Święta historia ludzkości

Mojżesz Hess

Pierwsze polskie wydanie książki Mojżesza Hessa – prekursora syjonizmu.  To on „nawrócił” Karola Marksa na komunizm. Święta historia ludzkości to książka sięgająca swymi korzeniami rewolucji francuskiej, która rozpoczęła emancypację grup społecznych, wcześniej pozbawionych władzy. Wśród nich znalazły się także społeczności żydowskie. Wielki proces transformacji społecznej stworzy znaną nam dziś „kwestię żydowską”, czyli pytanie o miejsce Żydów w nowoczesnych społeczeństwach. Liberalizm, socjalizm i syjonizm to trzy próby rozwiązania tej kwestii, które wyszły z kręgów żydowskich. Wywodzący się z nich Mojżesz Hess jako jeden z pierwszych uznał, że liberalizm tej kwestii nie rozwiąże. W połowie XIX wieku, w czasie narodzin nowoczesnych nacjonalizmów uzna, że również komunizm nie odegra tej roli. W pierwszej pracy Mojżesza Hessa - Święta historia ludzkości - widać już zalążki przyszłej idei syjonistycznej.  Historia nie uczy nas, co mamy robić, lecz czego unikać.