Bespieczeństwo drabskie

Wacław Potocki

Bespieczeństwo drabskie Kto we drzwi kolace? . .  .  Naliczywszy podaję ze drzwi mu trzy grosze.  Aż on za mną do izby wszedszy siędzie śmiele.  Pytam, dlaczego z ludźmi nie siedzi w kościele?  Drab straszny z opalonym na dwie ręce drągiem.  .  Zedrwiałem, sam jak palec zostawszy we dworze,  Chorym będąc; więc oknem patrzę na podworze;  Patrzę ku kościołowi, próżna wszędzie ścieżka.  Toż dobywszy wytrzęsę na stół wszytko z mieszka.  

Chwalą dzieci pawia

Wacław Potocki

Chwa­lą dzie­ci pa­wia Chwa­lą wszy­scy po­etę, aż ów od­po­wie­da:  Chwa­ląć i dzie­ci pa­wia, a nikt mu nic nie da.  Pięk­na rzecz jest i mi­ła chwa­ła ludz­ka, ale  Pięk­niej­sza, kie­dy da­tek bę­dzie przy po­chwa­le.  Jed­nak dziś wier­sze pi­szą w tym lu­dzie do­stat­ku,  Ma­ło o ła­skę w chwa­le dba­ją, ma­ło w dat­ku;  Prze­cież to nic wiel­kie­go pa­na nie oszpe­ci,  Gdy się do­my­śli, choć są dys­kret­ni po­eci.  Co przed la­ty rze­mio­słem, co by­wa­ło zy­skiem,  To dziś, szkol­nych wy­jąw­szy, za­ba­wą, igrzy­skiem. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Cudzoziemskie ćwiczenia

Wacław Potocki

Cudzoziemskie ćwiczenia Niech pyszny dmucha, głupi, jak chce, niech się jeży!  Widząc na polskich grzbietach różnych form odzieży,  Ciężko westchnąć i zadrżeć przychodzi mi z gruntu,  Kiedy, nie bez wielkiego ojczyzny afrontu  Jakoby staropolskich wstydząc się zwyczajów,  Po cudze do zamorskich żeglujemy krajów  I, gdyby można było brać wioski do nawy,  Jużby się mało w Polszcze zieleniło trawy.  Ziemię między Francuzy wyniósszy i Włochy,  Morzemby tu swe miejsce naród zalał płochy,  Gdzie im kto z większym kosztem, im się bawił dłużej,  Rozumiejąc, że lepiej ojczyźnie usłuży,  Czekamy, wyglądamy. Skoro stanął doma,  Nie masz nic. Włoszy chwalą coś za galantoma.  Jedzie naprzód do dworu, bo się wojska wzdryga,  Albo gdzie na publikę; aż z peruki figa,  Aż inakszej daleko nawyknąwszy cerze,  Jeżdżąc po krajach obcych sykofantę bierze  I onę prostą, polską, onę szczyrość starą,  Wymyślnej pokrytości odziewa maszkarą.  Byłoli co z natury w sercu męstwa samej,  Wzięły galanteryje, figle, kunszty, damy.  Byle czasu pieszczota i wszelka wygoda,  Miłość, reputacyja ludzka, mniejsza szkoda.  W sercu nic, w głowie mało, w jednej gębie wszytek.  Tak wielki wywiezionych pieniędzy pożytek,  Że jednym kłamstwem będzie drugiego popychał;  Będzie prawił, co czytał, albo kiedy słychał,  Jakby widział na oczy, aż mu poda sztychy  Ktoś z Merła i z Drzypola, albo z Janczarychy,  Gdzie w oczach wodza swego dzikich Tatar kłęby  Osiadł, i dopiero Monsiur zetnie zęby,  Kiedy mu żołnierz rzecze: Mój panie, przebaczcie,  Że was tam nikt nie widział; tu Rhodus, tu skaczcie. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Człowiek nad apetyt jeść nie może, pić może

Wacław Potocki

Czło­wiek nad ape­tyt jeść nie mo­że, pić mo­że Sie­dząc Włoch na ban­kie­cie gdzieś mię­dzy Po­la­ki,  Na­tkał roz­ma­ity­mi żo­łą­dek przy­sma­ki.  Więc, gdy, prze go­spo­dar­ską po uczcie ocho­tę,  Przed każ­de­go kie­lisz­ków pew­ną kła­dą kwo­tę,  Że do nich przy­mu­sza­ją, aż się dru­dzy da­wią,  Ro­zu­mie, że zno­wu stół mi­sa­mi za­sta­wią;  Tak je­go do je­dze­nia, ja­ko i do pi­cia  Mu­sić bę­dą. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Dla ścieżki drogi nie opuszczaj

