego miasta, która w 2004 roku zapewniła jej miejsce na liście światowego dziedzictwa UNESCO, ma zatem przynajmniej dwa źródła. Jednym są opiewane w oficjalnych dokumentach tradycje modernistyczne, zwłaszcza ta wywodząca się z Bauhausu, drugim na zasadzie kontrastu i zaprzeczenia przemilczana historia i materialna substancja dawnego, arabskiego miasta na wydmach.

Białe noce

Fiodor Dostojewski

Ona i on, biała noc i bezmiar samotności. Uboga Nastieńka przeżywa właśnie miłosny zawód. Mężczyzna, który wyjechał zarobić na ślub z dziewczyną, wrócił do miasta, lecz dotąd jej nie odwiedził. Roztrzęsiona bohaterka zwierza się ze swoich trosk przypadkowo spotkanemu mężczyźnie. Oboje czują, że są swoimi bratnimi duszami. Wrażliwy mężczyzna zakochuje się w Nastieńce i przez tę jedną noc wydaje mu się, że czeka go piękna przyszłość u jej boku. Opowiadanie było wielokrotnie ekranizowane, np. w 2008 r. jako film Kochankowie w reżyserii Jamesa Graya. Idealna lektura dla czytelników ceniących wrażliwość bohaterów Johanna Wolfganga Goethego czy Friedricha Schillera.\ Fiodor Dostojewski to jeden z najsłynniejszych klasyków literatury rosyjskiej, przeplatający w swoich utworach realizm i wyobraźnię. Mistrz prozy psychologicznej, w której jasno wyrażał swoją niechęć do socjalizmu i rewolucji. Uważał, że ma to niszczący wpływ na człowieka, pozbawia go wartości chrześcijańskich, które dla Dostojewskiego były niezwykle ważne.