Branka

Andrzej Niemojewski

Bran­ka W ca­łej wio­sce dy­mią czu­by  A w karcz­mi­sku ćma na­ro­du!  Każ­dy pi­je jak z za­wo­du  I sma­lo­ne ple­cie du­by.  Rok po­cze­kasz, bra­cie, cza­sem,  Nim roz­ha­sasz się tak dzi­ko,  Nim się spo­tkasz z tym ha­ła­sem,  No i z ta­ką pi­ja­ty­ką.  Wieś okrut­nie się roz­żar­ła --    Je­zus, Ma­ria! jak­by so­lą  Bies za­sy­pał lu­dziom gar­ła...  Czło­wiek świat zna nie od wczo­ra,  Z nie­jed­ne­go dął gą­sio­ra,  Lecz ta­kie­go coś nie ba­czy --  Toż lu­dzi­ska dzi­siaj smo­lą  Jak na umór, jak z roz­pa­czy!  I to nie są ślub­ne go­dy,  Choć mu­zy­ka bez ustan­ka  Dud­ni głu­cho, i kto mło­dy  Hu­la, pi­je, dmie w za­wo­dy --  Ale to jest we wsi bran­ka! [...]Andrzej NiemojewskiUr. 24 stycznie 1864 w Rokitnicy pod Brodnicą Zm. 3 listopada 1921 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Majówka (1895), Polonia irredenta (1896), Listy człowieka szalonego (1889), Familia (1901), Ten, który jest... (1902), Ludzie rewolucji (1906), Boruch (1907) Poeta, prozaik, dramaturg, publicysta, tłumacz, religioznawca, społecznik. Używał pseudonimów literackich: Rokita, Lambro, A. Lubieniec. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, ideowo zbliżony był do działającego w Galicji ruchu socjalistycznego (przyjaźnił się z Ignacym Daszyńskim i współpracował z czasopismem ?Ognisko?). Poetyckie początki literackie Niemojewskiego (Poezje, 1891; Poezje prozą, 1893; Poezje seria druga, 1893; Wybór poezji (1899) poświęcone były przeciwstawieniu się programowi pozytywistów, przy zachowaniu postulatu zaangażowania sztuki w życie społeczne (później też w opowiadaniu Prometeusz 1900). Wydana w 1889 r. powieść satyryczna o zacięciu publicystycznymListy człowieka szalonego zwalczała postawę dekadencką oraz hasło ?sztuka dla sztuki?, czyli filary nowego prądu artystycznego: Młodej Polski. Niemojewski szedł własną drogą. Żeby zarobić na swoje utrzymanie pracował jako urzędnik w przedsiębiorstwie górniczo-hutniczym w Sosnowcu w l. 1892-1897, co dało mu możliwość poznania z bliska warunków życia robotników i zaowocowało literackim obrazem tego środowiska (powieść Polonia irredenta powst. 1895-96, opowiadanie Listopad z 1896r. i in.). W swoim dorobku Niemojewski ma także ukazujący egzystencję rodziny chłopskiej dramat pod przewrotnym tytułem Familia (nawiązującym do znanego pod tą nazwą sojuszu możnowładczych rodów Czartoryskich i Lubomirskich). Z kolei powieść na motywach autobiograficznych Ten, który jest... (1902) przedstawia upokarzającą (gł. ze względów ekonomicznych) sytuację pisarza u schyłku XIX w. Proza Niemojewskiego łączy w sobie elementy realizmu, naturalizmu i symbolizmu. Wziął udział w rewolucji 1905 roku (literacki oddźwięk tego doświadczenia zawierają m.in. Ludzie rewolucji i opowiadanie Boruch). Jako tłumacz wsławił się przekładem Życia Jezusa Renana, którego recepcja przebiegała w atmosferze skandalu ze względu na ?świeckie?, naukowe podejście do tematu. Środowiskom klerykalnym naraził się Katechizmem wolnego myśliciela (1909) zawierającym krytykę wszelkiego dogmatyzmu; za tę publikację został skazany na rok więzienia; karę odbył w Cytadeli Warszawskiej. Ostatnie kilkanaście lat (od 1906 r. do śmierci) wypełniła mu praca publicystyczna: redagował tygodnik ?Myśl Niepodległa?, wypełniając niemal w całości kilkaset numerów pisma. Krytyczny, wręcz napastliwy wobec wszystkich, skonfliktował się ze wszystkimi środowiskami, również uprzednio zaprzyjaźnionymi; pod koniec życia zbliżył się do Stronnictwa Narodowego, jego teksty nabrały wyraźnego zabarwienia antysemickiego, a zainteresowania zwróciły się ku astrologii i kabalistyce.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Kiedy kłamią

