Zegary i zegarki w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku. Odział Sztuki Dawnej. Oddział Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie

Anna Baranowska-Fietkiewicz, Lech Łopuski

Wśród niezliczonych przedmiotów wytwarzanych w ciągu minionych stuleci zegary zajmowały zawsze miejsce wyjątkowe: pozwalały opanować ten wymiar rzeczywistości, który wydawał się nieuchwytny. Umożliwiały coraz dokładniejszą rachubę czasu, a przez to zyskanie kontroli nad wieloma ludzkimi sprawami. Zegary nadały ramy naszej egzystencji - i w jej wymiarze praktycznym, i w znacznie głębszym, związanym z nieuchronnym przemijaniem. Konstruowanie precyzyjnych czasomierzy wymagało wielkiej pomysłowości i zręczności. Tę biegłość przez kilka stuleci wykazywali również gdańscy rzemieślnicy, a ich wytwory zaspokajały nie tylko wybredny rynek miejscowy, lecz także potrzeby dworów królewskich i magnackich. Równocześnie do Gdańska sprowadzano zegary z innych ośrodków. Wszystko to znalazło odbicie w zbiorach prywatnych i muzealnych gromadzonych w Gdańsku od kilku stuleci. Publikacja ukazuje bogactwo przyrządów do pomiaru czasu, będących ważnymi pamiątkami historii, a także rzemiosła i inżynierii, zabezpieczonych dla potomności w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Zegary Wszechświata. Atom. Historia, jakiej nie znacie

David J. Helfand

Atomy są niewyobrażalnie małe. Potrzeba ich aż 15 trylionów, by mogło powstać jedno ziarenko maku. W dodatku prawie nic w nich nie ma, ponieważ ponad 99,9999999999% ich zawartości stanowi pusta przestrzeń. David J. Helfand odtwarza z pomocą atomów całą historię Wszechświata, począwszy od pierwszej mikrosekundy jego istnienia, która upłynęła 13,8 miliarda lat temu. Pokazuje, że dzięki wykorzystaniu detektorów i reaktorów, mikroskopów i teleskopów możemy odczytać opowieści zapisane w tych maleńkich drobinach i znaleźć odpowiedzi na intrygujące pytania. Czy średniowieczny modlitewnik wystawiony na sprzedaż jest autentyczny? Jaki klimat panował na Ziemi przed pojawieniem się na niej człowieka? Dlaczego wyginęły dinozaury? Zegary Wszechświata, są żywą, niezwykle interesującą opowieścią detektywistyczną o najmniejszych elementach składowych naszego świata, dzięki którym możemy odkryć tajemnice związane z wydarzeniami z zamierzchłej przeszłości, lepiej zrozumieć teraźniejszość, a nawet zajrzeć w przyszłość.

Zejście w Maelström

Edgar Allan Poe

Odkryj mrożący krew w żyłach świat przygody i tajemnicy z ebookiem "Zejście w MaelstrOm" autorstwa Edgara Allana Poe. Ta fascynująca opowieść zabierze Cię na skraj przepaści, gdzie wściekłe wody legendarnego wiru MaelstrOm wciągają wszystko, co napotkają na swojej drodze. Poe, mistrz budowania napięcia i tworzenia sugestywnych obrazów, wprowadza Cię w historię pełną dramatycznych zwrotów akcji i nieustannego napięcia. Śledząc losy narratora, który staje twarzą w twarz z siłą natury, doświadczysz niezwykłych emocji i poczujesz, jak to jest balansować na granicy życia i śmierci. "Zejście w MaelstrOm" to nie tylko porywająca przygoda, ale również głęboka refleksja nad ludzką odwagą, determinacją i instynktem przetrwania. Ta opowieść to obowiązkowa lektura dla każdego, kto ceni literaturę, która wciąga bez reszty i pozostawia niezatarte wrażenia.

Zejście49

Paweł Matuszek

Henryk utknął na Limesie - planecie znajdującej się na tak odległych rubieżach wszechświata, że nocne niebo zawsze pozostaje tu jednolicie czarne. A w dzień nad niebezpiecznymi pustkowiami wschodzi przedziwne, mechaniczne słońce. Niegdyś przybywało tu wielu podróżników, zwabionych obietnicami przygody i bogactwa, lecz wszyscy już dawno odeszli. Henryk też powinien, ale nie może. Coś go tu trzyma. Coś pod powierzchnią rzeczy. Ukryte również w jego przeszłości. Coś, co w żaden sposób nie pasuje do wizerunku pracownika międzynarodowej korporacji, w który Henryk chce wierzyć. Coś, co sprawia, że wszyscy tkwimy tam razem z nim. Czy uda mu się wydostać? Czy ucieczka ze wstęgi MObiusa w ogóle jest możliwa? I czy ma sens, jeśli na niczym innym nie można polegać? Książka otrzymała nominacje do Nagrody "Nowej Fantastyki" 2024 oraz Nagrody im. Jerzego Żuławskiego 2024.

