Birma. Złota ziemia roni łzy

Bogdan Góralczyk

[…] Współczesne krytyczne wobec Birmy zachodnie, bliskowschodnie i nadwiślańskie głosy, słusznie oburzając się na prześladowania Rohingya, nie biorą wszakże pod uwagę ogromu zmian, jakie zaszły nad Irawadi, oraz specyfiki tego kraju. Lektura „Złotej ziemi” z pewnością im się przyda. Będąc świetnym zapisem chwili tuż przed zmianami, książka ta oferuje rzecz w obserwowaniu rzeczywistości birmańskiej bezcenną: perspektywę. Uświadamia, jak daleko Birma doszła w ciągu dekady. Pozwala spojrzeć na ten kraj i gnębiące go problemy z dystansu, z większą empatią. Powinna stać się lekturą obowiązkową dla każdego, kto nie pamięta Birmy sprzed 2011 roku (a tym, którzy pamiętają, z pewnością pomoże przypomnieć sobie, jak źle się działo w kraju pod generalskim butem). Po jej przeczytaniu spojrzenie na Birmę powinno stać się bardziej zniuansowane, głębsze. Birma wciąż czeka na swoją „jedność w różnorodności”, na rozwiązanie etnicznego węzła gordyjskiego. Wciąż trwa mierzenie się z niejednoznacznym dziedzictwem kolonialnym. Nie zmienił się również – wzrósł wręcz – polityczny kult Aung Sana, założyciela państwa. Utrzymało się uwielbienie dla jego córki, Aung San Suu Kyi, i to mimo pięciu lat jej rządów, co wiązało się z koniecznością pójścia na liczne kompromisy moralno-polityczne. Birmańczycy – inaczej niż Zachód – świetnie rozumieją tę cenę i wciąż stoją za Suu Kyi murem. Bo jest dla nich niczym symboliczna tarcza, broniąca przed generałami. Ludzie w Birmie – zarówno Birmańczycy, jak i mniejszości – doskonale pamiętają uchwycone w „Złotej ziemi” przez Bogdana Góralczyka „długie trwanie” rządów Tatmadaw i za żadne skarby świata nie chcą by się powtórzyło. Niestety, mroczne widmo ery generałów powróciło 1 lutego 2021 roku, ponownie sprawiając, że Złota Ziemia roni łzy.  dr hab. Michał Lubina  Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ   Prof. zw. dr hab. Bogdan J. Góralczyk, politolog i sinolog, b. dyplomata, publicysta, wykładowca w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego i jego były dyrektor. W latach 2003–2008 był ambasadorem RP w Tajlandii, akredytowanym również w Republice Filipin i Związku Mjanma. Do Mjanmy – Birmy – później jeszcze wielokrotnie jeździł. Specjalizuje się we współczesnych stosunkach międzynarodowych, w tym w zagadnieniach globalizacji, tematyce europejskiej oraz rynków i przemian zachodzących w Azji. Szczególnie dogłębnie zbadał specyfikę, rolę i zmiany dokonujące się w Chinach i na Węgrzech (znając języki obu krajów), czego najlepszym dowodem są dwie książki wydane nakładem Wydawnictwa Dialog: „Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje” (2018) oraz „Węgierski syndrom Trianon” (2020).

