Dziewczyna z zapałkami

Anna Janko

Zderzenie marzeń z nieczułą maszynerią świata. Ucieczka na wolność, która okazuje się pułapką. Młodzieńcza miłość, którą trud dorosłego życia odczarowuje i niszczy. Ha wkracza w dorosłe życie - poślubiła swojego licealnego kolegę, Pawia, by wyrwać się z rodzinnego domu i wreszcie być sobą. Zamieszkuje w przedwojennej willi razem z jego rodzicami, szybko zostaje matką. Coraz boleśniej przekonuje się, że nie tak miało być. Najpierw traci talent twórczy, potem miłość męża, a w końcu szacunek do samej siebie. Zagubiona Ha ratuje się pisaniem: notuje wspomnienia, przywołuje historie z przeszłości. Pyta o Miłość, Los, Boga, Szczęście, Rozpacz i Ból, by zrozumieć, co się dzieje z jej życiem. [tylna strona okładki, WL 2012] Anna Janko napisała książkę bardzo przewrotną, bardzo inteligentną, bardzo kobiecą. Jej kobiecość jest subtelna, jej przewrotność zaskakująca, inteligentna - po prostu błyskotliwa. Czy można oczekiwać więcej? [Paweł Huelle] "Dziewczyna z zapałkami" opowiada historię toksycznego związku, na zewnątrz wyglądającego na normalną współczesną rodzinę, opowieść kobiety "uwięzionej" w domu w trudnych latach 80. i na początku 90. Bohaterka, która zauważyła, że "życie, jak pogoda, nie dopisało", nie chce poddać się w walce o własną tożsamość. Kibicujemy jej, śledząc zmagania z mężem, rodziną, z losem. "Na świecie ma się do wyboru tylko samotność albo pospolitość. Tako rzecze Schopenhauer. Zostałam obdarowana jednym i drugim. Na własne życzenie. A miałam pisać wiersze!" - wyjawia bohaterka. [upolujebooka.pl] Od dawna nie zdarzyło mi się przeczytać książki, która tak bardzo współgrałaby z moimi emocjami. Czytałam ją dosłownie wszędzie, gotując, piorąc, siedząc w fotelu, w wannie, mając jednocześnie nieodparte wrażenie, że jestem jej bohaterką. Gdybym miała napisać jakąś książkę, to byłaby to właśnie Dziewczyna z zapałkami, a zaczęło się tak po prostu, bo tytuł skojarzył mi się z ulubioną bajką z dzieciństwa. [anamorphosee, lubimczytac.pl] W swojej powieści znakomita poetka Anna Janko udowodniła, że poezja może być świetną szkołą prozy. Autorka ma niezwykłą zdolność do zaklinania rzeczywistości w słowo. Czuje się pokrewieństwo z Sylwią Plath; w podobny sposób język Janko działa na nasze zmysły. Główna bohaterka, postać z krwi i kości, przeżywa kryzys małżeński. To piękna historia o tym, jak poprzez twórcze życie można podnieść się z upadku i zyskać prawdziwą wolność. [Krystyna Kofta] Nota: przytoczone powyżej opinie są cytowane we fragmentach i zostały poddane redakcji. Książka ta jest pierwszą częścią trylogii o Hance, na którą składają się: (1) "Dziewczyna z zapałkami" (2) "Kobieta bez właściwości" (poprzedni tytuł: "Pasja według św. Hanki") (3) "Finalistka" NAGRODY (przyznane w latach 2007-2008): - Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta - Nagroda Książka Wiosny Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych - Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej - Nagroda Mediów "Cogito" (nominacja) - Literacka Nagroda Europy Środkowej "Angelus" (nominacja) Projekt okładki: Agnieszka Grygiel.

