"Chowanna" 2018. T. 2 (51): Społeczno-kulturowe implikacje współczesnych dyskursów zdrowia i choroby. Perspektywa edukacyjna

red. Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz, Ewa Syrek

Część monograficzna tomu 2/2018 „Chowanny” pod redakcją Katarzyny Borzuckiej-Sitkiewicz została zatytułowana Społeczno-kulturowe implikacje współczesnych dyskursów zdrowia i choroby. Perspektywa edukacyjna. W kulturze współczesnych społeczeństw wysoko uprzemysłowionych, nazywanej w refleksji filozoficznej i socjologicznej kulturą późnej nowoczesności, identyfikuje się szereg zjawisk, które mogą być postrzegane w kategoriach dominującego dyskursu. Wśród nich najczęściej wskazuje się na indywidualizm, racjonalność, technologizację, komercjalizację różnych sfer życia czy hedonizm jako wyznacznik dobrostanu. Zjawiska te mają bezpośrednie odzwierciedlenie w stosunku do własnego ciała, wyrażają się w pojmowaniu zdrowia i choroby oraz w postawach wobec tych stanów u siebie i u innych, a także ujawniają się w specyficznych zachowaniach, które wprawdzie są związane ze zdrowiem, ale niekoniecznie w sensie pozytywnym (np. merkantylizacja podejścia do ciała, ujmowanie naturalnych procesów w kategoriach zdefiniowanych problemów medycznych itp.). Krytycznej analizie wymienionych zjawisk poświęcone są artykuły zawarte w monograficznej części niniejszego numeru „Chowanny”. Część z nich odnosi się wprost do przekazów związanych ze zdrowiem i chorobą obecnych we współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej, część odwołuje się do nich pośrednio, ale łączy je perspektywa edukacyjna, koncentrująca się na możliwościach zmiany obowiązujących dyskursów w kierunku bardziej skutecznego zapobiegania potencjalnym deficytom oraz większego upodmiotowienia i włączenia społecznego osób naznaczonych goffmanowskim piętnem innego/chorego. Część Studia i rozprawy odnosi się m.in. do takich zagadnień, jak problem alkoholowy w doświadczeniu społecznym, polityka oporu, rodzice skazani na karę pozbawienia wolności, dziecięce poznawania świata, zwrot ku rzeczom w kontekście historii wychowania.

Profilaktyka wybranych problemów zdrowotnych (w wymiarze edukacyjnym)

red. Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz, Katarzyna Kowalczewska-Grabowska

Punktem wyjścia w prezentowanej monografii są określone problemy zdrowotne, analizowane z perspektywy edukacyjnej. Omawiane treści mają swój wymiar profilaktyczny, ale wpisują się także w obszar charakterystyczny dla promocji zdrowia z uwagi na fakt, że jest ona globalną strategią działań na rzecz zdrowia, której niezbędny i kluczowy element stanowi edukacja zdrowotna. Dzięki niej ludzie zyskują odpowiednie kompetencje, pozwalające im na dokonywanie zmian w swoim środowisku i stylu życia. W modelu promocji zdrowia ukierunkowanym na upodmiotowienie jednostek w niej uczestniczących istnieją dwie podstawowe funkcje edukacji zdrowotnej. Jedną z nich jest tworzenie warunków umożliwiających ludziom zdobywanie wiedzy na temat zdrowia i choroby. Posiadając tę wiedzę mogą oni wzmacniać swoje zdolności do działania na rzecz zdrowia własnego i innych, jednocześnie stając się podmiotami tych działań. Upodmiotowienie jednostek jest zatem bezpośrednim efektem edukacji, a tylko jednostki upodmiotowione (zdolne do działania) mogą dokonać zmiany społecznej, do której dąży się w promocji zdrowia. Drugą ze wzmiankowanych funkcji jest oddziaływanie na decydentów i grupy zawodowe, tak by odpowiednio wpływały na politykę publiczną i kształtowanie konkretnych środowisk. Prezentowana publikacja spełnia obie z wymienionych funkcji. Z jednej strony daje możliwość poszerzenia wiedzy na temat wybranych problemów zdrowotnych i przeciwdziałania im, z drugiej – jest adresowana do konkretnych grup zawodowych (nauczyciele, pedagodzy, socjologowie, lekarze), w których zadaniach mieści się tworzenie środowisk wspierających zdrowie.

Psychospołeczne i środowiskowe konteksty zdrowia i choroby

red. Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz

Kwestie dotyczące zdrowia i choroby dawno przekroczyły już granice medycyny i stały się obiektem analiz pedagogicznych, psychologicznych, socjologicznych czy antropologicznych. Niniejsza monografia wieloautorska, mająca implikacje interdyscyplinarne, przyjmuje przede wszystkim perspektywę pedagogiczną i jest podzielona na dwie zasadnicze części. Część pierwsza nawiązuje do psychospołecznych kontekstów zdrowia i choroby, ukazując je z subiektywnej perspektywy i koncentrując się na ich indywidualnym/jednostkowym wymiarze. Część druga zawiera odniesienia do nieco bardziej zobiektywizowanych aspektów zdrowia i choroby przedstawiając ich kontekst kulturowy i strukturalny. Omówione we wszystkich artykułach treści są wobec siebie komplementarne i ukazują skomplikowaną mozaikę zagadnień odnoszących się do problematyki zdrowia i choroby z wielu różnych, często multiaspektowych punktów widzenia. Z tego względu niniejsza publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców – pedagogów, psychologów, socjologów, lekarzy oraz studentów wymienionych dyscyplin.