Autentyczność i jej losy. Autorefleksja w twórczości Marka Bieńczyka, Doroty Masłowskiej, Andrzeja Stasiuka i Magdaleny Tulli

Piotr Jakub Wąsowski

Autentyczność stanowi jedną z podstawowych kategorii organizujących życie (po)nowoczesnej kultury. W zasięgu jej wpływów znajdują się bardzo różne praktyki: od ruchów rewolucyjnych, które rozwijają metafory jurydyczne, poprzez wielopostaciową mizantropię, różne formy eskapizmu i zwrotu ku naturze, po wywyższenie intymności. Piotr Wąsowski zakreśla bardzo szerokie pole badawcze, a następnie problematyzuje tytułowy termin, wychodząc od pism Rousseau i wydobywając z nich centralny paradoks: naturalności nie sposób osiągnąć poza obszarem kulturowej sztuczności. Korzysta on z rozmaitych słowników nowoczesnej humanistyki, by naświetlić powiązanie autentyczności ze szczerością i samostanowieniem podmiotu oraz jej konflikt z konwencjami społecznymi. W ten sposób przygotowuje grunt pod szczegółowe analizy, poświęcone odpowiednio melancholijnemu pisarstwu podróżniczemu Andrzeja Stasiuka, antyhipokrytycznej prozie Doroty Masłowskiej, post-utopijnej fantazji urbanistycznej Magdaleny Tulli oraz powieści Marka Bieńczyka, która transponuje te kwestie na teren refleksji o Zagładzie. Rozprawa łączy w sposób udatny dociekania literaturoznawcze z refleksją antropologiczną, socjologiczną i kulturoznawczą oraz proponuje intrygujące interpretacje najnowszej literatury polskiej. Z recenzji dr. hab. Jerzego Franczaka, prof. UJ Książkę Piotra Wąsowskiego czyta się z przyjemnością i pożytkiem poznawczym. Jest napisana eleganckim stylem o zacięciu eseistycznym. Autor proponuje refleksję nad nową literaturą polską (przede wszystkim z okresu dwudziestolecia 1989-2010) z użyciem kategorii mało obecnych w dotychczasowych badaniach i choć podejmuje się odczytań pisarzy posiadających spore już biblioteczki opracowań, pisarzy głośnych a wręcz modnych, to udaje mu się zająć w dociekaniach i interpretacjach stanowisko własne. Kompetencje filozoficzne autora są wyższe niż od literaturoznawcy można wymagać. Wszystkie rozdziały interpretacyjne demonstrują umiejętność tworzenia efektownych formuł krytycznoliterackich, takich jakich oczekujemy od dobrej recenzji lub szkicu krytycznoliterackiego, albo też właśnie eseju literaturoznawczego. Z recenzji dr. hab. Piotra Sobolczyka, prof. IBL