Baśnie. Psalmodie. Maria Komornicka

Katarzyna Turkowska

 Jak dotąd szczegółowego opracowania literaturoznaw¬czego doczekały się obie baśnie i wszystkie psalmy Komornickiej. Dlatego celem niniejszej pracy nie jest powtarzanie czy wtórne przetwarzanie już powiedzianych rzeczy, ale zwrócenie uwagi na te aspekty Baśni. Psalmodii, które jeszcze nie zostały dokładnie opisane. Uwagę skupia się na określeniu atmosfery, jaka panowała przed ukazaniem się tomiku i po tym wydarzeniu, oczekiwań samej autorki oraz na dyskusjach na łamach czasopism. Sam tekst Baśni… przetranskrybowano, starano się jak najmniej ingerować w kształt oryginału, a jedynie zwiększyć klarowność jego odczytu. Po raz pierwszy wyjaśniono wszystkie nawiązania i odwołania do literatury dawniejszej, wyłuskano i objaśniono kryptocytaty dla lepszego zrozumienia treści oraz niektóre, najważniejsze symbole. W obu baśniach mamy do czynienia zarówno z parabolami, jak i z przemyślaną stylizacją językową, stawiającą na rytmiczność tekstu. W pierwszej główny konflikt rozgrywa się między czterema postaciami: okrutnym ojcem‒tyranem, podległą mu córką Allą, matką (próbującą z zaświatów ratować swoje dziecko) i tajemniczym oblubieńcem. W Andronice występuje pojednanie tego, co żeńskie, z tym, co męskie. Nie jest to typowa postać kobieca Komornickiej – jej bohaterka zostaje obdarzona tradycyjnymi atrybutami męskimi. Na tle baśni psalmy wydają się bardziej „dojrzałe” i stonowane. Bohatera lirycznego stawia poetka w dwóch pozycjach wobec Stwórcy: podległej Mu istoty oraz natchnionego wieszcza, stawiającego się z Nim na równi. W budowie utworów można wyodrębnić dwa rodzaje członów ‒ synonimiczne i antytetyczne, mające na celu urozmaicenie wypowiedzi.