CHIŃSKA TRANSFORMACJA - Pakiet 2 książek

Bogdan Góralczyk, Andrzej Bolesta

1) Wielki renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje WIELKI RENESANS to rewelacyjne studium na temat Quo Vadis Sina? Bogdan Góralczyk prezentuje motywy i aspiracje przywódców Chin w dążeniu do odzyskania „niekwestionowanej i należnej” pozycji pierwszego mocarstwa globu. Wnikliwie omawia ich strategię i taktykę z określeniem głównych symbolicznych jej etapów: 2021, 2035 i docelowego osiągnięcia celu w 2049r. Wyjątkową wartością są niezwykle bogate oryginalne źródła chińskie. Są one przedmiotem głębokiej, krytycznej analizy tego wybitnego politologa i sinologa, potrafiącego trafnie odczytać wieloznaczny sens słów, pojęć i określeń powszechnie tam używanych. Atutem tej pracy jest konfrontacja prezentowanych chińskich ocen z opiniami najwybitniejszych światowych badaczy. Cechą całego wywodu jest obiektywizm. Jestem głęboko przekonany, że ta książka stanie się wydarzeniem. Wróżę jej międzynarodowy rozgłos. Zachęcam, aby stała się „obowiązkową lekturą” dla komentatorów i badaczy współczesnych Chin Jan Rowiński, emerytowany profesor UW (2002-2013). Absolwent Uniwersytetu Pekińskiego i Instytutu Dyplomatycznego ChRL. Długoletni pracownik MSZ i PISM. W Chinach spędził 16 lat. Redaktor zbiorów dokumentów i materiałów polityki zagranicznej i wewnętrznej ChRL. Autor licznych publikacji w językach polskim, chińskim, angielskim i rosyjskim. Opowieść o chińskim sukcesie, jakiej jeszcze nie było: Góralczyk przebija się przez mury propagandy i warstwy ogranych schematów, pokazując wewnętrzne kulisy przemian, wątpliwości, paradoksy i kręte ścieżki decyzyjne chińskich elit władzy. Tym przekrojowym opracowaniem, opartym przede wszystkim na nieznanych szeroko źródłach chińskich, zadaje cios nie tylko miernej publicystyce, ale i całemu pokoleniu badaczy Chin współczesnych. No bo co jeszcze można dodać do takiej analizy? dr Marcin Jacoby, sinolog, autor Chin bez makijażu Bogdan Góralczyk, jeden z najlepszych europejskich sinologów, przyzwyczaił nas już do rzadkiej wśród akademików umiejętności łączenia pogłębionej wiedzy z przystępnością stylu, ale największą zaletą tej monumentalnej pracy jest imponująca perspektywa badawcza – świadoma, naukowa obserwacja Chin od pierwszego pobytu w nich zaraz po śmierci Mao do dziś. Autor ma więc rzadkie kompetencje, by należycie ocenić politykę Chin i czyni to w najlepszy możliwy sposób: patrząc na Państwo Środka od wewnątrz, przez pryzmat chińskich idiomów, kategorii oraz idei przy jednocześnie bardzo europejskim podejściu krytycznym. Jeżeli chce się spróbować zrozumieć Chiny i pojąć implikacje zamierzonego powrotu Państwa Środka do wiodącej roli na świecie, trzeba przeczytać tę książkę. dr Michał Lubina, Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ, autor m.in. Niedźwiedź w cieniu smoka. Rosja–Chiny 1991–2014 Bogdan Góralczyk – politolog, sinolog, dyplomata, publicysta. Profesor w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego (od 2016 r. dyrektor). Od pierwszej wizyty w Chinach w 1976 r. obserwator i analityk zmian dokonujących się w Państwie Środka oraz w Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej (Tajlandia i Birma – Mjanma, gdzie był ambasadorem), śledzonych metodycznie podczas licznych wyjazdów studyjnych. Prezentowana książka stanowi podsumowanie wiedzy na ten temat i ukazuje się w czterdziestą rocznicę zainicjowania chińskiego programu reform, któremu Autor świadomie towarzyszył. Inne zainteresowania badawcze: procesy, zmiany i kryzysy na terenie UE, ze specjalnym uwzględnieniem regionu Europy Środkowej i Węgier (z uwagi na znajomość języka i długoletnią służbę dyplomatyczną w tym kraju); kształtujący się nowy ład światowy i wpływ nań ze strony wschodzących rynków. 2) Chiny w okresie transformacji Książka jest analizą procesu odrodzenia i modernizacji Chin. Stanowi próbę odpowiedzi na pytania o źródła i następstwa tego procesu, także w wymiarze ogólnoświatowym. Odrodzenie i modernizacja Chin są jednym z najważniejszych fenomenów współczesności. Sukces lub niepowodzenie Chińczyków nie tylko w znacznym stopniu zaważy na ich przyszłości, lecz także wpłynie na bieg historii świata w XXI wieku. Gdzie tkwią źródła metamorfozy ostatniego ćwierćwiecza po tragicznych doświadczeniach Rewolucji Kulturalnej? Jaki jest charakter i specyfika procesu reform i otwarcia na świat zewnętrzny, zapoczątkowanego przed 28 laty przez Deng Xiaopinga? Na czym polega tajemnica dotychczasowego sukcesu Chin? Jakie są główne zagrożenia? W swojej książce Andrzej Bolesta podejmuje te zagadnienia, nie unikając odpowiedzi na trudne pytania. Nie używa przy tym tak typowej dla omawiania tematyki chińskiej alternatywy: czarne-białe. Jego wywód jest logiczny, rzeczowy, oparty na rzetelnej wiedzy, zdobywanej także w Chinach. Książka ta jest bardzo potrzebna w zrozumieniu tego, co dzieje się dzisiaj w przeżywającym drugą młodość starożytnym Państwie Środka. Prof. dr hab. Jan Rowiński, Uniwersytet Warszawski Książka Andrzeja Bolesty jest pierwszą na rynku pozycją, która przybliży polskiemu czytelnikowi istotę obecnych przemian w Chinach. Autor porusza w niej ważne kwestie reform systemowych i polityki rozwojowej, działań umożliwiających Chińskiej Republice Ludowej rozwój społeczno-gospodarczy. J. E. Yuan Guisen, Ambasador Chińskiej Republiki Ludowej w Polsce

