Filozofia dramy w procesie twórczym, tom 1-2

Grażyna Zielińska

Filozofia dramy to obszerna, dwutomowa praca o charakterze interdyscyplinarnym. Autorka postawiła sobie za cel zrekonstruowanie znaczenia, jakie drama posiada dla artystycznego procesu twórczego. Z tego względu tematyka ta obejmuje zarówno estetykę, filozofię, a także – po części – antropologię kultury, psychologię i socjologię, literaturoznawstwo, teatr (…). Autorka rekonstruuje w nim znaczenie dramy w procesie twórczym artysty, by w II części refleksję teoretyczną umieścić w perspektywie historii sztuki. (…) zawiera szerokie omówienie twórczości artystycznej, a także analizy wybranych obrazów malarstwa. (…) Prowadzenie analizy oparte na dobrej znajomości tematu (...) na uznanie zasługuje dobre ugruntowanie teoretyczne poruszanych zagadnień i duża erudycja (…)    prof. dr hab. Adam Grzeliński    (…) Praca pani dr Grażyny Zielińskiej jest próbą ukazania roli i znaczenia dramy w dialektycznie rozumianym procesie twórczym oraz oryginalną (autorską) próbą zastosowania dramy do analizy dzieł malarskich. Autorka bada związek między dramą a malarstwem oraz możliwości wykorzystania dramy (różnych strategii dramowych) do rozwoju potencjału twórczego artysty (w szczególności jego wyobraźni).(…) Filozofię dramy pani Zielińska przedstawia głównie w kontekście historii sztuki i estetyki (autorka jest artystką–malarką, konserwatorką dzieł sztuki a także pedagogiem dramy i instruktorką teatralną), ale też liczne są w jej pracy odniesienia do innych dziedzin wiedzy (…) W rozdziale teoretycznym pani Zielińska wprowadza czytelnika w niezwykle bogaty znaczeniowo świat dramy przytaczając różne, znane w literaturze przedmiotu jej definicje. Nie ogranicza się przy tym do zwykłego wyliczenia stanowisk, ale proponuje własne definicje dramy.(…) Nadrzędnym celem dramy jest doprowadzenie jej uczestników do stanu świadomej umiejętności słuchania swego głosu Sumienia. Sformułowanie przez autorkę własnej koncepcji dramy to efekt nie tylko znakomitej znajomości  historii i teorii dramy o czym świadczy ilość przytoczonych w tym rozdziale prac poświęconych bezpośrednio lub pośrednio dramie, ale też efekt wieloletniego jej praktykowania. (…) Pani Zielińska omawia m.in. metody dramy, dramę jako styl życia, dramę w kontekście zdrowia psychicznego, dramę w teatrze i sztuce klasycznej (…). Z metod dramowych jako pierwszą autorka omawia metodę „wczucia” Edyty Stein, metodę bliską autorce, jako że w pracy sama stosuje m.in. metodę fenomenologiczną.    dr hab. prof. UWM Ewa Starzyńska-Kościuszko   Pani dr Grażyna Zielińska od wielu lat poszukuje nowych możliwości wprowadzania sztuki do procesu edukacji. Jest zainteresowana przede wszystkim różnymi sposobami łączenia nauczania z wychowaniem poprzez teatr i malarstwo, z zastosowaniem technik improwizacyjnych. Traktując człowieka całościowo (holistycznie), odczuwa potrzebę docierania do głębokich pokładów jego psychiki i wyposażania uczestnika dramy w filozofię życiową, która wyrasta z fundamentalnych wartości chrześcijańskich. Technikami teatralnymi Artystka posługiwała się od dawna w czasie zajęć dla dzieci i dorosłych, najpierw intuicyjnie, a potem profesjonalnie, po ukończeniu rocznego szkolenia, którego organizatorem był Polski Ośrodek Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatrów dla Dzieci i Młodzieży - ASSITEJ. (…) Rozległa wiedza z różnych dziedzin nauki i sztuki, kreatywność i oryginalność myślenia, ujawniające się w trakcie wykonywania zadań,  wyzwalały inwencję zespołu nauczycieli i wzbogacały jego doświadczenia, zwłaszcza w zakresie edukacji przez teatr, malarstwo czy rzeźbę. Wszystko to sprzyjało odkrywaniu kolejnych możliwości funkcjonowania dramy jako metody pracy w szkole i innych placówkach, nie tylko oświatowych, ale i artystycznych. (…) Nadrzędny cel, jakiemu podporządkowała swoje działania, Autorka książki określa następująco: Przyciąganie człowieka ku najwyższemu dobru poprzez akty twórcze. Na tym polega moc i magia dramy Grażyny Zielińskiej.   Alicja Pruszkowska, założycielka i redaktor naczelna czasopisma „DRAMA”   Nowatorskie dokonania Pani Zielińskiej (…) upowszechniania zarówno metod jak i strategii dramy w sztuce godne są uwagi. Należy wspomnieć o przydatności badań wynikających również z doświadczenia indywidualnego dla artystów, którzy zaadoptują dramę w dużej części do swojego malarstwa. „Widzę przede wszystkim dramę jako metodę edukacyjną pracy wewnątrz-psychicznej, ciekawy sposób dla rozwoju ‘osobowości duchowej’ Artysty-Twórcy. Wnoszenie swojego bagażu interpretacyjnego w szerszy kontekst i historii własnego życia ma poszerzyć wiedzę o jeszcze innym zasięgu malarstwa, o bardziej uniwersalnym zasięgu” – pisze w swojej pracy Pani Zielińska. (…) Interpretacja malarstwa z pewnością jest najcenniejszą częścią opracowania (…). Dlaczego dla artystów doświadczenie własne w malarstwie jest tak bardzo ważne, w połączeniu z nową dziedziną - z dramą? Otóż dramowe rozumienie człowieka z jego naturą pozwala na świadomy dialog artysty z odbiorcą. Współczesna sztuka szuka tego dialogu poprzez równe działania, instalacje, performance, nowe metody docierania do aktywnego widza. Drama daje gotowe narzędzie do ręki twórcy – Człowieka Dramy. Autorka „Filozofii dramy…” pisze: Na obrazach dramowych występuje podejście emocjonalne, apel do emocji widza, nawoływanie do współtworzenia, przeważają doświadczenie zmysłowe, postrzeżenia wielostronne i przeżycia subiektywne. Drama jest ukryta za maską tak samo jak maska demonstruje dramę. Wyrażana jest bardzo osobista prawda natchniona przez Boga. Artyści szukają w teatrze rąk, teatrze postaci, pantomimie, wyobrażeniach - uczucia Teatru Wnętrza, poznania dotykowego Boga. Pokazują sacrum i profanum, anielskość i diaboliczność, stosują symbolikę, perspektywę widzenia z ‘serca’, osoby-kukły, marionetki. Pojawia się fenomen ciszy, ruch wewnątrz - do serca, motyw człowieczeństwa bo taki jest elementarny cel każdego z tych twórców. Syntetyzuje go drama procesu twórczego przeżywana indywidualnie przez twórcę-malarza” (…).   dr hab. Anna Wysocka