Figliki

Mikołaj Rej

Figliki to zbiór około pięćdziesięciu krótkich utworów wierszowanych Mikołaja Reja, w których autor przedstawia jedną sytuację z życia dworskiego lub szlacheckiego w tonacji komicznej lub satyrycznej. Figliki stanowią doskonałe źródło wiedzy o poziomie życia towarzyskiego w dworkach szlacheckich w XVI w. Wiersze rubaszne, a czasami wręcz sprośne przeplatają się z lekkimi, pomysłowymi żartami o codziennym życiu i postawach ludzi. Figlik, który stanowi odmianę epigramatu, jest polskim gatunkiem literacki stworzonym przez Mikołaja Reja.

Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem. Którzy i swe, i innych ludzi przygody wyczytają, a takież i zbytki, i pożytki dzisiejszego świata

Mikołaj Rej

Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem, a Plebanem... to dialog napisany przez Mikołaja Reja, wydany w Krakowie w 1543 r. Utwór ma charakter publicystyczny. Ukazuje konflikt między trzema stanami: szlachtą (przedstawicielem jest Pan), duchowieństwem (przedstawicielem jest Pleban) i chłopstwem (przedstawicielem jest Wójt).Dotyczy współczesnej autorowi tematyki: politycznej, społecznej i obyczajowej (pogoń za urzędami świeckimi, przekupne sądownictwo, brak stałego systemu obronnego, ciężary chłopskie, zbytki szlachty, nadużycia duchowieństwa). Krótka rozprawa... uznawana jest za wybitny utwór literacki. Cechuje go doskonała polszczyzna, celna ironia, werwa satyryczna, a przede wszystkim nieodparty komizm sytuacyjny. W Krótkiej rozprawie... po raz pierwszy na karty polskiej literatury wprowadzono mowę potoczną.

Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem

Mikołaj Rej

Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem,którzy i swe, i innych ludzi przygody wyczytają, a takież i zbytki, i pożytki dzisiejszego świata. Ambroży Korczbok Rożek ku dobrym towarzyszom Towarzyszu, posłysz, nie maszli co czynić,    Postój mało, nie wadzić to przeczcić;  Acz są rzeczy niepoważne prawie,    Podziwuj się też prostej ludzkiej sprawie.  Rozmawia tu z sobą trojaki stan:    Pan, wójt prosty, trzeci z nim pleban,  Wyczytając przypadłe przygody,    Skąd przychodzą ludziom zysk i szkody. [...]Mikołaj RejUr. 4 lutego 1505 w Żurawnie Zm. 4 października 1569 w Rejowcu Najważniejsze dzieła: Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem i Plebanem, Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego, Postylla, Zwierzyniec, Źwierciadło Polski poeta i prozaik okresu renesansu, aktywny działacz reformacji, co czyni jego dorobek szczególnie ciekawym na tle całej literatury polskiej. Wspólnym rysem dość różnorodnego pisarstwa Reja jest dydaktyzm i moralizatorstwo (połączone z krytyką traktowania misji religijnej przez duchowieństwo kościoła katolickiego); pisał dialogi (Krótka rozprawa), kazania (Postylla), powszechnie niegdyś znane i przedrukowywane w kancjonałach pieśni religijne (tłumaczył również Psalmy), epigramaty (zbiór Figlików; wprowadził do literatury polskiej fraszkę), a pod koniec życia stworzył traktaty: Wizerunek i Zwierciadło, w których zajmowało go wytyczenie drogi postępowania człowiekowi świeckiemu tak, by wypełniając swoje obowiązki, mógł harmonijnie i cnotliwie przeżyć życie. Na protestantyzm (początkowo luteranizm, a później kalwinizm) przeszedł w latach 40. XVI w., już jako człowiek dojrzały, a przyczyny tej decyzji, uwarunkowane niewątpliwie poważnym traktowaniem religii i rzetelną pobożnością, ukazuje cała jego twórczość. Edukacja szkolna Reja była skromna i fragmentaryczna, ukształtowała go znacznie bardziej służba na dworze Andrzeja Tęczyńskiego, którego był sekretarzem. Był jednak człowiekiem światłym i oczytanym, mającym rozeznanie i w tradycji kultury, i w bieżących problemach nurtujących ówczesną Europę. Aktywnie uczestniczył w życiu publicznym: sejmikach, sejmach, a także synodach protestanckich; nieobce mu były sprawy dworu królewskiego. Pisał po polsku i decyzję tę należy uważać za gest w duchu epoki popierającej rozwój literatur narodowych. Adresatami swoimi czynił średniozamożną szlachtę i mówił do nich odpowiednim językiem: potocznym, niekiedy dosadnym, odwołującym się do znanych z doświadczenia codziennego realiów; z tego powodu jego teksty stanowią ciekawy i dość szczegółowy zapis życia w dawnej Rzeczpospolitej. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Psałterz Dawidów (1543)

Mikołaj Rej

Edycja zapomnianego, a jakże ważnego dla kultury polskiej zabytku, jakim jest Psałterz Dawidów Mikołaja Reja, jest przedsięwzięciem ze wszech miar potrzebnym i od dawna oczekiwanym – tak przez naukowców, jak i przez ludzi interesujących się twórczością Mikołaja Reja, tekstami religijnymi etc. [...] Jest to rzecz unikatowa i niezwykle cenna, wypełniająca lukę w wydawanym kanonie dzieł Reja, stanowiąca kolejny instrument pozwalający lepiej poznać twórczość artysty, a także rozwój szesnastowiecznej polszczyzny. Z recenzji dr hab. Izabeli Kępki, prof. UG Jest to studium na wysokim poziomie refleksji naukowej, poświęcone zabytkowi polskiego piśmiennictwa renesansowego, którego autorstwo i chronologia do niedawna były niepewne. Podstawą edycji jest unikatowy egzemplarz pierwszego wydania Psałterza, pochodzący ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, uzupełniony o brakujące karty na podstawie niedawno odnalezionego, kompletnego egzemplarza z Erlangen­Nürnberg. Z recenzji prof. dra hab. Tomasza Lisowskiego

Żywot człowieka poćciwego. Fragmenty

Mikołaj Rej

Utwór wchodzi w skład tomu Źwierciadło wydanego w 1567/1568 w Krakowie. Stanowi podsumowanie dorobku literackiego Mikołaja Reja. Opisuje wzorcowy obraz ludzkiego życia niespiesznego, zanurzonego w pracach gospodarskich, sprawach rodzinnych, domowych, pełnego czułości dla świata i najbliższego otoczenia, optymizmu i radości z małych rzeczy. Porusza także tematy obowiązków obywatelskich oraz pogodzenia się z nieuchronnością śmierci.