CHIŃSKI FENIKS. Paradoksy wschodzącego mocarstwa

Bogdan Góralczyk

„Chiny to kraj zarazem nowoczesny i starożytny, komunistyczny i kapitalistyczny, bogaty i biedny, reformujący się i opierający się reformom, jednolity i zróżnicowany, represyjny i wolnomyślicielski, konserwatywny i rewizjonistyczny, pasywny i agresywny, mocny i słaby”. Jak wytłumaczyć ten „chiński paradoks”? W jaki sposób kraj pogrążony w biedzie w czasach „wielkiego skoku” i „rewolucji kulturalnej” wyrasta w ciągu ostatnich dekad na mocarstwo? W swym porywającym eseju prof. Góralczyk, autor bestsellerowego „Wielkiego Renesansu”, próbował już przed ponad dekadą wyjaśnić fenomen chińskich reform i spróbować przewidzieć, jak Państwo Środka będzie się zachowywało dalej.   „Niniejszy tom pojawił się na naszym rynku w 2010 roku, a więc przed ponad dekadą. Napisany w formie osobistego eseju, był efektem kilkuletniego pobytu na placówce dyplomatycznej w Azji – co prawda nie w Chinach, ale właśnie wtedy wielokrotnie tam jeździłem, z uwagi na swoje zainteresowania i sinologiczne wykształcenie. A im częściej jeździłem, tym bardziej nie mogłem się nadziwić temu, co tam obserwowałem. Już wtedy stało się bowiem dla mnie jasne, że ta wielka cywilizacja – w ostatnich dwóch stuleciach będąca w odwrocie lub politycznej zawierusze – teraz znalazła się na ścieżce prawdziwego odrodzenia. […] Niech ten Chiński Tryptyk będzie dowodem, że polska sinologia (oraz nauki polityczne) też mają jakiś wkład w rozważania na temat współczesnych Chin, że nie muszą czerpać tylko i wyłącznie z tłumaczeń czy obcych źródeł. Ale nade wszystko ważne jest to, by pokazać, jak bardzo i jak szybko Chiny się w ostatnich ponad czterech dekadach zmieniały. Oddawany tutaj w Państwa ręce tom Chiński feniks ma właśnie taki cel – pokazać odbiorcy, jak i dlaczego Wielkie Chiny ponownie się obudziły i skąd się wziął fenomen tamtejszego Odrodzenia – niczym feniksa właśnie”. Prof. Bogdan Góralczyk, fragment Wstępu do drugiego wydania   Prof. zw. dr hab. Bogdan J. Góralczyk, politolog i sinolog, b. ambasador w państwach Azji, publicysta, wykładowca w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego i jego były dyrektor. Specjalizuje się we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Bada też zagadnienia wyzwań globalnych, integracji (europejskiej i poza naszym kontynentem) oraz przekształceń systemowych w różnych regionach świata, ze szczególnym naciskiem na Azję Wschodnią (Chiny) i Europę Środkową (Węgry), co wiąże się ze znajomością języków tych państw. Wznowienie książki Chiński feniks. Paradoksy wschodzącego mocarstwa (wyd. I – 2010) wieńczy jego Chiński Tryptyk, w skład którego wchodzą również Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje (2018) oraz Nowy Długi Marsz. Chiny ery Xi Jinpinga (2021).

