Panoply in Defense of Orthodoxy. The Case of Moldavian Manuscript BAR Ms. Slav. 636, 16th Century

Mariyana P. Tsibranska-Kostova, Ivan Aleksandrov Biliarsky, Georgi Minczew

The monograph is dedicated to the Slavic manuscript BAR Ms. Slav. 636 from the Library of the Romanian Academy in Bucharest, compiled in the Principality of Moldavia in 1557 during the reign of the Moldavian ruler Alexandru Lăpuşneanu (1552-1561; 1564-1568) and under the Suceava Metropolitan Gregory II, written by the hand of Hierodeacon Hilarion, in all probability in the Neamt Monastery. The manuscript is an occasion for the study of a cultural phenomenon related to faith, law and literature, characteristic of the two Romanian principalities, where during the Late Middle Ages a special synthesis of the literary heritage bequeathed by the South Slavs. The manuscript is a collection with mixed content of anthological sort, type of monastic encyclopaedia, with an unusually rich combination of texts of different genres and themes: legal, dogmatic, polemical, chronicle, apocryphal, and others. The aim of the authors is to study and publish the individual texts from the collection, revealing the overall message of the manuscript as a real verbal armament, a real spiritual sword in the fight against heresies for the salvation of human souls.

Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach. Źródła greckie

Georgi Minczew, Anna Maciejewska

W jedenastym tomie serii Series Ceranea ukazują się polskie przekłady źródeł greckich do dziejów średniowiecznych doktryn dualistycznych na Bałkanach. Ta praca zbiorowa, rezultat starań filologa klasycznego, historyka i paleoslawisty, jest naturalną kontynuacją tomu pierwszego, zatytułowanego Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach. Źródła słowiańskie, a jednocześnie elementem długoterminowego projektu realizowanego w Ceraneum, w którym biorą udział specjaliści z Polski i zagranicy, poświęconego badaniom, edycji i komentowaniu greckich, słowiańskich i łacińskich źródeł do dziejów bałkańskiej heterodoksji. * Bracia, nie dawajcie naiwnie wiary tym bezbożnikom, gdy twierdzą, że wierzą w Ojca, Syna i świętego Ducha. Wszystkie sekty tak twierdzą, i paulicjanie, i reszta; ci tutaj niegodziwi bezbożnicy mają jednak własną trójcę, w którą wierzą. Ojcem mianowicie nazywają władcę ciemności, diabła, który upadł z niebios, jak wyznali oni sami i jak mówi Chrystus: Wy macie diabła za ojca; synem nazywają syna zatracenia, a Duchem - ducha zła. To jest trójca tych bezbożników, ją to wyznają i czczą; mienią się chrześcijanami nie od prawdziwego Chrystusa, Boga naszego, ale od Antychrysta. Eutymiusz z klasztoru Peribleptos Listy przeciwko fundagiagitom

Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach. Źródła słowiańskie

Georgi Minczew, Małgorzata Skowronek, Jan Mikołaj Wolski

Do czego porównamy heretyków? Czy do kogoś ich upodobnimy? Gorsi są bowiem od głuchych i ślepych bożków, ponieważ idole są z kamienia i drzewa, nie widzą ani nie słyszą. Heretycy, mając myśli człowiecze, z własnej woli ukamienowali się, nie poznawszy prawdziwej nauki. Lecz czy do demonów ich porównać? Gorsi są od demonów. Demony bowiem boją się krzyża Chrystusowego, heretycy zaś rąbią krzyże i tworzą z nich swoje narzędzia. Demony boją się oblicza Pana namalowanego na desce, heretycy zaś nie kłaniają się przed ikonami, ale nazywają je bożkami. Demony boją się kości sprawiedliwych [w Panu], nie śmieją zbliżyć się do relikwiarzy, w których leżą bezcenne skarby dane chrześcijanom dla ratunku z każdej niedoli; heretycy zaś drwią z nich i naśmiewają się z nas, widząc, jak kłaniamy się im, prosząc je o pomoc. Pierwszy tom Series Ceranea stanowi dwujęzyczne komentowane wydanie antologii słowiańskich tekstów źródłowych - 15 tekstów z dziejów herezji dualistycznych na Bałkanach, różnych gatunkowo, stylistycznie i objętościowo. Całość poprzedza studium wstępne zawierające szczegółowy przegląd historii neomanichejskich herezji dualistycznych oraz wnikliwą analizę doktryny bogomilskiej w kontekście innych religijnych ruchów dysydenckich.