Zelman Wolfowicz i jego rządy w starostwie drohobyckim w połowie XVIII w

Tomasz Wiślicz

Dziewiątego czerwca 1755 roku połączony sąd zamkowy i wójtowski miasta Drohobycza skazał Zelmana Wolfowicza na karę śmierci przez powieszenie za liczne defraudacje i oszustwa oraz ucisk mieszkańców starostwa. Zelman, formalnie pełniący funkcję faktora starościny Doroty Tarłowej i arendarza miejscowych salin, podporządkował sobie całe starostwo i przez kilkanaście lat zarządzał nim w sposób despotyczny, konfliktując się zarówno z mieszczanami drohobyckimi, jak i ze społecznością żydowską, z której się wywodził. Według dokumentów sądowych Zelman, oprócz gospodarczej eksploatacji dóbr, miał także rozpijać poddanych, bić i terroryzować mieszczan, fałszować miary i zapisy w księgach sądowych. Narastająca czarna legenda przypisywała mu uwiedzenie starościny, korzystanie z pomocy czarownic, zamachy na życie swoich nieprzyjaciół, a po śmierci – zamianę w upiora. Podobno jeszcze u schyłku XIX wieku okoliczne chłopki straszyły Zelmanem niegrzeczne dzieci. Kim był Zelman i czy rzeczywiście zasłużył sobie na opinię zbrodniarza i krwiopijcy? Jak wytworzyła się jego późniejsza legenda? Co jego przypadek może powiedzieć o rzeczywistości społecznej osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej?   Tomasz Wiślicz – historyk, profesor w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. Autor m.in. książek: Upodobanie: małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII–XVIII wieku. Wyobrażenia społeczne i jednostkowe doświadczenia (Wrocław 2018), Krótkie trwanie. Problemy historiografii francuskiej lat dziewięćdziesiątych XX wieku (Warszawa 2004), Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku (Warszawa 2001).

Zemsta

Aleksander Fredro

Doskonała komedia Aleksandra Fredry w czterech aktach, która powstała na początku lat 30. XIX wieku. Akcja Zemsty rozgrywa się w kilku planach. Cześnik Raptusiewcz pragnie ożenić się z owdowiałą Podstoliną, która bawi u niego z wizytą. Cześnik jest łasy na majątek Podstoliny, nie wie jednak, że ona sama szuka męża, bo jest bez grosza. Raptusiewicz jest człowiekiem nieobytym i nieśmiałym. Zdając sobie sprawę ze swoich braków, wzywa na pomoc Papkina, który podaje się za pożeracza serc niewieścich i wielkiego bohatera, a w rzeczywistości jest tchórzem i pyszałkiem. Raptusiewicz prosi także Papkina, by utrzymywał w jego imieniu kontakty z sąsiadem Rejentem Milczkiem, z którym Cześnik jest skłócony. Nagle okazuje się, że Rejent zlecił murarzom naprawę muru rozgraniczającego część zamku należącą do niego od części należącej do Cześnika. Raptusiewicz każe Papkinowi rozpędzić murarzy. Sytuację dodatkowo komplikuje to, że dziura w murze pozwala na schadzki w ogrodzie Klary (bratanicy Cześnika) i Wacława (syna Milczka). Wacław jest gotów porwać Klarę, by się z nią ożenić. Tymczasem na bratanicę Cześnika ostrzy sobie zęby Papkin...

Zemsta

Aleksander Fredro

Komedia powstała w 1833 roku. Inspirowana była dokumentem znalezionym przez Fredrę na zamku Kamieniec w Odrzykoniu, który otrzymał w posagu żony. W dokumencie tym znajduje się historia poprzednich właścicieli. Budowla była własnością dwóch skłóconych ze sobą rodów: Firlejów (dolna część zamku) i Skotnickich (górna część). Piotr Firlej – daleki pierwowzór Cześnika dokuczał Janowi Skotnickiemu – pierwowzorowi Rejenta, za co ten skierował rynny na jego zabudowania. Wtedy Firlej napadł na jego robotników naprawiających mury górnego zamku i zniszczył przy okazji rynny. Skotnicki pozwał go przed sąd i wygrał sprawę, ale kres ich długoletnim zatargom położył dopiero ślub zawarty w 1630 roku przez wojewodzica Mikołaja Firleja z kasztelanką Zofią Skotnicką. W pierwszej wersji rękopisu Fredro umieścił akcję w XVII wieku (wskazuje na to data 4 czerwca 1664 roku umieszczona w testamencie Papkina), a głównymi bohaterami byli: sfrancuziały Baron (późniejszy Cześnik), Kiełbik (Rejent), Pani Rublowa (Podstolina), Papkiewicz (Papkin). Dopiero w kolejnej wersji rękopisu pojawiły się ostateczne nazwiska postaci, a akcję przesunięto o sto kilkadziesiąt lat. (Za Wikipedią).

Zemsta

Aleksander Fredro

Komedia w czterech aktach, wierszem. Komedia powstała w 1833 roku. Inspirowana była dokumentem znalezionym przez Fredrę na zamku Kamieniec w Odrzykoniu, który otrzymał w posagu żony. W dokumencie tym znajduje się historia poprzednich właścicieli. Budowla była własnością dwóch skłóconych ze sobą rodów: Firlejów (dolna część zamku) i Skotnickich (górna część). Piotr Firlej daleki pierwowzór Cześnika dokuczał Janowi Skotnickiemu pierwowzorowi Rejenta, za co ten skierował rynny na jego zabudowania. Wtedy Firlej napadł na jego robotników naprawiających mury górnego zamku i zniszczył przy okazji rynny. Skotnicki pozwał go przed sąd i wygrał sprawę, ale kres ich długoletnim zatargom położył dopiero ślub zawarty w 1630 roku przez wojewodzica Mikołaja Firleja z kasztelanką Zofią Skotnicką. (za Wikipedią).