Dybuk

Sz. An-ski

Dy­bukMię­dzy dwo­ma świa­ta­miLe­gen­da dra­ma­tycz­na w 4 ak­tach OSO­BY: REB SEN­DER BRY­NI­CER  LEA -- je­go cór­ka  FRA­DE -- sta­ra niań­ka  GI­TEL, BA­SIA -- ko­le­żan­ki Lei  ME­NA­SZE -- na­rze­czo­ny Lei  NA­CHMAN -- je­go oj­ciec  REB MEN­DEL -- na­uczy­ciel Me­na­sze­go  ME­SZU­LACH -- po­sła­niec bo­ży  REB AZRIEL Z MI­RO­PO­LA -- ca­dyk, czy­li świą­to­bli­wy  MI­CHA­EL -- je­go ga­be (ad­mi­ni­stra­tor)  REB SZYM­SZON -- ra­bin z Mi­ro­po­la  I SĘ­DZIA SĄ­DU RE­LI­GIJ­NE­GO  II SĘ­DZIA SĄ­DU RE­LI­GIJ­NE­GO  ME­IR -- sza­mes (po­słu­gacz) boż­ni­cy w Bry­ni­cy  CHA­NAN, HE­NOCH, ASZER -- je­szy­bot­ni­cy (stu­den­ci wyż­szej szko­ły teo­lo­gicz­nej w Bry­ni­cy)  I BA­TLAN  II BA­TLAN  III BA­TLAN  I CHA­SYD  II CHA­SYD  III CHA­SYD  KO­BIE­TA W LA­TACH  GOŚĆ WE­SEL­NY  GAR­BUS, KU­LA­WY -- że­bra­cy  KU­LA­WA, JED­NO­RĘ­KA, ŚLE­PA -- sta­re nę­dzar­ki  WY­SO­KA BLA­DA, KO­BIE­TA Z DZIEC­KIEM NA RĘ­KACH -- mło­de nę­dzar­ki  Cha­sy­dzi, je­szy­bot­ni­cy, za­moż­ni pa­no­wie, kra­ma­rze, go­ście we­sel­ni, że­bra­cy, dzie­ci. [...]Sz. An-skiUr. 1863 w Czaśnikach na Białorusi Zm. 8 listopada 1920 w Otwocku Najważniejsze dzieła: Di Szwue (1892, Przysięga, pieśń, wybrana na hymn lewicowej partii Bund); Dybuk. Na pograniczu dwóch światów (1914, dramat) Właśc. Szlojme Zajnwl Rapoport. Pisarz języka rosyjskiego i jidysz, etnograf, aktywista polityczny. Urodził się w Czaśnikach w ubogiej rodzinie. Jeszcze kiedy był dzieckiem jego rodzice przeprowadzili się do Witebska, gdzie Szlojme uczył się w chederze i bejt midraszu. Dość wcześnie opuścił dom rodzinny i rozpoczął pracę nauczyciela. Potem zajmował się introligatorstwem, przez pewien czas pracował też w fabryce. Pod wpływem obserwacji codziennego życia, oraz żywego zainteresowania ówczesną rosyjską literaturą, przejął i przekazywał idee rewolucyjne. Był także zwolennikiem hasali ? żydowskiego oświecenia. Odwiedzał miasta i miasteczka środkowej i południowej Rosji, gdzie żył wśród chłopów, górników i robotników. Przez dłuższy czas korespondował z rosyjskim pisarzem Glebem Uspenskim, który zachęcił go do przyjazdu do Petersburga. Tam An-ski zbliżył się do kręgu narodników (rosyjscy socjaliści utopijni, przeciwnicy caratu, znieść chcieli za pomocą rewolucji agrarnej) i drukował artykuły oraz opowiadania w ich piśmie ?Russkoje bogactwo?. Pod koniec 1892 roku opuścił Rosję, podróżował przez Niemcy i Szwajcarię, aż dotarł do Paryża, gdzie zatrzymał się na kilkanaście lat. W roku 1894 otrzymał posadę sekretarza słynnego rosyjskiego myśliciela i jednego z twórców ideologii narodnickiej: Piotra Lawrowa. Przez cały pobyt we Francji pogłębiał swoją wiedzę z zakresu rosyjskiej kultury ludowej, czego efektem były jego liczne opublikowane w tym czasie artykuły i teksty literackie. Docierały do niego także sygnały zmian, jakie zachodziły w świecie kultury żydowskiej. Pod ich wpływem zaczął powracać do zagadnień związanych z żydowską tradycją, a także do języka jidysz, w którym został wychowany. Na początku XX wieku stworzył pierwsze wiersze i teksty w jidysz m.in. własną wersję anonimowej pieśni rewolucyjnej Di szwue (Przysięga), która wkrótce została wybrana na hymn żydowskiej partii lewicowej Bund. W 1905 roku powrócił do Rosji, gdzie kontynuował swoje studia nad żydowskim folklorem. Warszawski historyk i księgarz Jankew Szacki pisał o jego zainteresowaniach: ?An-ski traktował twórczość ludową nie jako zagadnienie akademickie, czy pracę naukową, tylko misję narodową. Podobnie jak Meszulach w Dybuku stał się on ?ludowym Meszulachem?. Jego pasja miała jednak wymierne efekty. An-ski z energią zaangażował się bowiem w tworzenie żydowskiego związku etnograficznego w Petersburgu. Zebrał w tym czasie wokół siebie grupę młodych etnografów-entuzjastów, z którymi wspólnie stworzył plan antropologicznych badań terenowych na obszarze Wołynia i Podola. Grupa ekspedycyjna wyruszyła 1 lipca 1912 roku. Odwiedzała miasta i miasteczka zamieszkiwane przez tamtejszych Żydów, dokumentowała wszelkie wiadomości na temat obyczajów oraz zbierała przykłady twórczości ludowej. Członkom wyprawy udało się zgromadzić ogromną kolekcję wierszy, piosenek, melodii, fotografii i rozmaitych dokumentów, które przywieźli ze sobą do Petersburga. Wybuch wojny uniemożliwił kontynuowanie badań terenowych, An-ski zaangażował się więc w tym czasie w organizację komitetów pomocy żołnierzom walczącym na froncie, oraz ludności żydowskiej doświadczającej pogromów na Galicji. W 1918 roku przebywał w Wilnie, gdzie pomagał założyć wileńskie Żydowskie Towarzystwo Historyczno-Etnograficzne, do którego w międzywojniu trafiła potem część zbiorów z jego folkowej kolekcji. Następnie udał się do Warszawy, gdzie na zamówienie prasy żydowskiej pisał artykuły o najbardziej palących problemach dnia codziennego. Przez ten czas stał się też jedną z ważniejszych figur życia kulturalnego Dzielnicy Północnej. Na krótko przed śmiercią, z wrodzoną sobie energią zaangażował się w tworzenie kolejnego towarzystwa etnologicznego ? tym razem w Warszawie. Choroba nie pozwala mu jednak dokończyć swego dzieła, An-ski umiera bowiem 8 maja 1920 roku. Niedokończona zostaje także pisana przez niego w tym czasie sztuka Dzień i noc, do której zakończenia zobowiązał w testamencie innego słynnego w tym czasie w Warszawie żydowskiego literata ? Altera Kacyzne.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.