Nowa gra w Chińczyka

Bogdan Góralczyk, Marcin Jacoby, Tomasz Sajewicz

Zaproponowaliśmy naszym wybitnym autorom-sinologom, prof. Bogdanowi Góralczykowi i prof. Marcinowi Jacoby'emu, swego rodzaju starcie. Starcie opinii i analiz w książce ujętej w formę wywiadu. Do przeprowadzenia wartkiej rozmowy między nimi - bez żadnych kompromisów - o tym, czego możemy się spodziewać po Chinach oraz co wpływa na ich decyzje i plany, udało nam się przekonać dziennikarza, który zna Chiny, jak mało kto w Polsce. Redaktor Tomasz Sajewicz był korespondentem Polskiego Radia w Pekinie od 2005 roku. (...) Przekazujemy więc Czytelnikom książkę stworzoną przez autorów, którzy znają Chiny "od podszewki" (...). Oddajemy w Państwa ręce książkę, która stanowi pewną przeciwwagę dla dyskursu o Chinach w głównym nurcie polskich mediów. Niejedna wypowiedź profesorów Góralczyka i Jacoby'ego może zaskoczyć, a nawet zaniepokoić, niejedna opinia może się wydawać kontrowersyjna. Jednak dyskusja ta niewątpliwie pomaga otworzyć oczy, pokazując szeroki kontekst problematyki chińskiej w całej jej złożoności, zmuszając nas również do krytycznego spojrzenia na nas samych oraz na to, jak widzimy nasze miejsce w zmieniającym się świecie. Fragment Wstępu Nowa gra w Chińczyka to idealny przykład książki, która nie będąc pozycją naukową, uczy jak mało która. Żeby rozumieć państwa i narody, trzeba bowiem nie tylko "wiedzieć", ale też "czuć" - autorzy, spierając się, dzielą się z czytelnikami i jednym, i drugim. Mamy więc pytania i o to, gdzie przebiega granica pomiędzy imperializmem a uzasadnionymi ambicjami, i pytania o psychologiczne podstawy chińskiej polityki. Zamiast prostego pytania o to, czy Chiny są komunistyczne, czy też kapitalistyczne, mamy dyskusję o tym, ile jest w nich tradycji, a ile nowoczesności. I wreszcie mamy rozmowę o tym, czy jako sojusznik USA musimy obowiązkowo widzieć w Chinach przeciwnika oraz czy Ukraina i Tajwan to podobne, czy jednak całkiem inne przypadki. Doskonała lektura. Tym bardziej cenna, gdyż autorzy tam, gdzie inni stawiają wykrzykniki, preferują znaki zapytania. Witold Jurasz, dziennikarz Onet.pl, b. dyplomata

