Minister Józef Beck. Dom rodzinny i lata młodzieńcze

Paweł Samuś

W książce można znaleźć odpowiedź na pytanie, jaką rolę odegrały dom rodzinny i lata młodzieńcze w biografii bohatera książki, żołnierza i polityka, dyplomaty, ministra spraw zagranicznych Polski Odrodzonej, Józefa Becka (1894–1944), oraz czy obdarzony talentami Józef Beck, rozwinął je z biegiem lat, w szkole i na studiach, podczas służby w Legionach Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej, a potem jako oficer Wojska Polskiego i dyplomata w niepodległej Polsce. Ponadto opisano w niej zróżnicowany i wszechstronny obraz życia rodzinnego bohatera kolejno w Warszawie, Rydze i małym podhalańskim miasteczku, Limanowej. Biografia głowy rodziny, seniora Józefa Becka, uosabia typowe losy postyczniowego pokolenia młodzieży inteligenckiej, wywodzącej się ze spauperyzowanego ziemiaństwa wschodnio-kresowego, wychowanego w tradycji patriotyczno-niepodległościowej. Nic też dziwnego, że poglądy i postawy przyszłego ministra ukształtowały się w atmosferze etosu patriotyczno-demokratycznego i państwowego, którego ślady i świadectwa można odnaleźć w późniejszej działalności. Zdaniem współczesnych i historyków minister Józef Beck odznaczał się nadzwyczajnymi uzdolnieniami i zaletami, które według marszałka Józefa Piłsudskiego, były „wrodzonym darem rządzenia – darem, którego nie można się nauczyć”.  

Wasza kartka wyborcza jest silniejsza niż karabin, niż armata... Z dziejów kultury politycznej na ziemiach polskich pod zaborami

Paweł Samuś

Twórcami najbardziej rozpowszechnionego w nauce pojęcia kultury politycznej są wybitni politolodzy amerykańscy Gabriel A. Almond, G. Bingham Powell, Sidney Verba. Według definicji przez nich wprowadzonej, kultura polityczna to całość indywidualnych postaw i orientacji wobec polityki osób uczestniczących w określonym systemie politycznym. Autorzy tak rozumianego pojęcia kultury politycznej wyróżniają jej trzy aspekty czy też składniki: a) orientację (postawę) poznawczą (wiedza i poglądy dotyczące idei, instytucji i zjawisk politycznych); b) zaangażowanie emocjonalne (poczucie związków, zaangażowania lub wyobcowania); c) ocenianie (opinie i kryteria oceny całości systemu politycznego, zjawisk politycznych). Procesy liberalizacji i demokratyzacji systemów politycznych zachodzące na świecie od lat dwudziestych XIX w. objęły również w drugiej połowie tego stulecia ziemie polskie. W epoce zaborów została zapoczątkowana demokratyzacja kultury politycznej społeczeństwa polskiego, w tym także robotników. Przełomowe znaczenie w tym procesie miały lata rewolucji 1905–1907, które w literaturze przedmiotu zostały nazwane „kolebką współczesnej kultury politycznej naszego społeczeństwa”. Symptomy coraz szybciej postępującej demokratyzacji były także widoczne w życiu politycznym pozostałych zaborów. Pod wpływem fal rewolucyjnych napływających zza kordonu nastąpiło przyspieszenie i wzmożenie procesów demokratyzacji ustroju państwowego Austro-Węgier i społeczeństwa autonomicznej Galicji.