Gospodarka nieruchomościami i kataster. Wybrane problemy

Katarzyna Sobolewska-Mikulska

Gospodarka nieruchomościami i kataster stanowią istotne i dynamiczne zmieniające się zagadnienia w szeroko pojętej geodezji. Zmiany te wynikają z potrzeby rozwiązywania aktualnych problemów, a obejmują aspekty techniczne, proceduralne i prawne. Prezentowana monografia prezentuje tylko niektóre aspekty związane z gospodarką nieruchomościami, katastrem i wyceną nieruchomości z uwzględnieniem działań geodetów. Wielowątkowość opracowania wskazuje na trudności, które stoją przed geodetami w trakcie realizacji prac geodezyjnych związanych z prowadzeniem i modernizacją katastru nieruchomości, scalaniem gruntów na obszarach wiejskich czy określaniem wartości nieruchomości. Wspólne dla tych działań jest to, że muszą być one społecznie akceptowane i ekonomicznie opłacalne, a jednocześnie powinny chronić środowisko naturalne. 

Kształtowanie sieci dróg na obszarach wiejskich w Polsce w aspekcie zasad zrównoważonego rozwoju

Wioleta Krupowicz, Katarzyna Sobolewska-Mikulska

W monografii opisano całość zagadnień związanych z procesem kształtowania sieci dróg rolniczych na obszarach objętych pracami scaleniowymi w Polsce – od czysto teoretycznych do technicznych i praktycznych. Opracowanie łączy w sobie elementy budownictwa, geodezji i kartografii oraz transportu. Omówiono w nim zasady kształtowania sieci transportowej na obszarach wiejskich z uwzględnieniem czynników zrównoważonego rozwoju, rozwiązań technicznych wynikających ze specyfiki prac scaleniowych oraz rozwiązań technologicznych budowy dróg rolniczych. Przedstawiono również przykłady analiz przestrzennych pozwalające względnie szybko uzyskać informację przestrzenną niezbędną do efektywnego podejmowania decyzji projektowych w celu poprawy układu dróg rolniczych, które uwzględniają potrzeby społeczne i aspekty środowiskowo-krajobrazowe. Opracowanie może stanowić materiał pomocniczy dla jednostek realizujących prace scaleniowe – zarówno w trakcie tworzenia założeń do projektów scalenia, jak i na etapie prac nad szczegółowym projektem nowego układu gruntów. Treści zawarte w monografii przedstawiono na podstawie obszernej literatury krajowej i zagranicznej, aktualnych przepisów prawa polskiego oraz Unii Europejskiej, obowiązujących krajowych i unijnych dokumentów strategicznych, instrukcji, raportów, decyzji, norm, wytycznych technicznych dotyczących materiałów i projektowania dróg oraz badań autorek.

Obszary problemowe rolnictwa w Polsce. Wybrane aspekty realizacji scaleń gruntów

Katarzyna Sobolewska-Mikulska, Justyna Wójcil-Leń

Szansą rozwoju obszarów wiejskich jest wzrost zainteresowania nimi jako miejscem zamieszkania i odpoczynku. Rozwiązania projektu scalenia gruntów powinny stwarzać warunki dla dywersyfikacji działalności gospodarczej. Rozwój pozarolniczej działalności na obszarach wiejskich może przyspieszać korzystne przemiany strukturalne. Nowe, atrakcyjne miejsca pracy pojawiają się w rozwoju różnego rodzaju usług, gastronomii, agroturystyki itp. Projekt scalenia daje więc szansę dyspozycji gruntami w kierunku sprzyjającym tworzeniu alternatywnych źródeł dochodu dla rodzin rolniczych.   Celem monografi i jest przybliżenie mało rozpoznanej w Polsce problematyki zagospodarowania obszarów problemowych rolnictwa z perspektywy realizacji klasycznych prac scaleniowych. Opracowanie będzie stanowiło kompendium wiedzy o obszarach problemowych rolnictwa dla wszystkich zainteresowanych tym zagadnieniem, w tym także dla studentów głównie studiów II stopnia wydziałów geodezyjnych, gdzie problematyka gospodarki nieruchomościami na obszarach wiejskich jest realizowana.

Prawo rzeczowe w procesie wyceny nieruchomości

Katarzyna Sobolewska-Mikulska, Krzysztof Sokół

Określanie wartości nieruchomości w Polsce odbywa się w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami (ugn) (Dz.U. 2023, poz. 344 - ISAP) i stosuje się do wszystkich nieruchomości, bez względu na ich rodzaj, położenie i przeznaczenie, a także bez względu na podmiot własności i cel wyceny. Zgodnie z zapisami ugn w art. 150. 1: W wyniku wyceny nieruchomości dokonuje się: 1) określenia wartości rynkowej; 2) określenia wartości odtworzeniowej; 3) ustalenia wartości katastralnej; 4) (uchylony); 5) określenia innych rodzajów wartości przewidzianych w odrębnych przepisach. Prezentowane opracowanie stanowi kompleksowe źródło wiedzy z zakresu prawa rzeczowego istotnego z punktu widzenia wyceny nieruchomości, a także zarządzania nimi. Poszczególne zagadnienia przedstawiono według kolejności przewidzianej w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 19 kwietnia 2023 r. W publikacji ujęto w sposób przystępny, praktyczny i czytelny prawa rządzące nieruchomościami, determinujące ich byt, oraz czynności faktyczne i prawne mające wpływ na stan prawny nieruchomości lub ich wartość. Zakres tematyczny podręcznika oraz sposób omówienia poszczególnych zagadnień wynika z potrzeby zebrania ich tak, by możliwe było szybkie dotarcie do odpowiednich założeń prawnych i zrozumienie wielu sytuacji istotnych w procesie wyceny nieruchomości oraz w procesie zarządzania nimi. Publikacja, która ma wymiar przede wszystkim praktyczny, kierowana jest zarówno do słuchaczy studiów podyplomowych z zakresu wyceny nieruchomości i zarządzania nieruchomościami, którzy dopiero rozpoczynają kształcenie związane z nieruchomościami (ich wyceną, zarządzaniem i obrotem), ale także do praktyków w tych dziedzinach, czyli: rzeczoznawców majątkowych, biegłych rzeczoznawców majątkowych, zarządców nieruchomości oraz wszystkich tych, którzy w swej zawodowej działalności zajmują się nieruchomościami w aspekcie ekonomicznym i prawnym.