Wacław Potocki

Dla ścież­ki dro­gi nie opusz­czaj Każ­dy się, mó­wi pol­ska przy­po­wieść, oszu­ka,  Kto, ma­jąc dro­gę w oczach, ścież­ki so­bie szu­ka  I abo jej we dwo­je przy­czy­ni, chcąc skró­cić,  Abo mu­si za­szed­szy nie tam, gdzie chciał wró­cić;  Mu­si czę­sto ze stra­chem no­co­wać w pół bo­ru,  Pu­ściw­szy się bi­te­go swym do­my­słem to­ru:  Przy­zna­ją do­świad­czyw­szy, dla te­go ostroż­ni,  Tra­fi li się dru­gi raz wę­dro­wać, po­dróż­ni. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Epimenidów sen

Wacław Potocki

Epi­me­ni­dów sen ...Co spał Epi­ma­ni­des lat, ja ży­ję ty­le,    Je­śli ży­ję, je­śli się na ży­ciu nie my­lę...  Nie­masz nic: wszy­tek ży­wot grze­chem abo spa­niem.    ...Więc i mnie, w siedm­dzie­sią­tym pią­tym sto­jąc ro­ku,    Czas­by obu­dzić, czas­by po­rwać się już z mro­ku.  Kto Epi­me­ni­de­sa -- nie wiem; to wiem, że mię  Śmierć troj­ga dzie­ci bu­dzi, zru­ciw­szy na zie­mię  Z be­tów świec­kich, gdzie choć co na ja­wi cie­le­śni  Wi­dzą lu­dzie, w rze­czy nic nie­masz, wszyt­ko się śni.  Te­dy prze­tar­szy oczy, wprzód na swe ło­ży­sko  Poj­rzaw­szy, plu­nę, mo­żesz gor­sze być mro­wi­sko,  Gdzie le­żąc, kę­dy­kol­wiek ob­ró­cę się bo­kiem,  Wszę­dy nie­szczę­ściu, ża­lom, cho­ro­bom ob­ro­kiem. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Miła jest różność w rzeczach

Wacław Potocki

Miła jest różność w rzeczach Cóż nad to jawniejszego, że jako w potrawach,  Ta we wszytkich odmiany ludzie swych zabawach  Szukają, choć ledaco, tylko że nowina,  Nie co miesiąc, nie co dzień, ale co godzina,  Ba i częściej, radziby we wszytkiem odmianie.  Ztąd owo kilkorakie stołów zastawianie:  Choć już drugi dosiągnie palcem w gardle żeru,  Czeka konfitur, czeka chińskiego imbieru  Dla zawarcia żołądka, a zawrzeć go kata,  Kiedy przez dzień i przez noc nie stanie wiwata.  Jakie u równej szlachty, gdzie za ojców kasze  Stawiano, piramidy widzą oczy nasze.  Nie do kwadry odmiana: miasto kapust, grochów,  Cukry stawiać na końcu obiadu od Włochów.  Wskórają też tak jako Zabłocki na mydle,  Wynicowawszy modę staropolską w żydle;  Rzadki pół wieku swego dopędzi pradziada.  Jednę zwierz, jednę bydło i ptak strawę jada;  Każde też z nich dożyje naznaczonej pory;  Nie stękają, nie ważą z ludźmi na doktory.  Przy ciężkiej pracy jedząc pokrzywy i osty,  Jako pan od rozkoszy, chłop umiera prosty. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Moralia

Wacław Potocki

Wacław Potocki (1621-1696) był najpłodniejszym poetą doby baroku. Pozostawił po sobie ok. 300 tysięcy wersów rozpisanych na rozmaite pod względem tematycznym utwory (do dziś nie udało się wydać jego całej spuścizny literackiej). W bogatej twórczości epickiej, moralistycznej i satyrycznej na uwagę zasługują głównie zbiory: Ogród nie plewiony oraz Moralia (w niniejszym tomie) inspirowane Adagiami Erazma. W Moraliach pisarz dokonuje oceny współczesnej mu Polski w aspekcie społeczno-politycznym oraz religijnym. Waloryzacja cech i zachowań rodaków prowadzi Potockiego do pesymistycznego wniosku o utracie niezależności politycznej przez Rzeczpospolitą. Warto wspomnieć, iż pisarz należy do grona najwybitniejszych twórców nurtu sarmackiego (obok W. Kochowskiego i J.Ch. Paska), co zaświadcza m.in. wybitny epos Transakcyja wojny chocimskiej.