NOWY DŁUGI MARSZ. Chiny ery Xi Jinpinga. Wydanie II zaktualizowane

Bogdan Góralczyk

Napięcia w stosunkach między największymi światowymi graczami, polityka „zero COVID”, paląca kwestia Tajwanu, filary władzy, programowe wizje i cele Xi Jinpinga. Jakie są Chiny w 2022 roku? Czy jest możliwe, że w XXI wieku mocarstwa znów podzielą świat, tym razem na euroatlantycki oraz azjatycki? XX zjazd Komunistycznej Partii Chin (KPCh) nie tylko utrwalił pozycję Xi Jinpinga w partii i państwie, ale zarazem zupełnie zmienił realia w Chinach. Dotychczasowe dziesięć lat rządów Xi oraz obecna praktyka dowodzą, że Chiny weszły w nową rzeczywistość. Stawiają sobie nader ambitne cele. Tymczasem sytuacja zarówno wewnętrzna, jak zewnętrzna mocno się skomplikowały. Profesor Bogdan Góralczyk w nowym, zaktualizowanym wydaniu książki „Nowy Długi Marsz. Chiny ery Xi Jinpinga”, w rozdziale „Chiny 2022: w Nowej Erze”, przeprowadza wnikliwą analizę wejścia Chin w Nową Erę (xin shidai) oraz poważnych wyzwań, które stoją przed Chinami i ich przywództwem. ***   Chiny nie są jednym z kolejnych, zwykłych państw na świecie, lecz państwem najludniejszym, w istocie kontynentem i „cywilizacją ubraną w szaty państwa", która na dodatek, jak wykazują teraz wszystkie statystyki i dostępne dane, znajduje się w fazie kolejnego renesansu; tego renesansu, którego pandemia COVID-19 nie tylko nie przerwała, lecz wręcz przeciwnie – raz jeszcze wzmocniła kurs na jego osiągnięcie. Władze w Pekinie mają tego pełną świadomość. Przewodniczący Xi Jinping stwierdził wprost w początkach 2021 r., że „czas gra na korzyść Chin". Ocenił, że „świat znajduje się obecnie w okresie bezprecedensowych turbulencji, niespotykanych w ostatnim stuleciu". Wymienił wśród nich jako najważniejsze: pandemię koronawirusa, zakłócenia łańcuchów dostaw, pogorszenie stosunków z Zachodem oraz spowalniającą gospodarkę. Zgodnie z chińską filozofią taki kryzys, czy raczej zestaw zjawisk kryzysowych, to zarazem niebezpieczeństwo, jak i szansa. Chiny stawiają oczywiście na tę drugą kartę. Prof. zw. dr hab. Bogdan J. Góralczyk, politolog i sinolog, b. ambasador w państwach Azji, publicysta, wykładowca w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego i jego były dyrektor. Specjalizuje się we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Bada też zagadnienia wyzwań globalnych, integracji (europejskiej i poza naszym kontynentem) oraz przekształceń systemowych w różnych regionach świata, ze szczególnym naciskiem na Azję Wschodnią (Chiny) i Europę Środkową (Węgry), co wiąże się ze znajomością języków tych państw. O Chinach wydał w Wydawnictwie Dialog tom Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje (2018), a w planie jest też wznowienie poprzedniego Chiński Feniks. Paradoksy wschodzącego mocarstwa (2010), co razem da swoisty i unikatowy na naszym rynku wydawniczym Chiński Tryptyk.

