Antropologia wyobraźni twórczej w badaniach literackich. Świat wyobraźni Brunona Schulza

Marzena Karwowska

Książka poświęcona antropologii wyobraźni twórczej w badaniach literackich na przykładzie twórczości Brunona Schulza i jego twórczej wyobraźni jest błyskotliwym, z erudycją i znajomością przedmiotu napisanym studium. Składa się z dwu części: pierwszej, poświęconej antropologii wyobraźni twórczej w kontekście metodologii oraz drugiej, przybliżającej czytelnikowi świat wyobrażony Schulza z punktu widzenia antropologii literatury. Jej autorka dokonuje przeglądu pism antropologicznych Gastona Bachelarda i prezentuje założenia teoretyczne antropologii wyobraźni twórczej Gilberta Duranda. Kreśli ponadto współczesne tendencje w postdurandowskim nurcie badań literackich. Analizując twórczość Schulza, wyodrębnia pola tematyczne i odpowiadające im konstrukcje. Są to: mitologia nieba (obrazy wznoszenia, upadku, poetyka skrzydeł, schemat katamorficzny); deformacja wyobrażeniowa (imaginacyjny schemat gigantyzacji, liliputyzacja, hiperboliczne wzmocnienie obrazu); „Przesmyki sprzeczności”. „Uszczęśliwiające antynomie”; pomiędzy „orgią światła” i „gilotyną nocy”; wyobrażeniowe oblicza czasu; homo patiens; transpozycja mityczna; „spacery sceptyka przez rumowiska kultury”; wyobraźnia uskrzydlona. Znamienny jest tytuł zakończenia: Pomiędzy schizomorfią wyobraźni a „światem zamkniętym na klucz”.  

Trwała obecność mitu w literaturze i kulturze

Marzena Karwowska, Mateusz Grabowski, Kamila Żukowska

Przedmiot zainteresowania autorów monografii stanowią literatura i kultura odczytywane jako obszar odradzania się mitu. Zakres tematyczny tomu obejmuje takie zagadnienia, jak: teoretyczne ujęcia mitu w perspektywie antropologicznej, rewitalizacja mitu w kulturze współczesnej; przetworzenie paradygmatów czasu mitycznego i mitycznych modeli kosmicznych w tekstach kultury; hermeneutyka tekstów literackich, stanowiących artystyczną transpozycję archaicznych narracji mitycznych. Publikacja stanowi efekt działalności naukowej studencko-doktoranckiego Koła Naukowego Mitokrytyków Uniwersytetu Łódzkiego. Celem jego działalności jest propagowanie i rozwijanie badań mitokrytycznych nad tekstem literackim oraz umożliwianie rozwoju naukowego młodym badaczom w zakresie tej rzadko podejmowanej w obrębie polskich badań literaturoznawczych tematyki. 

Świadomość rodząca obrazy. Studia z antropologii literatury

Marzena Karwowska

Zamieszczone w książce studia stanowią przykład antropologicznego odczytania wybranych tekstów literatury polskiej XX wieku, poddawanych już wcześniej przez badaczy wielokrotnie procesom interpretacyjnym. Bachelardowska teoria ponadkulturowej jedności wyobraźni oraz Durandowska teoria antropologicznych struktur wyobraźni i koncepcja pluralizmu kulturowego pozwalają spojrzeć na artystę jako fenomen wyobrażeniowy, COGITO MARZĄCE, ŚWIADOMOŚĆ RODZĄCĄ OBRAZY. Zawarte w publikacji szkice mają stanowić próbę ukazania, na przykładzie konkretnych tekstów artystycznych, potencjału interpretacyjnego tkwiącego w Bachelardowsko-Durandowskiej antropologii zastosowanej do hermeneutyki dzieła literackiego. Z Wprowadzenia Monografia Marzeny Karwowskiej to wartościowa praca, wpisująca się w międzynarodowy krąg badań mających na celu poszukiwanie uwarunkowanych antropologicznie mechanizmów, którym podlega wyobraźnia artystyczna. Stanowi godną uwagi alternatywę dla dominującego w badaniach literaturoznawczych dyskursu postmodernistycznego, odrzucającego w zasadzie antropologiczną perspektywę badań nad treściami kultury. Książka jest potrzebnym, istotnym przyczynkiem do badań nad wyobraźnią twórczą w literaturze polskiej XX wieku, inspirującym do myślenia o treściach kultury jako o systemie wyobrażeń (w tym przypadku rozpatrywanych na poziomie poetyki tekstu). Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Jasionowicza