Na chłopów podgórskich

Wacław Potocki

Na chłopów podgórskich Pocóż do cudzych z młodu szlachta jeździ krajów?  Żeby mogli nawyknąć tamtych obyczajów,  Że na chłopów podgórskich nieprzystępne Włochy,  Do bliskich Węgier chodzą na podobne fochy.  Szlachta kłaniać, zalecać, stroić się chędogo,  Nieznacznie albo raczej kształtnie odrwić kogo;  A chłopi się kraść, kłamać, modą zabieszczadną  Uczą, bowiem nad inszych kłamają i kradną. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Na urząd podczaszego

Wacław Potocki

Na urząd pod­cza­sze­go Do­wie­dziaw­szy się moi przy­ja­cie­le sta­rzy,  Że mię król pod­cza­sze­go urzę­dem ob­da­rzy,  Zbie­gną do mnie z bra­ter­skim ła­ski pań­skiej win­szem.  Dzię­ku­ję. Zjad­szy, po­tym nie ma­jąc czym in­szym  Ba­wić ich: Po­daj księ­gi, bę­dę czy­tał frasz­ki.  A ci: Pa­nie pod­cza­szy, po­dob­niej by flasz­ki.  Przy­nieś­że, chłop­cze, wi­na, gdy nie uj­dą wier­sze.  Po­cznij becz­kę; już­to tu za­ba­wy nie pierw­sze.  Że mi nie stry­chem po­da: Ukaż nam przy­wi­lej,  Nie tak pi­ją pod­cza­szy. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nie miejsce człeka ale człek honoruje miejsce

Wacław Potocki

Nie miejsce człeka ale człek honoruje miejsce Czy głupstwem, czy omyłką, czy obiema społem,  Posadzono nie wedle godności za stołem  Jednego urzędnika. Ten się nic nie miesza,  Lecz i cześnika, oraz i siebie rozgrzesza:  Posadź, kędy chcesz, byle misa niedaleka.  Miejsce człowiek, nie miejsce ozdabia człowieka.    [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nie mijaj murowanego komina

Wacław Potocki

Nie mijaj murowanego komina Jedzie nas trzech z sejmiku imo dwór szlachecki;  Sam stał na grobli, baba w stawie płócze niecki;  Prosi na wstęp. Wstąpimy, bo południe blizko;  Każe wskok do obiadu zakładać ognisko,  A tym czasem do izby prowadzi nas siedzieć,  Chcąc się czego o przeszłym sejmiku dowiedzieć.  Prawimy, ale się nam na żołądku zwija,  Gdzie nie tylko południe, lecz śródwieczerz mija;  Już byśmy po pieczeni w karczmie przy ogórku  Jechali, nie czekając jego podwieczorku;  Dawno by konie obrok zjadły. Ów się boży,  Że owsa nie namłócił. Wolałbym najdrożej  Kupić w karczmie, niżeli siedzieć, jak na szydłach,  Dla kapłona tłustego i gęsi w powidłach,  Choć by i kuropatwa i cukrowe wety.  Jakoż patrząc na obrus i świeże serwety,  Przejźrałby się w talerzu, bo dopiero z szkuty.  Trzy godziny to leży na stole dla buty,  Wielka aparencyja przyszłego obiadu.  Nie byłoby inaczej, pomyślę, do ładu. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Niewieście i po śmierci nie wierz

