Jak badać zjawisko niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia założeń teoretycznych i metodologicznych studiów nad niepełnosprawnością

Grzegorz Całek, Jakub Niedbalski, Dorota Żuchowska-Skiba

Książka dotyczy zagadnień metodologiczno-teoretycznych, w tym podmiotowości i tożsamości, a także edukacji i aktywności zawodowej oraz pozazawodowej osób z niepełnosprawnościami. Zwrócono w niej uwagę na szanse i zagrożenia wynikające z kontekstu kulturowo-społecznego oraz systemowo-instytucjonalnego w badaniach nad niepełnosprawnością. Poszczególne rozdziały zawierają konkretne przykłady ilustrujące podejmowane zagadnienia badawcze oraz bezpośrednie doświadczenia osób badających zjawisko niepełnosprawności w różnych obszarach życia społecznego. Publikacja łączy w sobie zarówno cechy opracowania naukowego, opartego na badaniach własnych poszczególnych autorów, jak i praktycznego poradnika z wnioskami o charakterze rekomendacji. Z tego względu powinna zainteresować nie tylko przedstawicieli nauki, lecz także praktyków zatrudnionych w instytucjach pomocowych, organizacjach pozarządowych i rządowych, których jednym z zasadniczych obszarów działania jest diagnozowanie sytuacji osób z niepełnosprawnościami i projektowanie zmian mających na celu aktywizację tego środowiska.

Komputerowe wspomaganie analizy danych jakościowych. Zastosowanie oprogramowania NVivo i Atlas.ti w projektach badawczych opartych na metodologii teorii ugruntowanej

Jakub Niedbalski

Prezentowana książka stanowi owoc wieloletnich doświadczeń autora związanych z praktyką wykorzystywania oprogramowania CAQDA w pracy badawczej i dydaktycznej . Zawiera szereg użytecznych informacji dotyczących stosowania programów NVivo oraz Atlas.ti w realizacji projektów badawczych opartych na metodologii teorii ugruntowanej. Ze względu na uniwersalny charakter prezentowanych narzędzi komputerowych, a także z uwagi na szczegółowy opis kolejnych funkcji obu programów proponowana pozycja może stać się nieocenioną pomocą dla wielu badaczy reprezentujących różne szkoły metodologiczne w ramach szeroko rozumianych jakościowych metod badawczych. Publikacja jest skierowana zarówno do przedstawicieli środowiska naukowego, jak i do instytucji publicznych oraz praktyków realizujących w swojej pracy badania jakościowe na użytek komercyjny. 

Niepełnosprawność i edukacja

Grzegorz Całek, Jakub Niedbalski, Mariola Racław, Marta Sałkowska, ...

Kolejna czwarta z serii monografii Sekcji Socjologii Niepełnosprawności PTS poświęcona została edukacji osób z niepełnosprawnościami. Znalazły się w niej teksty dotyczące m.in.: funkcjonowania przedszkoli i szkół integracyjnych, szkolnictwa specjalnego, orzecznictwa poradni psychologiczno-pedagogicznych, edukacji ustawicznej dorosłych osób z niepełnosprawnością, barier edukacyjnych osób z niepełnosprawnościami czy prawa osób z niepełnosprawnością w wymiarze edukacyjnym. Tematyka ta ma dziś istotne znaczenie. Z jednej strony wynika to z problemów, jakie dotknęły uczniów, nauczycieli oraz szkoły w dobie pandemii COVID-19. Z drugiej strony kształcenie osób z niepełnosprawnościami stanowi istotny element polityki społecznej. Z tego względu w niniejszej monografii zaprezentowano diagnozy i ukazano problemy związane z kształceniem osób z niepełnosprawnościami, realizacją ich potrzeb oraz wspieraniem w rozwoju. Dzięki tekstom przedstawiającym najnowszy stan wiedzy i wyniki prowadzonych badań możliwe stało się również wskazanie pożądanych kierunków w kształceniu osób z niepełnosprawnościami z uwzględnieniem potencjału, jaki do edukacji mogą wnieść najnowsze technologie.

Niepełnosprawność i osoby z niepełnosprawnością. Od pasywności i wykluczenia do aktywności życiowej i integracji społecznej

Jakub Niedbalski

W publikacji przedstawiono ogólną sytuację osób niepełnosprawnych w Polsce z perspektywy zmian o charakterze społecznym, gospodarczym i politycznym. Motywem przyświecającym powstaniu książki był przede wszystkim jej praktyczny i eksplanacyjny charakter. W zamyśle autora ma ona stanowić kompendium wiedzy z zakresu niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnością, zwłaszcza w wymiarze podejmowanych przez nie różnorodnych form aktywności. Publikacja jest skierowana zarówno do przedstawicieli nauki, w tym przede wszystkim studentów i doktorantów, jak i praktyków, zwłaszcza zatrudnionych w jednostkach pomocy społecznej, instytucjach pomocowych, a także organizacjach pozarządowych, których głównym lub jednym z zasadniczych obszarów działania jest aktywizacja oraz społeczna rehabilitacja osób niepełnosprawnych.

