Ślady obecności

Sławomir Buryła, Alina Molisak

"Ślady obecności" to rezultat zaproszenia, z jakim zwróciliśmy się do badaczy problematyki żydowskiej w dwudziestowiecznej literaturze polskiej. Chodziło nam przede wszystkim o przyjrzenie się tym zjawiskom i tym twórcom, którzy z różnych względów stanowią margines refleksji krytycznoliterackiej, tematom często pomijanym i przemilczanym. Celem "Śladów obecności" jest zatem tyleż wskazanie na istnienie terenów nieodkrytych, co wypełnienianie luki, zwrócenie uwagi na niedostatecznie odczytane współcześnie teksty literackie i ważne zjawiska w dziejach naszej kultury." (ze Wstępu)

Tematy (nie)opisane

Sławomir Buryła

Tematy (nie)opisane stanowią próbę syntetycznego omówienia kilku znaczących motywów pojawiających się w piśmiennictwie o Shoah. Każde z trzech studiów odsyła do problematyki często podejmowanej przez pisarzy, jak i autorów świadectw autobiograficznych – zazwyczaj też mocno zakotwiczonej w świadomości zbiorowej: „żydowskich Kolumbów”, żydowskiego mienia, wizerunku hitlerowskiego zbrodniarza. To zagadnienia wciąż niedostatecznie rozpoznane.  

Wojna. Doświadczenie i zapis - nowe źródła, problemy, metody badawcze

Sławomir Buryła, Paweł Rodak

Choć minęło już ponad 60 lat od jej zakończenia, II wojna światowa wciąż jest istotnym – a dziś może nawet ważniejszym niż kiedykolwiek wcześniej – punktem odniesienia w dyskusjach o naszej współczesności, o tożsamości narodowej, o kształcie relacji z naszymi najbliższymi sąsiadami, o wizerunku polskiego wieku XX i całej polskiej historii. Wojna trwa w pamięci jej uczestników, ożywa raz po raz pod piórem publicystów, pojawia się w wystąpieniach i inicjatywach polityków, jest przedmiotem nieustannego sporu badaczy. Szkice zebrane w tym tomie to wypowiedź  młodszego pokolenia badaczy z różnych dyscyplin humanistycznych, stanowiąca próbę zrozumienia doświadczeń wojennych i ich miejsca w polskiej kulturze współczesnej. Autorzy tekstów starają się odkrywać różnorodność problematyki wojennej, sygnalizować pytania i obszary do zagospodarowania. To rezultat nowego, nieuprzedzonego (taką mamy nadzieję) spojrzenia na sprawy, które doczekały się już długiej literatury przedmiotu.  

Zimą bywa się pisarzem. O Leopoldzie Buczkowskim

Sławomir Buryła, Agnieszka Karpowicz, Radosław Sioma

Bywają pisarze, których znaczenie trudno mierzyć tak zwanym powodzeniem czytelniczym. Potencjalni odbiorcy bowiem omijają ich dzieła jako niezrozumiałe, zbyt awangardowe i nieliczące się z obowiązującym gustem oraz upodobaniami czytelniczymi. Mimo to twórczości takich autorów nie sposób pominąć milczeniem, a jej znaczenie dla kultury nie podlega dyskusji. Tak jest w przypadku Leopolda Buczkowskiego. Dorobek literacki tego urodzonego na Podolu malarza, rzeźbiarza, kompozytora, multiinstrumentalisty, człowieka wielu zawodów i umiejętności pozostaje zjawiskiem wyjątkowym na tle dwudziestowiecznej prozy polskiej. Dla wytworów pióra (które przyniosły Buczkowskiemu największe uznanie) niełatwo byłoby znaleźć w rodzimej literaturze odpowiednik – tak w przeszłości jak i współcześnie. Wyprzedzają one swój czas, sytuując się zarazem na obrzeżach dominujących tendencji i reguł ekspresji. Swoją oryginalność zawdzięczają nietuzinkowej i bezkompromisowej osobowości artysty pracującego na marginesie zinstytucjonalizowanej kultury oficjalnej. Buczkowski bez wątpienia nie jest autorem łatwym w lekturze. Jednak w nagrodę za wytrwałość otrzymujemy autonomiczną, oryginalną wypowiedź. Krytycy niekiedy przy okazji Oficera na nieszporach czy Kamienia w pieluszkach mówili o późnym wnuku, który pojmie i doceni wartość tych powieści. Obserwacja współczesnego statusu spuścizny Buczkowskiego każe jednak sceptycznie podchodzić do tego typu konstatacji. Jego powieści do dziś nie doczekały się wznowień wydawniczych, dorobek plastyczny i rzeźbiarski pozostaje w stanie rozproszenia...