Problematyka geodezyjno-prawna w procesie ustalania stanu prawnego nieruchomości w Polsce

Katarzyna Sobolewska-Mikulska, Agnieszka Cienciała

W monografi i przedstawiono obecny stan wiedzy dotyczącej prawnych i geodezyjnych aspektów regulowania stanu prawnego nieruchomości w Polsce oraz sporządzanych do tego celu opracowań geodezyjnych. Przybliżono skalę i przyczyny zjawiska nieuregulowanego stanu prawnego oraz możliwości naprawy tej sytuacji, a także wyszczególniono wymagania stawiane sporządzanej dokumentacji geodezyjno-prawnej.

Problematyka integracji prac scaleniowych z pracami z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi w kontekście polityki rozwoju obszarów wiejskich

Małgorzata Stańczuk-Gałwiaczek, Katarzyna Sobolewska-Mikulska

W monografii przedstawiono problematykę integracji prac scaleniowych z pracami z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi. Zasoby wodne są niezmiernie ważnym czynnikiem determinującym znaczenie i rozwój funkcji obszarów wiejskich. Ograniczona wielkość zasobów wodnych w Polsce oraz ich duża zmienność w czasie i przestrzeni wymusza konieczność racjonalnego gospodarowania wodą. W podejściu przyjętym przez kraje Europy Zachodniej scalenie gruntów jest nieodłącznie związane z implementacją rozwiązań polegających na ochronie i kształtowaniu zasobów wodnych na terenach wiejskich. W ramach prac scaleniowych istnieje możliwość wskazania obszarów niezbędnych do realizacji inwestycji w zakresie systemów melioracji wodnych, retencjonowania wód na obszarach wiejskich, zarządzania ryzykiem powodziowym oraz w zakresie realizacji działań o charakterze środowiskowo-krajobrazowym wpływających na warunki wodne na scalanym obiekcie. Szeroki i kompleksowy zakres działań realizowanych w ramach prac scaleniowych jest zgodny z ideą zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. W monografii postawiono tezę: „Scalenia gruntów nie są w dostatecznym stopniu wykorzystywane jako instrument służący ochronie i kształtowaniu zasobów wodnych na terenach wiejskich w Polsce.   Zakres rozwiązań projektowych wprowadzanych w procesie scalenia gruntów w Polsce jest ograniczony i niewystarczający”. Udowodnienie przyjętej tezy wymagało realizacji następujących celów szczegółowych: 1) ocena stanu gospodarki wodnej na obszarach wiejskich oraz przegląd obecnego stanu wiedzy dotyczącej prawnych i geodezyjnych aspektów integracji prac scaleniowych z pracami z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi; 2) analiza i ocena zakresu wprowadzanych w założeniach do projektu scalenia gruntów w Polsce rozwiązań nakierowanych na poprawę stanu gospodarki wodnej w oparciu o reprezentatywną próbę badawczą.   W rozdziale 2 podjęto próbę diagnozy aktualnego stanu gospodarki wodnej na obszarach wiejskich w Polsce, której wyniki pozwalają potwierdzić pilność i priorytetowość realizacji prac związanych z poprawą stanu ilościowego i jakościowego wód na obszarach wiejskich. W rozdziale 3 zdefiniowany został zakres działań realizowanych w procesie scalenia gruntów, przy jednoczesnym zwróceniu uwagi na funkcjonującą w krajowej literaturze przedmiotu wielorakość nazewnictwa i pojęć dotyczących kompleksowych przedsięwzięć realizowanych na obszarach wiejskich, obejmujących scalenie gruntów. Szczególną uwagę zwrócono na problematykę integracji prac scaleniowych z pracami z zakresu rolniczego gospodarowania zasobami wodnymi na obszarach wiejskich. W rozdziale 4 poświęcono uwagę zagadnieniu polityki rozwoju obszarów wiejskich. Przybliżono ideę rozwoju zrównoważonego oraz wielofunkcyjnego. Przedstawiono także instrumentarium Wspólnej Polityki Rolnej w kontekście realizacji prac scaleniowych w Polsce.   W rozdziale 5 przedstawiono wyniki badań zakresu wprowadzanych w założeniach do projektów scalenia gruntów w Polsce rozwiązań nakierowanych na poprawę stanu gospodarki wodnej. Jako metodę badawczą przyjęto metodę indukcyjną, opierając się na zasadach weryfikacjonizmu naukowego na podstawie badań reprezentatywnej próby dokumentów źródłowych opracowanych dla obiektów scaleniowych w Polsce. Wyboru próby reprezentatywnej dokonano przy zastosowaniu metod statystycznych. Badane cechy (decyzja geodety-projektanta o wprowadzeniu konkretnego rozwiązania projektowego) mają charakter jakościowy. Zgromadzone dane uporządkowano, stosując metody statystyczne.