Oblicza niepełnosprawności w teorii i praktyce

Jakub Niedbalski, Mariola Racław, Dorota Żuchowska-Skiba

Książka dotyczy niepełnosprawności jako zjawiska społecznego powstającego pod wpływem czynników historycznych, kulturowych oraz politycznych, które kształtują wizerunek osoby z różnego rodzaju dysfunkcjami i prowadzą do rewidowania definicji pojęcia niepełnosprawności. Publikację kierujemy do przedstawicieli środowiska akademickiego zainteresowanych problematyką niepełnosprawności, praktyków zaangażowanych w udzielnie pomocy i wsparcia tej grupie klientów oraz wszystkich zmagających się z niepełnosprawnością swoją bądź innych osób. Mamy nadzieję, że ta książka przyczyni się do rozwoju dyskusji nad sytuacją osób niepełnosprawnych w Polsce niejednokrotnie są postrzegane przez pryzmat stereotypów i społecznych uprzedzeń.

Odkrywanie CAQDAS. Wybrane bezpłatne programy komputerowe wspomagające analizę danych jakościowych

Jakub Niedbalski

 Książka Jakuba Niedbalskiego to wartościowa publikacja z zakresu metodyki badań jakościowych, napisana przez kompetentnego Autora zarówno w zakresie wiedzy o metodologiach jakościowych, jak i umiejętności korzystania z technologii informacyjnych, poświęcona prezentacji i upowszechnieniu wybranych bezpłatnych programów komputerowych służących wspomaganiu analizy danych jakościowych. Czytelnik tej książki – aktualny bądź potencjalny badacz jakościowy – z pewnością będzie mógł po jej przeczytaniu wzmocnić swoje kompetencje w tym zakresie, a tym samym wdrożyć lub szerzej zastosować nowoczesne technologie w swojej pracy naukowo-badawczej.

Osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Tożsamościowy wymiar samostanowienia i (nie)zależności w kontekście życia rodzinnego

Jakub Niedbalski

Przedmiotem badań są doświadczenia osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz członków ich rodzin dotyczące osiągania przez te osoby niezależności życiowej, a także przeszkód w realizacji tego celu. Autor skupił się na działaniach i codziennych praktykach młodych z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzin podejmowanych w różnych sytuacjach na drodze ku dorosłości. Przeanalizował procesualny charakter przemian w rodzinach generacyjnych związanych z dorastaniem dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Wyniki badania poszerzają wiedzę na temat wchodzenia w dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz procesu negocjowania autonomii w rodzinie z perspektywy młodych dorosłych i ich rodziców. Młodzi z niepełnosprawnością intelektualną nie tylko mają określone potrzeby, lecz także poglądy dotyczące relacji z rodzicami. Sformułowane przez autora wnioski pozwalają lepiej zrozumieć te osoby oraz ukazują, jak wspierać je w okresie dorastania. Ma to szczególne znaczenie zarówno dla rodziców, jak i instytucji oraz służb społecznych, które wspomagają ludzi z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodziny.

Pasjonaci, kreatorzy, twórcy. Ludzie niepełnosprawni jako artyści, sportowcy, animatorzy mediów

Elżbieta Zakrzewska-Manterys, Jakub Niedbalski

Celem publikacji jest odczarowanie wizerunku osób niepełnosprawnych jako ludzi wycofanych, nie tylko wyłączonych z głównego nurtu życia społecznego, ale także pozbawionych życiowych planów, aspiracji i dążeń. Jest to książka, która ma pokazać osoby niepełnosprawne w innym świetle – jako ludzi pełnych pasji, realizujących z powodzeniem swoje zainteresowania, aktywnie działających w przestrzeni mass mediów i kreujących rzeczywistość społeczną zgodnie ze swoimi potrzebami. Publikacja prezentuje osoby niepełnosprawne jako wychodzące naprzeciw własnym marzeniom, umiejętnie realizujące swoje plany, a przede wszystkim swoim przykładem przełamujące utarty, stereotypowy wizerunek ludzi „z problemami”. 

Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji

Elżbieta Zakrzewska-Manterys, Jakub Niedbalski

Nieustannie poszukuje się nowych rodzajów oddziaływania rehabilitacyjnego, które mobilizowałyby osoby niepełnosprawne do aktywności, zapewniały partnerską współpracę między osobami niepełnosprawnymi a pełnosprawnymi i ułatwiały przez to proces integracji. Dla powodzenia tych działań niezbędne staje się zaangażowanie instytucji państwowych, organizacji pozarządowych, a także podmiotów działających na zasadach komercyjnych. W niniejszej publikacji chcieliśmy określić, jakie systemowe i strukturalne warunki powinny być spełnione m.in. w sferze pracy, edukacji i szerzej w zakresie polityki społecznej, których rezultatem byłoby stworzenie dogodnych warunków dla realizacji celów i osiągania sukcesów życiowych przez osoby niepełnosprawne. Pragnęliśmy pokazać, jak wielki potencjał może być wykorzystany do szeroko rozumianego przeciwdziałania wykluczeniu i marginalizacji społecznej tej kategorii osób. 

Status prawny i społeczny pracownika socjalnego

Jakub Niedbalski

W książce zaprezentowano status prawny, społeczny i zawodowy pracownika socjalnego w Polsce. Treść publikacji została podzielona na trzy główne obszary. Po pierwsze, autor zamieścił genezę tworzenia się kadry pracowników socjalnych na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat, z nakreśleniem sytuacji społeczno-politycznej towarzyszącej rozwojowi zawodów opiekuńczych w Polsce. Po drugie, scharakteryzował uwarunkowania prawno-instytucjonalne, określające aktualny status pracownika socjalnego w naszym kraju. Po trzecie, omówił specyfikę i znaczenie pracy socjalnej w obecnych warunkach społeczno-gospodarczych, przywiązując dużą wagę do trudności oraz dylematów etycznych towarzyszących działalności zawodowych „pomagaczy” (helping professions). Publikacja jest skierowana za równo do przedstawicieli środowiska akademickiego zajmujących się wspomnianą problematyką, jak i do praktyków zaangażowanych w udzielanie pomocy i wsparcia w zakresie szeroko rozumianej pracy socjalnej. Ponadto może zainteresować osoby zatrudnione w jednostkach samorządowych oraz organizacjach pozarządowych, których podstawowym obszarem działania jest praca socjalna.

Wirtualizacja życia osób z niepełnosprawnością

Grzegorz Całek, Jakub Niedbalski, Mariola Racław, Dorota Żuchowska-Skiba

Artykuły zaprezentowane w monografii są odpowiedzią na sytuację, jaka zaistniała w związku z pandemią COVID-19 i jej konsekwencjami odnoszącymi się zarówno do obecności technologii informatycznych we wszystkich obszarach życia społecznego, jak i powszechności ich wykorzystania. Celem publikacji jest więc zobrazowanie złożoności i dynamiki zachodzących procesów wirtualizacji życia społecznego i ich wpływu na funkcjonowanie osób z niepełnosprawnościami, także z uwzględnieniem ostatnich wydarzeń związanych ze światową epidemią. Poszczególne rozdziały książki koncentrują się m.in. na: sposobach wykorzystania Internetu przez osoby z niepełnosprawnościami, edukacji online i kompetencjach cyfrowych osób z niepełnosprawnościami, wirtualnej aktywności obywatelskiej oraz aktywności społecznej i politycznej osób z niepełnosprawnościami. Istotny nacisk został też położony na wymiar aplikacyjny przygotowywanych tekstów. Publikacja łączy w sobie zarówno cechy opracowania naukowego, opartego na badaniach własnych poszczególnych autorów, jak i wnioski mające charakter rekomendacji.

Wprowadzenie do komputerowej analizy danych jakościowych. Przykłady bezpłatnego oprogramowania CAQDAS

Jakub Niedbalski

W monografii omówiono programy CAQDA, wspomagające analizę danych jakościowych. Są to narzędzia bezpłatne, powszechnie dostępne, oferujące dość bogate rozwiązania, a niewymagające specjalnych zasobów sprzętowych ani wiedzy z zakresu obsługi standardowych programów komputerowych. Ułatwiają one zarówno pracę z tekstem, jak i analizę materiałów audiowizualnych. Publikacja zawiera też praktyczne wskazówki dotyczące wyboru oprogramowania do realizacji projektów badawczych. Adresatami książki są nie tylko studenci, doktoranci i badacze zainteresowani analizą danych jakościowych wspartą specjalistycznym oprogramowaniem komputerowym, lecz także wszyscy, którzy w swojej pracy poszukują tego rodzaju narzędzi.

Wymiary, konteksty i wzory karier. Proces stawania się sportowcem przez osoby z niepełnosprawnością fizyczną - analiza społecznych mechanizmów (re)konstruowania tożsamości

Jakub Niedbalski

Autor książki rekonstruuje doświadczenia i działania składające się na wieloetapowy proces „stawania się” sportowcem przez osobę niepełnosprawną. Proces ten, będący zasadniczym przedmiotem podjętych analiz, został przedstawiony w jak najszerszych ramach strukturalno-instytucjonalnych, podając uwarunkowania i konteksty głównego działania, a więc sportu. Wyniki badań obrazują, iż proces „stawania się” sportowcem przebiega w sieci społecznych powiązań, ale także ograniczeń, które jednostki napotyka, odpowiednio adaptuje i oswaja. Na kolejnych etapach podążania określoną drogą osoba niepełnosprawna jest wystawiana na różnego rodzaju próby (takie jak ocena przez innych, publiczne wystąpienia czy pokonywanie własnych słabości) a ich pozytywne przejście i osiągane gratyfikacje zwiększają intensywność jej angażowania się w uprawianie sportu. Jest to działanie umożliwiające przedefiniowane nie tylko postrzegania siebie w sposób subiektywny, lecz także dokonanie rekonstrukcji jaźni społecznej, czyli „przestrojenia” wizji siebie w oczach innych. Człowiek niepełnosprawny pod wpływem zaangażowania w sport zmienia zarówno swój ogląd rzeczywistości, jak i sposób myślenia o sobie pozostałych aktorów społecznych.

Żyć i pracować w domu pomocy społecznej. Socjologiczne studium interakcji personelu z upośledzonymi umysłowo podopiecznymi

Jakub Niedbalski

Książka Jakuba Niedbalskiego to imponujące studium empiryczne przeprowadzone zgodnie z zasadami metodologii teorii ugruntowanej. Autor dokonuje wszechstronnej, pogłębionej analizy miejsca, w którym z całą jaskrawością wychodzą na jaw reguły rządzące konstruowaniem ładu społecznego. Miejscem tym jest dom pomocy społecznej dla osób upośledzonych umysłowo. Oglądając to miejsce możemy, podążając za wskazaniami Autora, odnaleźć reguły, którymi na co dzień posługujemy się w naszym społecznym życiu – jednak zwielokrotnione, przerysowane, a więc tym bardziej przemawiające do naszej ospałej wyobraźni. Autor książki symbolizuje postawę, zgodnie z którą o upośledzeniu umysłowym może wypowiadać się tylko ktoś, kto z upośledzonymi „zjadł beczkę soli”. Mam nieodparte wrażenie, że większość specjalistów od „niepełnosprawności intelektualnej” upośledzonego człowieka widziała tylko z daleka, a w dodatku na krótko. Książka Jakuba Niedbalskiego ma szansę stać się publikacją, która to zmieni.  

Zastosowanie oprogramowania komputerowego w prowadzeniu badań jakościowych. Wybrane funkcje NVivo

Jakub Niedbalski, Izabela Ślęzak

W książce przedstawiono sześć niezwykle przydatnych funkcji NVivo, które stanowią przykład rozwoju i ewaluowania oprogramowania. Przy wyborze kierowano się walorami użytkowymi, związanymi m.in. ze specyfiką pracy badaczy jakościowych oraz kierunkami rozwoju współcześnie realizowanych studiów. Wszystkie opisane w publikacji narzędzia cechuje nie tylko szerokie spektrum zastosowań, ale także wysoce uniwersalny charakter. Z tego względu możliwości NVivo powinni docenić zarówno przedstawiciele różnych środowisk naukowych, jak i praktycy, którzy poszukują wyspecjalizowanego narzędzia wspomagającego proces analizy danych jakościowych.

Zrozumieć niepełnosprawność. Problemy, badania, refleksje

Grzegorz Całek, Jakub Niedbalski, Mariola Racław, Dorota Żuchowska-Skiba

W książce ukazano niepełnosprawność jako zagadnienie o charakterze interdyscyplinarnym, pozostające w polu zainteresowań przedstawicieli wielu dyscyplin naukowych. Znalazły się w niej rozdziały poświęcone: rozwiązaniom systemowym i politykom w obszarze niepełnosprawności, roli i znaczeniu instytucji w systemie wsparcia osób niepełnosprawnych, społeczeństwu i społecznościom wobec niepełnosprawności i osób niepełnosprawnych, interakcyjnemu wymiarowi niepełnosprawności, a także niepełnosprawności jako doświadczeniu osobistemu. Publikacja, poza jej wymiarem naukowym, ma również istotny walor społeczny poprzez jej praktyczny i aplikacyjny charakter. Proponowana książka jest zatem skierowana zarówno do przedstawicieli środowiska akademickiego, przede wszystkim socjologów i pedagogów zainteresowanych problematyką niepełnosprawności, jak i praktyków zaangażowanych w udzielanie pomocy i wsparcia tej grupie klientów pomocy społecznej, a także tych wszystkich, którzy w życiu codziennym stykają się z ludźmi z niepełnosprawnościami, ich bliskimi oraz członkami rodzin.