Węgierski syndrom: Trianon

Bogdan Góralczyk

Opisywane tutaj, tak bardzo różniące się między sobą węgierskie władze i reżimy w ostatnim półtora stuleciu odmiennie interpretowały interesy państwa i jego rację stanu. Najczęściej robiły to z konieczności opartej na związku z innymi, silniejszymi graczami, zmuszającymi Węgrów do podporządkowania się. Podejście do Trianon polegające na wyrażaniu protestu przeciwko dyktatowi mocarstw jest tu symboliczne. W epoce Horthyego postawiono je na samym piedestale jako najważniejszy priorytet całej polityki państwa, wręcz rację stanu. Potem natomiast, w czasach dyktatury i realnego socjalizmu, z powodów ideologicznych i pod naciskiem Wielkiego Brata z Moskwy zupełnie zdjęto to bolesne zagadnienie z porządku dnia. Dopiero wraz z Systemem Orbána wahadło wróciło do wyjściowego, przedwojennego stanu (nawet jeśli nie tak mocno i wyraziście jak poprzednio). W kwestii odpowiedzialności za Trianon ścierają się na Węgrzech i w całej węgierskiej diasporze dwie zupełnie odmienne koncepcje i szkoły myślenia. Pierwsza, popularna w epoce Horthyego, która teraz z całą mocą powróciła do oficjalnego dyskursu, mówi o dyktacie mocarstw i wynikającej stąd klęsce Węgrów, poszatkowanych i poćwiartowanych z woli obcych…. Natomiast koncepcja druga doszukuje się przyczyn tej klęski nie tyle u innych, co przede wszystkim u siebie.   Rok 1920 stanowi przełomowy moment w najnowszych dziejach państwa i narodu węgierskiego. Kto tego nie docenia, ten niewiele (by nie rzec dobitniej – nic) nie rozumie ze współczesnej historii Węgrów. Siląc się na pewne porównania: o ile dla nas rok 1918 to rok triumfu, satysfakcji oraz powolnej odbudowy „odzyskanej niepodległości”, to naszym Bratankom dwa lata później „wszystko się rozpadło”. Szczegółowa analiza Bogdana Góralczyka ukazuje wnikliwie przesłanki powstania mocarstwa węgierskiego w połowie 19 stulecia, węzłowe momenty polityki wewnętrznej oraz zagranicznej Królestwa Węgierskiego, począwszy od chwalebnych wydarzeń Wiosny Ludów, następnie konsekwencje geopolityczne porażki Austro-Węgier w Wielkiej Wojnie oraz rozgrywki dyplomatyczne między mocarstwami w Paryżu, Wersalu i Trianon. Trzeba jednakże podkreślić, iż największa część prezentowanego tomu poświęcona jest, szeroko rozumianym, konsekwencjom społecznym, politycznym, ustrojowym, gospodarczym i kulturowym tytułowego Syndromu Trianon dla narodu węgierskiego. Należy wskazać na przejrzysty i dynamiczny język, który pozwala na szybkie i świadome przyjmowanie wywodów Autora, jak też twórczo wykorzystaną szeroką literaturę przedmiotu. W przeważającej większości pochodzi ona z Węgier, co jest najlepszym dowodem oryginalności tej monografii. Prof. dr hab. Jacek Wojnicki Katedra Systemów Politycznych UW   Książki tej nie sposób uznać za lekturę uzupełniającą. Jest bowiem pozycją obowiązkową przybliżającą kontekst polityki Viktora Orbána oraz napięć pomiędzy Węgrami i resztą Europy. Po raz pierwszy ktoś tak dobitnie wyjaśnił dramat traktatu w Trianon dla Węgier. Bogdan Góralczyk pisze o tragicznych początkach nowoczesnego państwa, z werwą prowadząc czytelnika przez 150 lat historii. Rzetelnie relacjonuje czas miniony, nie wahając się przed postawieniem ważkich pytań o przyszłość. Wojciech Przybylski, redaktor naczelny Visegrad Insight, Fundacja Res Publica   Prof. Bogdan Góralczyk politolog i sinolog z wykształcenia, hungarysta z zamiłowania. Profesor i dyrektor Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego w kadencji 2016–2020. Były ambasador w państwach Azji Południowo-Wschodniej. W latach 1991–1998 przebywał na placówce na Węgrzech. Efektem tego pobytu była książka wydana po polsku i węgiersku. Jest mocno po-wiązany z Węgrami, gdzie często i regularnie jeździ, a także pojawia się na konferencjach i w tamtejszych mediach. Bardzo dużo publikuje, specjalizując się – oprócz węgierskiej – w tematyce azjatyckiej, a zwłaszcza Chin, oraz międzynarodowej i globalnej, w tym kwestiach nowego ładu światowego i wyzwań globalnych. Ostatnio w Wydawnictwie Akademickim DIALOG wydał obszerny tom Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje (Warszawa 2018). Niniejsza praca powstała na stulecie podpisania, tak bolesnego dla Węgrów, traktatu z Trianon (1920).  

