Zagadnienia konstytucyjnego prawa intertemporalnego

Piotr Radziewicz

Monografia składa się z pięciu części, które dotyczą różnych aspektów konstytucyjnego prawa intertemporalnego. W rozdziale pierwszym („Aksjologiczne podstawy konstytucyjnego prawa intertemporalnego”) Krzysztof Kaleta przedstawił aksjologiczne uwarunkowania zmiany konstytucji oraz ściśle związaną z tym problematykę formalnych i materialnych granic jej zmiany, z uwzględnieniem pozycji ustrojowej władzy konstytuującej i ukonstytuowanej. Rozważania te można przypisać do ogólnej teorii i filozofii prawa. Rozdział drugi, autorstwa Piotra Radziewicza, zawiera ustalenia pojęciowe i systematyzację głównych zagadnień intertemporalnych z perspektywy prawa konstytucyjnego („Pojęcie konstytucyjnego prawa intertemporalnego”). Ta część opracowania jest swoistym wstępem do badań dogmatycznoprawnych, których rezultaty znalazły się w rozdziale trzecim, przygotowanym przez Piotra Chybalskiego („Zagadnienia intertemporalne na gruncie polskich konstytucji”). Jego treścią jest analiza przepisów prawa intertemporalnego w polskich konstytucjach, począwszy od okresu międzywojennego, aż po czasy współczesne, a także postulaty de lege ferenda. Rozdział piąty autorstwa P. Radziewicza został poświęcony kwestiom intertemporalnym generowanym przez orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego („Prawo intertemporalne a Trybunał Konstytucyjny”). W ostatnim rozdziale („Konstytucyjne prawo do odszkodowania jako laboratorium problemów intertemporalnych”) Michał Ziółkowski zaprezentował studium przypadku, które jest dobrą ilustracją praktycznej doniosłości konstytucyjnego prawa intertemporalnego i jego związków z ochroną praw podstawowych jednostki.   Prezentowana monografia jest zbiorem esejów, które łączy wspólny temat przewodni, czyli konstytucyjna intertemporalistyka. Poglądy i oceny prezentowane w poszczególnych częściach monografii są wyrazem przemyśleń autorów i toczonych między nimi dyskusji. Każdy tekst jest jednak odrębną całością. Mimo konsensu co do spraw zasadniczych, wciąż pozostało sporo kwestii, które udało się uporządkować tylko przez spisanie protokołu rozbieżności. Sporność i otwartość na różne perspektywy argumentacyjne płynie z samej natury konstytucyjnego prawa intertemporalnego i jest jego wielką siłą. Dlatego można tylko mieć nadzieję, że praca ta zachęci do dalszych analiz oraz sprawi, że tytułowa problematyka na stałe wpisze się w programy badawcze nauki prawa konstytucyjnego.