Wacław Potocki

Nie­wie­ście i po śmier­ci nie wierz Nie­wie­ście i po śmier­ci wie­rzyć, mó­wią, szko­da.  Cze­go pew­ny tre­fu­nek oka­zy­ją po­da,  Kie­dy z ma­cie­rzyń­skie­go upad­szy słup gro­bu  Co dwu pa­sier­bów mia­ła, za­bił oraz obu.    Był i w Pol­sz­cze, po śmier­ci że nie wie­rzyć że­nie,  Przy­kład. Na po­spo­li­te je­chał mąż ru­sze­nie.  A ta na­mó­wiw­szy się z swo­ją słu­gą sta­rą,  Za­cho­rzaw­szy, umie­ra pod tru­pa masz­ka­rą.  Wór pia­sku i po­so­ki zwią­zaw­szy w za­pa­skę,  Że­by tru­pem śmier­dzia­ła, w trum­nę sta­wia fa­skę.  Szle smut­ną wier­na słu­ga no­wi­nę do mę­ża,  Że nie mo­gli w ko­ście­le dłu­żej cier­pieć księ­ża,  że do gro­bu dla smro­du przy­szło spu­ścić pa­nią;  Wol­no mu bę­dzie spra­wić eg­ze­kwi­je za nią,  Któ­ra do nie­zna­jo­mych, gdzieś w da­le­kiej Żmu­dzi  Co naj­ostroż­niej mo­że, je­dzie z ga­chem, lu­dzi.  I tam wieś ku­pią, a mąż tyl­ko się nie wie­sza;  Ro­zum się mu od ża­lu w smut­nej gło­wie mie­sza.  Toż po­wró­ciw­szy z woj­ny, eg­ze­kwi­je szum­ne  Spra­wi, próż­ną nad gro­bem po­sta­wiw­szy trum­nę.  Oraz wo­tum, w któ­rym był, w tym­że czy­ni ki­rze  Przed oł­ta­rzem, w mał­żeń­skie nie wcho­dzić przy­mie­rze. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nie za nas to powstało

Wacław Potocki

Nie za nas to po­wsta­ło ... (Świę­ta) Pol­skę ubo­żą, bo ro­bić nie da­dzą.  Kie­dyż­by wol­no lu­dziom we­dle cza­su zbie­rać...  By­ły­by na żoł­nie­rza od kmie­ciów po­dat­ki.  (Ko­ścio­ło­wi) ja­ko by­ło pi­sać i za­ka­zać,  Tak wol­no świąt umniej­szać, pi­sa­nych prze­ma­zać,  A mia­sto pi­ja­ty­ki i kar­czem­nej pso­ty,  Po­zwo­lić go­spo­da­rzom z cze­la­dzią ro­bo­ty.  Nie kmieć, pa­rob­cy pi­ją, sa­ma cze­ladź hu­la,  Że mu le­d­wie na grzbie­cie zo­sta­nie ko­szu­la.  Ku­pi in­szą, nie­chaj się zdrów go­spo­darz dłu­ży,  Choć mu tyl­ko pół­ro­ka na ro­bo­cie słu­ży.  Jeść nie­ma co, do­pie­roż na po­bór za­ro­bić,  Bo ma rę­ce zwią­za­ne, le­piej go już do­bić.  Niech­by księ­ża świę­ci­li, bo im za to pła­cą,  Bo rę­ka­mi nie ro­biąc, ludz­ką ży­ją pra­cą...  Deszcz po­wsze­dni dzień, świę­to prze­szka­dza po­god­ny,  Choć uro­dza­je nie złe, mu­si rok być głod­ny.  Dla­cze­goż astro­lo­dzy z księ­żą się nie zro­czą,  Dla­cze­goż na desz­czow­ne dni świę­tych nie zwłó­czą? [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

O fraszkach

Wacław Potocki

O frasz­kach Spo­wie­da­łem się księ­dzu na ju­bi­le­uszu  Fra­szek swo­ich. Le­d­wo to dój­dzie je­go uszu,  Upew­nił mię po śmier­ci za nie czy­ś­cem dłu­gim.  Skru­pu­lat to. Zno­wu się spo­wie­dam przed dru­gim.  Aż ten ba­je o pie­kle. Tam do ka­ta, rze­kę,  Wo­lę, że się oczysz­czę, ni­że­li upie­kę.  Więc wró­ciw­szy do do­mu na onę po­ku­tę,  Ka­żę so­bie za­ło­żyć na ko­mi­nie hu­tę.  Jesz­cze się z ni­mi że­gnam, ba, i nie bez ża­lu,  Nim je na swo­je miej­sce wy­pra­wię do pa­lu.  Aż mój sta­ry przy­ja­ciel we drzwi za­ko­ła­ce.  Do ta­kiej­li znie­wa­gi two­je przy­szły pra­ce?  Nie czyń te­go, Wa­cła­wie! o Mu­zy gra cho­dzi.  Wierz­cie mi, żeć to u nich na po­tym za­szko­dzi.  Z po­cząt­ku świa­ta by­ły frasz­ki, by­ły żar­ty,  By­le w nich Bóg miał po­kój. Czy­li two­je kar­ty  Tre­ny tyl­ko a woj­ny? Wiesz, że raz po­god­no,  Dru­gi dżdży­sto; raz cie­pło, a dru­gi raz chłod­no;  Raz dniem, dru­gi raz no­cą nie­bo świat prze­pla­ta. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pan Kurek pannę Maglownicę