Dziewczyna z zapałkami

W swojej powieści znakomita poetka Anna Janko udowodniła, że poezja może być świetną szkołą prozy. Autorka ma niezwykłą zdolność do zaklinania rzeczywistości w słowo i przekładania jej na myśl. Czuje się pokrewieństwo z Sylwią Plath; w podobny sposób język Janko działa na nasze zmysły. Główna bohaterka powieści, postać z krwi i kości, przeżywa kryzys małżeński. To piękna historia o tym, jak poprzez twórcze życie można podnieść się z upadku i zyskać prawdziwą wolność. Krystyna Kofta Anna Janko napisała książkę bardzo przewrotną, bardzo inteligentną, bardzo kobiecą. Jej kobiecość jest subtelna, jej przewrotność zaskakująca, inteligencja - po prostu błyskotliwa. Czy można oczekiwać więcej? Zwłaszcza jeśli treść jest przykuwająca, a język tej prozy - pisanej przez poetkę - precyzyjny, współczesny, a równocześnie pełen głębokich, niemal archetypicznych znaków i symboli. Paweł Huelle Świetna poetka napisała jedną z najlepszych polskich powieści kilku ostatnich lat. "Rzeczpospolita" Od pierwszego zdania czyta się jednym tchem. "Dziennik" Rzecz uderzająca poziomem literackim. "Polityka" Autorka dotychczas lubująca się w poezji zmierzyła się z prozą. I wygrała. "Metro" Świetna książka. Przeczytajcie koniecznie. "Angora" Ujmująca i poruszająca powieść. "Przegląd" Janko napisała rzecz o nieprzeciętnej kobiecie, próbującej łączyć sztukę z codziennością. "Nowe Książki"

Finalistka

Anna Janko

Brawurowa. Wywrotowa. Autoironiczna. Hanna M. to pisarka w tak zwanym dojrzałym wieku, aktywistka-pesymistka, która niejedno w życiu przeszła. Ma za sobą trudną młodość, nieudane związki, rodzinne rewolucje. Teraz los wystawia jej rachunki za podjęte decyzje, ale też daje nowe nadzieje na starą miłość. Tymczasem z offu słychać tykanie zegara, biologicznego. Żeby się ratować, Hanka rzuca się w wir opowieści. Bo życie nie daje się zrozumieć, jeśli się go nie opowie. Im bliżej końca, tym jest to ważniejsze; kto by chciał rozstawać się ze sobą, niczego o sobie nie wiedząc! Hanka musi zatem wymyślić siebie na nowo i stanąć do finału życia. W drugiej jego połowie próbuje zagadać przemijanie, odwlec napisy końcowe, przechytrzyć śmierć czyhającą za rogiem następnej kartki. Jej intymny dziennik to notatki maratończyka. Ale przecież nie o dotarcie do mety tu chodzi, lecz o to, by wciąż być w trasie, nawet jeśli pełna jest meandrów i ostrych wiraży. Najnowsza wyczekiwana od lat! powieść Anny Janko to wielki powrót Hanki ukochanej przez czytelników bohaterki Dziewczyny z zapałkami i Pasji według św. Hanki Finalistka to proza nietuzinkowa, wybitna, potrzebna. To książka, do której powinno się wielokrotnie wracać. Opowieść, która się nigdy nie zestarzeje.