WĘGRY KONTRA EUROPA - e-book Pakiet 2 książek

Bogdan Góralczyk, Stanisław Parzymies

1) Węgierski syndrom: Trianon Opisywane tutaj, tak bardzo różniące się między sobą węgierskie władze i reżimy w ostatnim półtora stuleciu odmiennie interpretowały interesy państwa i jego rację stanu. Najczęściej robiły to z konieczności opartej na związku z innymi, silniejszymi graczami, zmuszającymi Węgrów do podporządkowania się. Podejście do Trianon polegające na wyrażaniu protestu przeciwko dyktatowi mocarstw jest tu symboliczne. W epoce Horthyego postawiono je na samym piedestale jako najważniejszy priorytet całej polityki państwa, wręcz rację stanu. Potem natomiast, w czasach dyktatury i realnego socjalizmu, z powodów ideologicznych i pod naciskiem Wielkiego Brata z Moskwy zupełnie zdjęto to bolesne zagadnienie z porządku dnia.     Dopiero wraz z Systemem Orbána wahadło wróciło do wyjściowego, przedwojennego stanu (nawet jeśli nie tak mocno i wyraziście jak poprzednio). W kwestii odpowiedzialności za Trianon ścierają się na Węgrzech i w całej węgierskiej diasporze dwie zupełnie odmienne koncepcje i szkoły myślenia. Pierwsza, popularna w epoce Horthyego, która teraz z całą mocą powróciła do oficjalnego dyskursu, mówi o dyktacie mocarstw i wynikającej stąd klęsce Węgrów, poszatkowanych i poćwiartowanych z woli obcych…. Natomiast koncepcja druga doszukuje się przyczyn tej klęski nie tyle u innych, co przede wszystkim u siebie.   Prof. Bogdan Góralczyk politolog i sinolog z wykształcenia, hungarysta z zamiłowania. Profesor i dyrektor Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego w kadencji 2016–2020. Były ambasador w państwach Azji Południowo-Wschodniej. W latach 1991–1998 przebywał na placówce na Węgrzech. Efektem tego pobytu była książka wydana po polsku i węgiersku. Jest mocno po-wiązany z Węgrami, gdzie często i regularnie jeździ, a także pojawia się na konferencjach i w tamtejszych mediach. Bardzo dużo publikuje, specjalizując się – oprócz węgierskiej – w tematyce azjatyckiej, a zwłaszcza Chin, oraz międzynarodowej i globalnej, w tym kwestiach nowego ładu światowego i wyzwań globalnych. Ostatnio w Wydawnictwie Akademickim DIALOG wydał obszerny tom Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje (Warszawa 2018). Niniejsza praca powstała na stulecie podpisania, tak bolesnego dla Węgrów, traktatu z Trianon (1920).   2) Stosunki międzynarodowe w Europie 1945-2019 Druga wojna światowa w sposób zasadniczy zmieniła układ sił w świecie w porównaniu z sytuacją sprzed 1939 roku. W stosunkach międzynarodowych zakończył się okres dominacji mocarstw europejskich na korzyść dwóch supermocarstw, Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego. Zimna wojna między nimi doprowadziła do podziału Europy na dwa wrogie sobie bloki państw. Odprężenie w Europie w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, którego przejawem była Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, wniosło nową jakość do stosunków międzynarodowych na kontynencie europejskim. Ale dopiero osłabienie systemu totalitarnego w Związku Radzieckim i w krajach satelickich – ze względu na jego niereformowalność i niepowodzenie w rywalizacji z systemem zachodnim w sferach gospodarczej i militarnej, czego przejawem była transformacja demokratyczna w Polsce i w innych krajach Europy Środkowej oraz zburzenie muru berlińskiego w 1989 r. – otworzyło drogę do zjednoczenia Europy. Otwarcie na wschód zadeklarowały Rada Europy, Unia Europejska oraz Sojusz Północnoatlantycki. Przełomowym momentem w historii Europy było rozszerzenie 1 maja 2004 r. Unii Europejskiej o dziesięć państw, z których siedem to państwa Europy Środkowej. W ten sposób zakończył się pojałtański podział Europy.   Ostatnie dziesięć lat w historii Europy, które zamyka rok 2019, możemy nazwać dekadą kryzysów. W 2008 r. Rosja, łamiąc swoje zobowiązania międzynarodowe wynikające z Karty Narodów Zjednoczonych, Aktu Końcowego KBWE i innych porozumień międzynarodowych, dokonała agresji przeciwko Gruzji, a w 2014 r. anektowała ukraiński Krym i wznieciła rebelię we wschodniej Ukrainie. Agresywne działania Rosji wobec jej sąsiadów doprowadziły do zwiększenia obecności sił NATO w Europie Środkowej. Działania o charakterze gospodarczym i propagandowym godzące w interesy Unii Europejskiej podejmuje Chińska Republika Ludowa. Unia Europejska natomiast znalazła się w kryzysie egzystencjalnym o charakterze ekonomicznym, uchodźczym, związanym z nasileniem tendencji eurosceptycznych, populistycznych i nacjonalistycznych w państwach członkowskich. Czynnikiem osłabiającym Unię Europejską była zapowiedź brexitu. Od trzydziestu lat jesteśmy świadkami kształtowania się w Europie nowego porządku międzynarodowego. Jeśli zmiany polityczne dotyczące przyszłego kształtu integracji europejskiej rozłożone muszą być na lata, to niezbędne rozwiązania gospodarcze i społeczne powinny być wdrażane jak najszybciej. W niniejszej książce zostały poddane analizie najważniejsze kwestie z historii stosunków międzynarodowych, które w omawianym okresie w decydującej mierze determinowały sytuację w Europie. Prof. dr hab. Stanisław Parzymies (ur. 1938) jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowania badawcze i dydaktyczne dotyczą historii stosunków międzynarodowych, polityki zagranicznej Francji, zagadnień instytucjonalnych, politycznych i obronnych integracji europejskiej oraz prawa dyplomatycznego. Jest autorem, współautorem i redaktorem naukowym wielu książek oraz artykułów naukowych publikowanych w Polsce i za granicą.  