Andrzej Niemojewski

Kie­dy kła­mią Pójdź mój ki­ju, dru­hu sta­ry,  Prze­mie­rzy­my glob do­ko­ła,  Wiatr-no­ma­da do nas wo­ła,  Że fał­szy­we są po­mia­ry --  Na fał­szy­wych miar łań­cu­chu  My się zna­my, sta­ry dru­hu!    Idź­my żwa­wo a mia­ro­wo,  Kie­dy kła­mią, u pio­ru­na,  Od bie­gu­na do bie­gu­na  Prze­mie­rzy­my świat na no­wo --  A nam prę­dzej lud da wia­rę,  Bo my ma­my do­brą mia­rę.    Z cyr­klem w rę­ku, z chło­dem w du­szy,  W to­gach, któ­rych nie uzna­jem,  Przy­szli, ję­li mie­rzyć zie­mię  I orze­kli -- że jest ra­jem!  Ko­go zaś ten sąd ob­ru­szy,  Ten -- orze­kli -- bi­ty w cie­mię.    No, nie ło­kieć do wy­mia­rów  Nam po­słu­ży, bo to łu­dzi,  Bo my ma­my głu­pi na­rów,  Że świat mie­rzym szczę­ściem lu­dzi --  A gdy przej­dziem kraj za kra­jem,  Kto wie, czy świat ta­kim ra­jem.    Więc nie trać­my ży­cia chwi­li,  Nie­chaj praw­dę lud się do­wie --  Ho, coś krzy­wo po­mie­rzy­li  Ci mier­ni­cy urzę­do­wi...  Do stu gro­mów, bomb, kar­ta­czy,  Nam wy­pa­da coś ina­czej!    Czy nas my­lą na­sze oczy?  Kę­dy spoj­rzym -- łza się to­czy,  Ile kro­ków -- ty­le mro­ków!  Ile lu­dów -- ty­le tru­dów!  Ile gro­dów -- ty­le gło­dów!  A rze­ka­mi -- łzy na­ro­dów!    Dość, ha, stój­my! Tam w krwi płu­żą...  To po­mył­ka nad­to gru­ba.  Na­sza mia­ra i ra­chu­ba  Wy­ka­zu­je kłamstw za du­żo.  Mierz­my da­lej, dru­hu sta­ry,  Bo my ma­my do­bre mia­ry! [...]Andrzej NiemojewskiUr. 24 stycznie 1864 w Rokitnicy pod Brodnicą Zm. 3 listopada 1921 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Majówka (1895), Polonia irredenta (1896), Listy człowieka szalonego (1889), Familia (1901), Ten, który jest... (1902), Ludzie rewolucji (1906), Boruch (1907) Poeta, prozaik, dramaturg, publicysta, tłumacz, religioznawca, społecznik. Używał pseudonimów literackich: Rokita, Lambro, A. Lubieniec. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, ideowo zbliżony był do działającego w Galicji ruchu socjalistycznego (przyjaźnił się z Ignacym Daszyńskim i współpracował z czasopismem ?Ognisko?). Poetyckie początki literackie Niemojewskiego (Poezje, 1891; Poezje prozą, 1893; Poezje seria druga, 1893; Wybór poezji (1899) poświęcone były przeciwstawieniu się programowi pozytywistów, przy zachowaniu postulatu zaangażowania sztuki w życie społeczne (później też w opowiadaniu Prometeusz 1900). Wydana w 1889 r. powieść satyryczna o zacięciu publicystycznymListy człowieka szalonego zwalczała postawę dekadencką oraz hasło ?sztuka dla sztuki?, czyli filary nowego prądu artystycznego: Młodej Polski. Niemojewski szedł własną drogą. Żeby zarobić na swoje utrzymanie pracował jako urzędnik w przedsiębiorstwie górniczo-hutniczym w Sosnowcu w l. 1892-1897, co dało mu możliwość poznania z bliska warunków życia robotników i zaowocowało literackim obrazem tego środowiska (powieść Polonia irredenta powst. 1895-96, opowiadanie Listopad z 1896r. i in.). W swoim dorobku Niemojewski ma także ukazujący egzystencję rodziny chłopskiej dramat pod przewrotnym tytułem Familia (nawiązującym do znanego pod tą nazwą sojuszu możnowładczych rodów Czartoryskich i Lubomirskich). Z kolei powieść na motywach autobiograficznych Ten, który jest... (1902) przedstawia upokarzającą (gł. ze względów ekonomicznych) sytuację pisarza u schyłku XIX w. Proza Niemojewskiego łączy w sobie elementy realizmu, naturalizmu i symbolizmu. Wziął udział w rewolucji 1905 roku (literacki oddźwięk tego doświadczenia zawierają m.in. Ludzie rewolucji i opowiadanie Boruch). Jako tłumacz wsławił się przekładem Życia Jezusa Renana, którego recepcja przebiegała w atmosferze skandalu ze względu na ?świeckie?, naukowe podejście do tematu. Środowiskom klerykalnym naraził się Katechizmem wolnego myśliciela (1909) zawierającym krytykę wszelkiego dogmatyzmu; za tę publikację został skazany na rok więzienia; karę odbył w Cytadeli Warszawskiej. Ostatnie kilkanaście lat (od 1906 r. do śmierci) wypełniła mu praca publicystyczna: redagował tygodnik ?Myśl Niepodległa?, wypełniając niemal w całości kilkaset numerów pisma. Krytyczny, wręcz napastliwy wobec wszystkich, skonfliktował się ze wszystkimi środowiskami, również uprzednio zaprzyjaźnionymi; pod koniec życia zbliżył się do Stronnictwa Narodowego, jego teksty nabrały wyraźnego zabarwienia antysemickiego, a zainteresowania zwróciły się ku astrologii i kabalistyce.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Morituris