Mała zagłada

Anna Janko

Wieś Sochy na Zamojszczyźnie, 1 czerwca 1943 roku. Wystarczyło parę godzin, by wieś przestała istnieć. Budynki zostały spalone. Mieszkańcy zamordowani. Pośród zgliszczy pozostał jeden dom, nieliczni dorośli i kilkoro dzieci. Wśród nich - dziewięcioletnia Terenia Ferenc, matka Anny Janko. Dziewczynka widziała, jak Niemcy mordują jej rodzinę. Nieludzki obraz towarzyszył jej przez lata spędzone w domu dziecka, by nigdy nie dać o sobie zapomnieć. "Mała Zagłada" Anny Janko to nie tylko tragiczna opowieść dotycząca II wojny światowej. To także mocna, jak najbardziej współczesna rozprawa z traumą drugiego pokolenia - naznaczonego strachem. [tylna strona okładki, WL 2015] "Mała zagłada" to pełna głębokich refleksji książka o wojnie jako niszczącym zjawisku, wciąż obecnym w naszym świecie. Jako przykłady Anna Janko przywołuje rzezie w byłej Jugosławii, w Ruandzie, Kambodży, Korei Północnej. Udowadnia, że na przestrzeni lat i wieków zmieniły się tylko metody zabijania i niszczenia, przybierając coraz bardziej okrutne i wyrafinowane formy, niejednokrotnie podparte chorymi ideologiami. Te poruszające fragmenty o destrukcyjnej sile wojen przeplatają się z opowieścią o zagładzie małej zamojskiej wsi Sochy, którą Niemcy spacyfikowali 1 czerwca 1943 roku. Z 88 domów uratowali się tylko nieliczni. Autorka zastanawia się, skąd w człowieku bierze się tak wielkie zło, że popycha go do najokrutniejszych i niewyobrażalnych czynów. W książce jest też miejsce na człowieczeństwo, ludzkie odruchy, na dobro. Mimo iż tych przypadków jest stosunkowo niewiele, autorka stara się je wyeksponować, gdyż i dobro, i zło mają ludzkie twarze, imiona i nazwiska. "Mała zagłada" to hołd złożony ofiarom wojny, które cierpią także w kolejnych pokoleniach, gdyż są napiętnowane strachem i wspomnieniami rodziców i dziadków. To także historiozoficzny traktat na temat wojny i zła, które istnieją od początku świata. To na pewno książka, którą nosi się w sobie jeszcze długo po odłożeniu jej na półkę. [allison, lubimyczytac.pl] Intymne wyznanie, jakim jest "Mała zagłada", niesie z sobą potężny ładunek emocjonalny, który czytający musi udźwignąć, aby móc dalej czytać. Musi zmierzyć się z ogromem cierpienia, które przez ponad 70 lat trawi od środka ludzi ocalałych z pożogi. Trawi ich i całe rodziny, których podwaliną istnienia jest okrutna zbrodnia. Anna Janko skupia uwagę przede wszystkim na dzieciach, opisując drastyczne sceny, jakie są ich udziałem, jednocześnie kreśli emocje kryjące się w głowie małego człowieka. Igranie z przerażeniem dziecka daje bestiom wiele radości. Niezmiernie ważnym jest policzenie wszystkich ofiar, oddanie im ich imion i nazwisk po to, by nabrali kształtów, stali się na nowo ludźmi, a nie tylko kolejnymi cyframi w statystykach wojennych. Dla czytelnika ofiary przestają być anonimowe, stają się bliższe, bardziej realne, więc i ciężar emocji, które rodzą się podczas czytania chwilami przytłacza. Ale w tej książce jest też coś innego wartego uwagi. Zadając pytania i odpowiadając na nie, Janko stara się też zrozumieć esesmanów oraz innych morderców, mundurowych i cywilnych. Pojąć zło, jego naturę. Odpowiedź wydaje się pierwszym stopniem do zbawienia ludzkości. [Natalia Nowak-Lewandowska, granice.pl] Nota: przytoczone powyżej opinie są cytowane we fragmentach i zostały poddane redakcji. TŁUMACZENIA: Książka ta została przetłumaczona na języki: francuski, angielski, węgierski, czeski, serbski i chorwacki. Na niemiecki przetłumaczona nie została. NAGRODY (przyznane w latach 2015-2016): - Książka Roku Lubimyczytać.pl w kategorii Autobiografia, biografia, wspomnienia - Nagroda Literacka m.st. Warszawy - Nagroda miesięcznika "Nowe książki" - Ogólnopolska Nagroda Literacka "Gryfia" - Nagroda Literacka Europy Środkowej "Angelus" (finał) - Nagroda Literacka i Historyczna "Identitas" (nominacja) - Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza (nominacja) - Nagroda Newsweeka im. Teresy Torańskiej (nominacja) Zdjęcie na okładce pochodzi z archiwum rodzinnego auorki tej książki - Anny Janko, która tak je opisała: "Fotografia na okładce przedstawia moją mamę Teresę Ferenc [pierwsza z prawej], jej brata Jasia Ferenca [poniżej] i małą siostrę Kropkę, czyli Krystynę Ferenc. To ta jasnowłosa dziewczynka z przodu, w koralikach na szyi. Zdjęcie zrobiono we wsi Stolnikowizna, dokąd mama i jej rodzeństwo trafili po pacyfikacji. Pozostałe dzieci to kuzyni z rodziny Kiełbusów: Władka [pierwsza z lewej] i Władek [w środku]". Fotografia została wykonana w sierpniu 1943 roku, a więc dwa miesiące po ludobójstwie we wsi Sochy.

