O tłumaczeniu źle i dobrze

Urszula Dąmbska-Prokop

Książka ta dzieli się na dwie części: ogólną i analityczną. Część pierwsza zawiera kilka pytań dotyczących tłumaczenia oraz krytyki przekładu, przypomniane są niektóre stwierdzenia wyrażone już w Nowej Encyklopedii Przekładoznawstwa. W części drugiej znajdują się analizy 10 różnych tekstów i ich przekładów. Pytanie jak można (było) czy jak należy tłumaczyć oraz po co to robić leży u podstaw ciągnących się przez wieki badań i refleksji, ale nadal nie jest łatwo na nie odpowiedzieć. Trwają spory zarówno o rolę tłumaczenia, jak i o sposoby podejścia do niego, chociaż dziś już nie ma chyba wątpliwości, że tłumacza obowiązuje przede wszystkim podejście etyczne tj. przekazanie tego co w tekście jest istotne. Poddaje się krytyce przekłady, zwracając uwagę zwłaszcza na błędy popełniane przez tłumaczy, choć te są nie do uniknięcia a ich analiza nie zawsze prowadzi do istotnych wniosków. Wyraża się dość ogólnikowe opinie wskazujące na najlepsze rozwiązania. Mnożą się też cenne inicjatywy encyklopedyczne, nie przynoszą one jednak odpowiedzi na pytania, które dręczą tłumaczy w ich codzienne praktyce. Tłumacze pracują, obywając się zwykle bez wskazówek, które uważają być może za mało pożyteczne. A efekty ich tłumaczenia bywają niejednokrotnie znakomite: ich udany trud służy skutecznie wielu celom, m.in. budowaniu mostów międzykulturowych i obalaniu szkodliwych stereotypów.