Świat, człowiek, moralność w filozofii Artura Schopenhauera

Karolina Maciaszczyk

Artur Schopenhauer obecnie już przebrzmiały filozof, podejmuje wciąż aktualne pytania. Inna sprawa do jakich wniosków dochodzi, trzeba jednak przyznać, że oryginalność jego myśli sprawia, że nie można przejść obojętnie obok pism tego myśliciela. Schopenhauer nie waha się podejmować spraw trudnych i kontrowersyjnych; w jego filozofii nie znajdziemy tematów tabu. Filozof kwestionuje tak oczywiste poglądy jak pewność postępu, dobra, istnienia harmonii we wszechświecie, czystość sumienia czy sens życia. Niezwykle interesujące są podejmowane przez Schopenhauera kwestie religijne, jego stosunek do chrześcijaństwa i filozofii indyjskiej, notabene przeniknięte ateistycznym światopoglądem. Najistotniejsze wydaje się podejście Schopenhauera do szeroko rozumianej etyki, gdzie badacz ustosunkowuje się do życia, do świata oraz do drugiego człowieka. Bez wątpienia jakaś część jego pesymizmu jest wynikiem trudnego, można wręcz powiedzieć neurotycznego charakteru, jednak trzeba pamiętać, że Schopenhauer jest dobrym obserwatorem otaczającego go świata. Interesujący jest wniosek Schopenhauera, w którym przekonuje, że lepiej byłoby  jakby świat w ogóle nie istniał. W trakcie lektury dowiemy się więcej o samej intencji filozofa. Przekonamy się, że słowa te skierowane są do wszystkiego na poziomie świata empirycznego i bez niego nie bylibyśmy w stanie nawet ich wypowiedzieć. Człowiek i wszelkie żywe stworzenia skazani są na konieczność zaspakajania własnych potrzeb, narażeni tym samym na stałe cierpienie jakie niesie życie. Nie tylko dlatego myśl Schopenhauera zasługuje na uwagę po dziś dzień. Schopenhauer jako pierwszy zwraca uwagę na czynnik sfery popędowej i na długo przed samym Freudem dokonuje zwrotu w zachodniej myśli zorientowanej wokół świadomości. Wskazuje także, że poznanie człowieka jako element cielesności jest na usługach woli, czyli jest przyrównane do czegoś na kształt instynktu samozachowawczego, a w tym najogólniejszym sensie - jak  zaznacza - człowiek dysponuje jedynie quasi-poznaniem. Streszczenie: Pierwszy rozdział Uwarunkowania badawcze budowany jest wokół ontologiczno-epistemologicznej konstrukcji filozofii, gdzie przedstawię pojęcie woli uprzedmiotowionej i scharakteryzuję na czym polega idealizm transcendentalny. W rozdziale drugim Wola versus przedstawienie wskażę na metafizykę woli i zasady jej uprzedmiotowienia. Jednocześnie zwrócę uwagę na problematykę związaną z Schopenhauerowską koncepcją geniusza, świadomością,  poznaniem i  intuicją oraz z samym społeczeństwem. W trzecim rozdziale Metafizyczna podstawa etyki, podsumowującym pracę filozofa, skoncentruję się wokół tematyki etycznej, charakteryzując między innymi problem wolności i odpowiedzialności, z uwzględnieniem czynników kształtujących charakter człowieka. W tym miejscu przedstawię na czym tak naprawdę polega pesymizm filozofa, przybliżając czytelnikowi problematykę zła, cierpienia oraz współczucia. Jednocześnie zwrócę uwagę na mistykę wschodnią i stosunek A. Schopenhauera do szeroko rozumianej religii.   SPIS TREŚCI Wstęp  5Rozdział IUwarunkowania badawcze  9Biografia intelektualna Artura Schopenhauera 9Stanowisko idealistyczne  14Teoria poznania  22Rozdział IIWola versus przedstawienie  34Wola uprzedmiotowiona  34Postawa estetyczna 42Porządek społeczny  49Rozdział IIIMetafizyczna podstaw etyki  61Problem wolności  61Zasada współczucia  74Negacja woli życia  78Zakończenie 87Bibliografia 94