Mała Zagłada

Anna Janko

Wojna nie umiera nigdy Zabrałam ci twoją historię, mamo, twoją apokalipsę. Karmiłaś mnie nią, gdy byłam mała, szczyptą, po trochu, żeby mnie tak całkiem nie otruć. Ale się uzbierało. Mam ją we krwi Anna Janko Mała Zagłada Sochy na Zamojszczyźnie, 1 czerwca 1943 roku. Wystarczyło parę godzin, by wieś przestała istnieć. Budynki zostały spalone. Mieszkańcy rozstrzelani. Pośród zgliszczy pozostał jeden dom, nieliczni dorośli i kilkoro dzieci. Wśród nich dziewięcioletnia Terenia Ferenc, matka Anny Janko. Dziewczynka widziała, jak Niemcy mordują jej rodzinę. Nieludzki obraz towarzyszył jej przez lata spędzone w domu dziecka, by nigdy nie dać o sobie zapomnieć Miałam przez to wszystko jakby dwie matki. Pierwszą: dorosłą kobietę, za którą tęskniłam, gdy wychodziła do sklepu, której się bałam, gdy wpadała w gniew, z której byłam dumna, bo nikt nie miał ładniejszej pani za matkę na całym podwórku. I drugą mamę miałam: małą dziewczynkę, której na wojnie zginęli rodzice, wciąż przerażoną i samotną, która kiedyś cierpiała głód i musiała pracować u złej ciotki, takiej, co biła i kazała nosić wiadra z wodą pod górę. Dla niej pójście po wojnie do domu dziecka było, o paradoksie, największym szczęściem. To właśnie ta mama-dziewczynka nieraz kładła się na tapczanie w dzień i płakała nie wiadomo dlaczego. (fragment książki) Mała Zagłada Anny Janko nie jest jeszcze jedną tragiczną opowieścią rodzinną wyciągniętą z lamusa II wojny światowej. To mocna, jak najbardziej współczesna rozprawa z traumą drugiego pokolenia naznaczonego strachem. Brutalna, naturalistycznie opisana historia pacyfikacji polskiej wsi staje się w niej punktem wyjścia do przedstawienia etycznej i egzystencjalnej bezradności. Mała Zagłada. Przejmująca książka o tym, że wojna nie umiera nigdy Książka Anny Janko była dla mnie lekturą wyjątkową i dużym przeżyciem. Adam Sikorski Wpisuje się w jeden z najważniejszych europejskich nurtów nowego przepracowania tragedii II wojny światowej w duchu zrozumienia i dialogiczności, a nie konkurencji ofiar i zbrodni. Robert Traba

Miłość, śmierć i inne wzory

Anna Janko

Ostatnimi czasy Anna Janko była obecna na polskiej scenie literackiej głównie za sprawą Małej Zagłady jednej z najszerzej komentowanych książek 2015 roku. Teraz do rąk czytelników trafia autorski wybór jej niezwykłej i docenianej poezji.  Poezja Anny Janko daje czytelnikom poczucie spokoju i ekstazy. Ekstatycznego spokoju. Całkiem tak, jak prawdziwa i dojrzała miłość. PIOTR MATYWIECKI W tych wierszach każde słowo ma wagę, każde zdanie ma swój rytm, swoją muzykę. Poezja Anny Janko przykuwa do siebie czytelnika jakimś czarem, ukrytą tajemnicą, zmuszając go, by wciąż powracał do lektury. KAROL MALISZEWSKI

Pasja według św. Hanki

Anna Janko

Opowieść o miłości totalnej  Miłość chodzi po ludziach i szuka kochanków. Wszystko jedno kim są i jak uwikłani w życie, ile lat mają, ile sił, pieniędzy, czasu, jakie mają poglądy, plany, obowiązki, powinności. () Zakochany człowiek nie ma sumienia. Możesz mieć męża, żonę, dzieci, chorą matkę, debet w banku, czterdzieści lat, wszystko jedno. I tak dzielą cię od tego pradystans i lata gwiezdne. W dodatku masz tę absolutną pewność, jaką miewają prorocy, że wiesz, co robisz, i wszystko będzie, jak ma być. Jakbyś się sam ze sobą na dusze pozamieniał! (fragment) Najnowsza książka Anny Janko to piękna opowieść o potężnej sile miłości, która jak demon, zarazem tworzy i niszczy, prowadzi na szczyty egzystencjalnych doznań, ale także porzuca na krawędzi, spycha na dno, w pobliże śmierci.   Hanka, bohaterka Dziewczyny z zapałkami zbliża się do czterdziestki, jest matką dwójki dzieci, rozczarowaną małżeństwem żoną, niespełnioną poetką. I wtedy pojawia się ON, a wraz z nim wielka namiętność, ekstremalne przeżycia, szansa na szczęście. Ale też poczucie winy i ból.  Autorka opisuje z przenikliwością, niezwykłą dynamiką, dramat miłości i udowadnia, że polszczyzna jest w stanie unieść temat erotyki i seksu.  Uczta dla zmysłów, uczta dla umysłu.