Wacław Potocki

Pan Ku­rek pan­nę Ma­glow­ni­cę Szlach­cian­ka jed­na, pan­ny nie miaw­szy słu­żeb­nej,  Kmiot­kę w lnia­ną ko­szul­kę ubraw­szy ze zgrzeb­nej,  Bie­rze z so­bą w go­ści­nę, ale wprzód na­po­mni,  Że­by jak naj­przy­stoj­niej wszyt­ko, jak naj­skrom­niej  Czy­ni­ła, co jej ka­żą, wasz­mo­ścia­ła wszyt­kim,  I od­wy­ka­ła wiej­skim oby­cza­jom brzyd­kim;  Mia­no­wi­cie u sto­łu pa­trzy­ła, je­śli ją  Po­sa­dzą, ja­ko pan­ny je­dzą, ja­ko pi­ją.  Mil­czeć; spy­ta kto, ci­cho od­po­wie­dzieć; słu­chać;  Na łyż­kę ca­łą gę­bą po wiej­sku nie dmu­chać;  Nie rzą­dzić, nie prze­sta­wiać, że­by nie znać na niej;  Rę­ce za­ło­żyć, sko­ro na nię poj­źry pa­ni;  Po­kra­jaw­szy, na no­żu w gę­bę kłaść z ta­le­rza.  Uczy tań­ca wiel­błą­da i wil­ka pa­cie­rza.  Sie­dzą pa­nie; w nie­zwy­kłej stoi czu­ba sza­cie  Przed nie­mi, aż się ha­łas ja­kiś stał w kom­na­cie;  Pro­si jej go­spo­dy­ni, nie ża­łu­jąc pra­ce,  Że­by zaj­źra­ła, kto tam tak ba­rzo ko­ła­ce.  A ta z niz­kim ukło­nem: . [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Piłę ciskać

Wacław Potocki

Piłę ciskać Podobną grę w dysputach widzimy tej pile,  Póty pięknie, póki są w równej strony sile;  Jeśli która słabieje, poniechawszy piłki,  Ciska, wziąwszy do ręki kamień na posiłki.  Że choć racyje po nim, gdy chodzi o zęby,  Woli duższy paszować, woli zwinąć kłęby.    Zła sprawa z dzisiejszymi wierę teologi.  Ja nań argument, a on stawia na mię rogi.  Lepsza u mnichów, gdzie się w dyspucie zajuszą,  Zaraz ich z chóru trąby abo bębny głuszą. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pieśń (Fraszka ten świat i złoto...)

Wacław Potocki

Pieśń Frasz­ka ten świat i zło­to, Je­dwab i per­ły bło­to;  Ja­ko się z zie­mie ro­dzi, Tak zaś pod zie­mię wcho­dzi.  Frasz­ka roz­kosz choć słod­ka, Bo nie tyl­ko jest krót­ka,  Ale ty­siąc go­ry­czy, Oraz po so­bie li­czy.  Rzad­ko bez grze­chu by­wa, Ten, co jej rad za­ży­wa.  A wy­tchnieć tych słod­ko­ści, Kie­dy się w cię za­go­ści  Ro­bak su­mie­nia złe­go, I gniew Stwór­ce twe­go;  Cięż­ka jest je­go rę­ka, Kie­dy czło­wie­ka nę­ka. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Transakcja wojny chocimskiej

Wacław Potocki

Epos Wacława Potockiego powstał na bazie dziennika Jakuba Sobieskiego i opiewa doniosłe polskie zwycięstwo nad Turkami odniesione pod Chocimiem w 1621 roku. Autor nadał zapiskom ojca króla Jana III formę wierszowaną i uzupełnił je własnymi komentarzami. Dążył do pokrzepienia polskich serc i gloryfikacji heroicznej przeszłości, ale nie stronił też od krytyki ustroju Rzeczpospolitej magnackiej.