Andrzej Niemojewski

Mo­ri­tu­ris Wy, co w po­chmur­nej je­sie­ni ży­wo­ta  Rę­ce ła­mie­cie nad nie­we­szłym sie­wem,  A za­trza­snąw­szy głu­che du­szy wro­ta  Przed każ­dym śwież­szym stu­le­cia po­wie­wem,  Gdy nas z gniazd wa­szych rwie ból i tę­sk­no­ta,  W dro­gę ła­bę­dzim że­gna­cie nas śpie­wem,  Skar­gą po­ko­leń scho­dzą­cych ze świa­ta:  Na skrzy­dłach sza­łu do­kąd młódź ta wzla­ta?    Kto py­ta źró­deł, do­kąd pój­dzie rze­ka,  Gdy nurt, wez­braw­szy wio­sną na ubo­czu,  Z du­szą­cych ko­tlisk przez ta­my ucie­ka?  Kto py­ta mło­dzi, do­kąd pój­dzie z oczu,  Kie­dy wy­śnio­nej swo­bo­dy da­le­ka  Ścia­ną za­le­wu spi­na się w prze­źro­czu?  Pa­trz­cie na nie­bo oj­czy­ste­go świa­ta,  Tam ge­niusz wie­ku z swą po­chod­nią wzla­ta! [...]Andrzej NiemojewskiUr. 24 stycznie 1864 w Rokitnicy pod Brodnicą Zm. 3 listopada 1921 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Majówka (1895), Polonia irredenta (1896), Listy człowieka szalonego (1889), Familia (1901), Ten, który jest... (1902), Ludzie rewolucji (1906), Boruch (1907) Poeta, prozaik, dramaturg, publicysta, tłumacz, religioznawca, społecznik. Używał pseudonimów literackich: Rokita, Lambro, A. Lubieniec. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, ideowo zbliżony był do działającego w Galicji ruchu socjalistycznego (przyjaźnił się z Ignacym Daszyńskim i współpracował z czasopismem ?Ognisko?). Poetyckie początki literackie Niemojewskiego (Poezje, 1891; Poezje prozą, 1893; Poezje seria druga, 1893; Wybór poezji (1899) poświęcone były przeciwstawieniu się programowi pozytywistów, przy zachowaniu postulatu zaangażowania sztuki w życie społeczne (później też w opowiadaniu Prometeusz 1900). Wydana w 1889 r. powieść satyryczna o zacięciu publicystycznymListy człowieka szalonego zwalczała postawę dekadencką oraz hasło ?sztuka dla sztuki?, czyli filary nowego prądu artystycznego: Młodej Polski. Niemojewski szedł własną drogą. Żeby zarobić na swoje utrzymanie pracował jako urzędnik w przedsiębiorstwie górniczo-hutniczym w Sosnowcu w l. 1892-1897, co dało mu możliwość poznania z bliska warunków życia robotników i zaowocowało literackim obrazem tego środowiska (powieść Polonia irredenta powst. 