Dworzanin polski

Łukasz Górnicki

Dworzanin polski to dzieło Łukasza Górnickiego, stanowiące parafrazę traktatu Il cortegiano Baltazara Castiglionea. Jest to dialog pomiędzy takimi postaciami jak Wojciech Kryski, Stanisław Maciejowski, Andrzej Kostka, Aleksander Myszkowski, Jan Dreśniak, Stanisław Wapowski, Stanisław Bojanowski i Stanisław Lupa Podlodowski. Z rozmów, które odbyły się w 1549 r. na krakowskim Podgórzu, wyłania się obraz idealnego dworzanina, który łączy w sobie dobre maniery, pochodzenie oraz honor.

Troas. Tragedyja z Seneki

Łukasz Górnicki

Łukasz Górnicki (1527–1603)  –  humanista,  jeden  z  najwybitniejszych pisarzy renesansowych; sekretarz i bibliotekarz Zygmunta Augusta. W dziejach literatury polskiej znany jako homo unius libri – autor Dworzanina polskiego (1566), błyskotliwej parafrazy traktatu B. Castiglionego Il Cortegiano. Górnicki jest również twórcą doskonałej prozy politycznej (Rozmowa Polaka z Włochem o wolnościch i prawach polskich, Droga do zupełnej wolności) zawierającej program poprawy Rzeczypospolitej  oparty  na  pomysłach  ustrojowych  Contariniego, która jednak za życia autora nie ujrzała światła dziennego. Spośród innych utworów  Górnickiego  na  szczególną  uwagę  zasługuje  neoplatoński dialog Demon Socratis, a także przekłady z L. A. Seneki: tragedia Troas (1589) oraz traktat Rzecz o dobrodziejstwach (1593). Troas jest typowym przykładem poetyki renesansowego dramatu klasycznego – silnie  nasyconego  elementami  retorycznymi,  o  zredukowanej,  bardzo statycznej fabule, pod osłoną mitycznej opowieści poruszającego istotne problemy nurtujące humanistę schyłku XVI wieku, zarówno te polityczne, dotyczące funkcjonowania societas, jak i te ogólnoludzkie weryfikujące  ideę  renesansowej  humanitas  w  dobie  stopniowego  przechodzenia  odrodzeniowych  nurtów  kulturowych  w  nowe  barokowe wątki.