Transakcyja wojny chocimskiej. Fragmenty

Wacław Potocki

Wacław Potocki (1621-1696) był najpłodniejszym poetą doby baroku. Pozostawił po sobie ok. 300 tysięcy wersów  rozpisanych na rozmaite pod względem tematycznym utwory. W bogatej twórczości epickiej, moralistycznej i satyrycznej na uwage zasługują głównie zbiory: Ogród nie plewiony oraz Moralia inspirowane Adagiami Erazma. Potocki należy do grona najwybitniejszych twórców nurtu sarmackiego (obok W. Kochowskiego i J.Ch. Paska), co zaświadcza wybitny esej heroiczny Transakcyja wojny chocimskiej (w niniejszym tomie). Podzielony na dziesięć pieśni tekst stanowi poetycką parafrazę diariusza Jakuba Sobieskiego, w którym magnat opisał batalię pod Chocimiem 1621 roku. Potocki, w przeciwieństwie do pierwowzoru, z jednej strony ubarwia epizody bitewne konfliktu polsko-tureckiego, z drugiej natomiast wprowadza liczne dygresje odnoszące się do sytuacji polityczno-społeczno-obyczajowej czasów sobie współczesnych (pierwsza redakcja poematu powstała w r. 1670).

Wiersze. Wybór

Wacław Potocki

Wacława Potockiego do dziś uznaje się za jednego z najważniejszych poetów dawnej Polski. W swojej twórczości łączył rozliczne wątki charakterystyczne dla baroku: ziemiańskie, religijne, antyklerykalne oraz patriotyczne. Uprawiał różnorodne gatunki poetyckie: romanse, fraszki, poematy, pieśni. Jest też autorem staropolskiej epopei narodowej zatytułowanej Transakcja wojny chocimskiej....

Wojna chocimska

Wacław Potocki

Spadł Antyoch z imprezy, spadł i Herod z krzesła; / Tamten żywo zgnił, tego gadzina rozniesła. / Spadł durny Sennacheryb, gdy we trzechset szabel / Tysięcy musiał pierzchać; spadł Nimrod z swej Babel; / Spadł z człowieczej natury Nabuchodonozor / I ten, co Boga bluźnił, trawę łapał ozor. (Fragment)

Wojna chocimska

Wacław Potocki

Wojna chocimska należy do tych utworów, które przywracają przychylniejszą ocenę wieku XVII u nas, przynajmniej pod względem poetyckim. Kiedy Józef Borkowski, dostawszy jej rękopis, jeszcze na łożu śmierci marzył o jej wydaniu i zaklinał przyjaciela swego, Stanisława Przyłęckiego, by spełnił to jego najgorętsze życzenie, tak wartość poematu tego w słowach pełnych zapału określał: Przeczytałem go z wielką uwagą i mogę cię zapewnić, że jest to utwór przynoszący zaszczyt naszemu piśmiennictwu, szczerze narodowy, pełen najpiękniejszych obrazów poetycznych, a przy tym stanowiący całość zaokrągloną, po mistrzowsku wykonaną. Wojna Chocimska jest w całym znaczeniu tego wyrazu poematem bohaterskim, jakiego nam dotąd nie stawało. Nie jest że to nieodżałowaną szkodą, że przez półtora wieku zostawał w ukryciu? Jakkolwiek dzisiaj, gdy olśnienie pierwszego wrażenia minęło, niepodobna nam sądu tego w całości podpisać, w każdym jednak razie Wojnę Chocimską poczytujemy za najświetniejszy poemat opisowo-dziejowy, jaki nam literatura nasza po koniec wieku XVIII przekazała.

Wojna chocimska

Wacław Potocki

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu Wojna chocimska należy do tych utworów, które przywracają przychylniejszą ocenę wieku XVII u nas, przynajmniej pod względem poetyckim. Kiedy Józef Borkowski, dostawszy jej rękopis, jeszcze na łożu śmierci marzył o jej wydaniu i zaklinał przyjaciela swego, Stanisława Przyłęckiego, by spełnił to jego najgorętsze życzenie, tak wartość poematu tego w słowach pełnych zapału określał: Przeczytałem go z wielką uwagą i mogę cię zapewnić, że jest to utwór przynoszący zaszczyt naszemu piśmiennictwu, szczerze narodowy, pełen najpiękniejszych obrazów poetycznych, a przy tym stanowiący całość zaokrągloną, po mistrzowsku wykonaną. Wojna Chocimska jest w całym znaczeniu tego wyrazu poematem bohaterskim. Wojnę Chocimską poczytujemy za najświetniejszy poemat opisowo-dziejowy, jaki nam literatura nasza po koniec wieku XVIII przekazała.