Ekspresje buntu. O wyznaniach poetek

Agnieszka Czyżak, Beata Przymuszała, Agnieszka Rydz

Monografia zatytułowana Ekspresje buntu. O wyznaniach poetek została pomyślana jako swoista kontynuacja czy też kolejna odsłona badań nad współczesną literaturą kobiecą, których pierwsza część została opublikowana w tomie Pasja przemijania, pasja utrwalania. O dziennikach pisarek (2019). Prezentowane prace dotyczą tych wymiarów kobiecego buntu przeciw rzeczywistości, które pozornie nie naruszają społecznych porządków, a jednak w ostatecznym rozrachunku ukazują z wielu perspektyw wszelkie ich ułomności i niedogodności. Szczegółowemu rozpoznaniu poddane zostały wyznania Anny Świrszczyńskiej, Haliny Poświatowskiej i Justyny Bargielskiej, poetek przynależących do różnych epok literatury współczesnej, a w dodatku prezentujących swą buntowniczą postawę wobec świata na różnych etapach biografii. Ogląd ich strategii lirycznych oraz wyłaniającego się z nich przesłania pozwala prześledzić zarówno różnice w sposobach wyrażania niezgody na rzeczywistość, jak i podobieństwa buntowniczych ekspresji. Bezkompromisowe odsłanianie własnej podmiotowości i skrajnie indywidualistyczny ogląd otaczających poetki realiów to cechy wspólne i charakterystyczne dla ich twórczości - pozwalają one przy badaniu literackich wyznań poszerzyć poszczególne interpretacje o konteksty kulturowych i obyczajowych przemian w XX i XXI wieku.

Szukanie dotyku. Problematyka ciała w polskiej poezji współczesnej

Beata Przymuszała

Książka stanowi próbę całościowego spojrzenia na poezję powojenną poprzez kategorię ludzkiej cielesności. Lektura utworów Świrszczyńskiej, Miłosza, Różewicza, Kamieńskiej, Grochowiaka, Herberta, Pasierba, Poświatowskiej, Wojaczka, Barańczaka i Krynickiego pozwala ukazać ciągłość refleksji nad tożsamością jako istotnym problemem nowoczesnej i ponowoczesnej świadomości. Wyłaniający się z tych analiz obraz podmiotu opiera się przede wszystkim na relacji z drugą osobą  (relacji, która przynależy do cielesnej kondycji) jako nieodzownym wymiarze przedstawiania jednostki: jest ona przecież zawsze kimś „dla kogoś”, kimś „z kimś”. Dialogowy wymiar naszego życia autorka książki prezentuje w kontekście m.in. myśli Emmanuela Lévinasa, łącząc w ten sposób kulturową, filozoficzną, teologiczną i literaturoznawczą perspektywę prowadzonych interpretacji. Tak zarysowany antropologiczny projekt badawczy ujmuje poezję eksponującą cielesność jako rodzaj zapisu egzystencjalnego: wychodzące od poetyki tekstu analizy kategorii intymności, somatycznego wymiaru twarzy, pragnienia dotyku zmierzają w stronę „wiersza-gestu” szukającego drugiej osoby. Przedstawiona w ten sposób „poezja ciała” kontynuuje linię Leśmianowską we współczesnej poezji – odmienną zarówno od awangardowego odsłaniania ciała, jak i postmodernistycznej jego wirtualizacji – stanowiąc zarazem rodzaj pomostu między nowoczesnością a ponowoczesnością.