Wielki renesans - Chińska transformacja i jej konsekwencje

Bogdan Góralczyk

WIELKI RENESANS  to rewelacyjne studium  na temat Quo Vadis Sina? Bogdan Góralczyk prezentuje  motywy i aspiracje przywódców  Chin w dążeniu do odzyskania  „niekwestionowanej i należnej” pozycji   pierwszego  mocarstwa globu. Wnikliwie omawia ich strategię i taktykę  z określeniem głównych symbolicznych jej  etapów:  2021, 2035 i  docelowego osiągnięcia celu w 2049r. Wyjątkową wartością  są niezwykle bogate oryginalne źródła chińskie. Są one  przedmiotem głębokiej, krytycznej  analizy tego wybitnego  politologa i sinologa, potrafiącego trafnie odczytać wieloznaczny sens słów, pojęć i określeń  powszechnie tam używanych. Atutem  tej pracy  jest konfrontacja  prezentowanych chińskich ocen z opiniami najwybitniejszych światowych   badaczy. Cechą całego wywodu jest obiektywizm. Jestem głęboko przekonany,  że  ta książka  stanie się  wydarzeniem. Wróżę  jej międzynarodowy rozgłos. Zachęcam, aby stała się „obowiązkową lekturą” dla  komentatorów i badaczy  współczesnych Chin  Jan Rowiński,  emerytowany profesor UW (2002-2013). Absolwent Uniwersytetu Pekińskiego i  Instytutu Dyplomatycznego ChRL.  Długoletni pracownik MSZ i PISM. W Chinach spędził 16 lat. Redaktor zbiorów dokumentów i materiałów polityki zagranicznej i wewnętrznej ChRL.  Autor licznych publikacji w językach  polskim, chińskim, angielskim i rosyjskim Opowieść o chińskim sukcesie, jakiej jeszcze nie było: Góralczyk przebija się przez mury propagandy i warstwy ogranych schematów, pokazując wewnętrzne kulisy przemian, wątpliwości, paradoksy i kręte ścieżki decyzyjne chińskich elit władzy. Tym przekrojowym opracowaniem, opartym przede wszystkim na nieznanych szeroko źródłach chińskich, zadaje cios nie tylko miernej publicystyce, ale i całemu pokoleniu badaczy Chin współczesnych. No bo co jeszcze można dodać do takiej analizy?   dr Marcin Jacoby, sinolog, autor Chin bez makijażu Bogdan Góralczyk, jeden z najlepszych europejskich sinologów, przyzwyczaił nas już do rzadkiej wśród akademików umiejętności łączenia pogłębionej wiedzy z przystępnością stylu, ale największą zaletą tej monumentalnej pracy jest imponująca perspektywa badawcza – świadoma, naukowa obserwacja Chin od pierwszego pobytu w nich zaraz po śmierci Mao do dziś. Autor ma więc rzadkie kompetencje, by należycie ocenić politykę Chin i czyni to w najlepszy możliwy sposób: patrząc na Państwo Środka od wewnątrz, przez pryzmat chińskich idiomów, kategorii oraz idei przy jednocześnie bardzo europejskim podejściu krytycznym. Jeżeli chce się spróbować zrozumieć Chiny i pojąć implikacje zamierzonego powrotu Państwa Środka do wiodącej roli na świecie, trzeba przeczytać tę książkę. dr Michał Lubina, Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ, autor m.in. Niedźwiedź w cieniu smoka. Rosja–Chiny 1991–2014