1895-96, opowiadanie Listopad z 1896r. i in.). W swoim dorobku Niemojewski ma także ukazujący egzystencję rodziny chłopskiej dramat pod przewrotnym tytułem Familia (nawiązującym do znanego pod tą nazwą sojuszu możnowładczych rodów Czartoryskich i Lubomirskich). Z kolei powieść na motywach autobiograficznych Ten, który jest... (1902) przedstawia upokarzającą (gł. ze względów ekonomicznych) sytuację pisarza u schyłku XIX w. Proza Niemojewskiego łączy w sobie elementy realizmu, naturalizmu i symbolizmu. Wziął udział w rewolucji 1905 roku (literacki oddźwięk tego doświadczenia zawierają m.in. Ludzie rewolucji i opowiadanie Boruch). Jako tłumacz wsławił się przekładem Życia Jezusa Renana, którego recepcja przebiegała w atmosferze skandalu ze względu na ?świeckie?, naukowe podejście do tematu. Środowiskom klerykalnym naraził się Katechizmem wolnego myśliciela (1909) zawierającym krytykę wszelkiego dogmatyzmu; za tę publikację został skazany na rok więzienia; karę odbył w Cytadeli Warszawskiej. Ostatnie kilkanaście lat (od 1906 r. do śmierci) wypełniła mu praca publicystyczna: redagował tygodnik ?Myśl Niepodległa?, wypełniając niemal w całości kilkaset numerów pisma. Krytyczny, wręcz napastliwy wobec wszystkich, skonfliktował się ze wszystkimi środowiskami, również uprzednio zaprzyjaźnionymi; pod koniec życia zbliżył się do Stronnictwa Narodowego, jego teksty nabrały wyraźnego zabarwienia antysemickiego, a zainteresowania zwróciły się ku astrologii i kabalistyce.Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Turystka

Andrzej Niemojewski

Tu­ryst­ka Śród hu­ku i świ­stu przy oknie zwie­szo­na    Mło­dziut­ka tu­ryst­ka przy­sta­je,  O szy­bę opie­ra swe wiot­kie ra­mio­na --  Za­du­ma na czo­le, wes­tchnie­nie śród ło­na    A oczy -- dwie głę­bie, dwa ra­je!       Śród hu­ku i świ­stu w pę­dzą­cym wa­go­nie    O szy­by śmiech dzi­ki po­trą­ca.  Przede mną z mgły po­stać, pur­pu­rą twarz pło­nie,  Na­mięt­ność z brwi strze­la, fa­lu­je na ło­nie,    A oczy -- to czar­ne dwa słoń­ca!    Śród hu­ku i świ­stu grzmią do­łem ko­li­ska,    Świat w mgli­stej roz­ta­pia się da­li...  Już od­dech go­rą­cy w twarz po­wiał mi z bli­ska,  Śród hu­ku i świ­stu dłoń rę­kę mą ści­ska,    Na ustach szał mo­wy się pa­li: