Liberackość dzieła literackiego

Agnieszka Przybyszewska

Można spróbować ująć liberaturę jako taki rodzaj literatury, w którym jej medialność jest świadomie eksplorowana przez artystę, używana do kreowania sensów dzieła. Wyznaczniki liberatury dają się sprowadzić do jednej cechy, (potencjalnie) realizowanej na poszczególnych poziomach dzieła (od typografii po całą książkę), co sprawnie pozwoliła też ująć kategoria interfejsu, która okazuje się coraz bardziej użyteczna. Sam termin zmusza do spoglądania na świat literatury jako czarno-biały, jakby nie było w nim odcieni szarości. Można mówić o liberackości jako cesze, którą potencjalnie mają dzieła z obszaru sztuki słowa, co pozwalałoby zauważyć gradacyjność tego aspektu, porównywać ze sobą różne utwory, nie wyłącznie zaś opatrywać je etykietkami. Choć liberackie bywają dzieła od antyku po współczesność, to właśnie przełom XX i XXI w., aktualny kształt kultury (z jej uwikłaniem w nowomedialność) wykreowały nad wyraz podatny grunt, na którym liberackie ziarno mogło zostać zasiane: był to idealny moment na narodziny takiej teorii. Książka jest próbą przyjrzenia się, czym jest liberatura, zastanowienia się, kto pierwszy podejmował tematy i rozważania teoretyczne odnośnie aspektów dzieł literackich, takich jak forma, tworzywo literatury czy książka. Poszukuje się w niej odpowiedzi na pytanie: dlaczego liberacki, niedominujący sposób traktowania materialności, fizyczności literackich artefaktów, namysłu nie tylko nad kwestią języka, lecz i kształtem tekstu, powrócił w 1999 r. 

Literatura prze-pisana II. Od zapomnianych teorii do kryminału

Agnieszka Izdebska, Agnieszka Przybyszewska, Danuta Szajnert

Publikacja stanowi kontynuację refleksji nad różnymi postaciami literackiego, i nie tylko literackiego, recyklingu kanonicznych tekstów kultury, podjętej w tomie I: Literatura prze-pisana. Od Hamleta do slashu, red. A. Izdebska, D. Szajnert, Łódź 2015. Tematyka tomu II dotyczy zatem zagadnień związanych z wielorako rozumianym prze-pisywaniem, ze szczególnym uwzględnieniem przemian, które zaszły w kulturze w ostatnich latach. Autorzy tropią te zagadnienia na rozmaitych obszarach, takich jak: historia literaturoznawstwa, relacje literatura – nauka, biografistyka, formy autobiograficzne i inne gatunki, konwencje i strategie tekstowe, skupiając się na tym, kto, co, kiedy, gdzie, dlaczego i po co prze-pisuje. Tom Literatura prze-pisana II jest pokłosiem drugiej edycji konferencji naukowej zorganizowanej przez Katedrę Teorii Literatury Instytutu Kultury Współczesnej UŁ w maju 2015 r.