Arystoksenos z Tarentu. "Harmonika"

Anna Maciejewska

 Muzyka towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów, a jej teoretyczne badania na gruncie europejskim zapoczątkowali starożytni Grecy. W klasycznej Grecji była obecna wszędzie tam, gdzie w grę wchodziło świętowanie i rozrywka: podczas obrzędów religijnych, zarówno publicznych, jak misteryjnych, na uroczystościach publicznych o charakterze bardziej państwowym czy społecznym niż sakralnym, przy świętach prywatnych i spotkaniach towarzyskich. Gdyby wymienić typy utworów wykonywanych przy poszczególnych okazjach, otrzymalibyśmy wykaz niemal tożsamy z listą antycznych gatunków poetyckich. Polski przekład „Harmoniki” Arystoksenosa z Tarentu jest pierwszym w pełni naukowym i jednocześnie najstarszym zachowanym – choć jedynie w części – greckim traktatem muzykologicznym. Zachowane partie tekstu zawierają przegląd pojęć z zakresu antycznej teorii muzyki oraz niepełne, lecz bardzo systematyczne i drobiazgowe rozważania na temat budowy ówczesnych skal muzycznych. Jego lektura pozwala ponadto prześledzić praktyczne zastosowanie metody badawczej Arystotelesa, którego bezpośrednim uczniem był Arystoksenos. Przekład traktatu został poprzedzony obszernym wstępem, który, oprócz danych na temat samego dzieła i jego autora, zawiera podstawowe informacje o miejscu muzyki w starożytnej Grecji oraz ogólny zarys jej struktur, szczegółowo analizowanych w samym dziele, a znacznie się różniących od stosowanych obecnie w muzyce artystycznej.

Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach. Źródła greckie

Georgi Minczew, Anna Maciejewska

W jedenastym tomie serii Series Ceranea ukazują się polskie przekłady źródeł greckich do dziejów średniowiecznych doktryn dualistycznych na Bałkanach. Ta praca zbiorowa, rezultat starań filologa klasycznego, historyka i paleoslawisty, jest naturalną kontynuacją tomu pierwszego, zatytułowanego Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach. Źródła słowiańskie, a jednocześnie elementem długoterminowego projektu realizowanego w Ceraneum, w którym biorą udział specjaliści z Polski i zagranicy, poświęconego badaniom, edycji i komentowaniu greckich, słowiańskich i łacińskich źródeł do dziejów bałkańskiej heterodoksji. * Bracia, nie dawajcie naiwnie wiary tym bezbożnikom, gdy twierdzą, że wierzą w Ojca, Syna i świętego Ducha. Wszystkie sekty tak twierdzą, i paulicjanie, i reszta; ci tutaj niegodziwi bezbożnicy mają jednak własną trójcę, w którą wierzą. Ojcem mianowicie nazywają władcę ciemności, diabła, który upadł z niebios, jak wyznali oni sami i jak mówi Chrystus: Wy macie diabła za ojca; synem nazywają syna zatracenia, a Duchem - ducha zła. To jest trójca tych bezbożników, ją to wyznają i czczą; mienią się chrześcijanami nie od prawdziwego Chrystusa, Boga naszego, ale od Antychrysta. Eutymiusz z klasztoru Peribleptos Listy przeciwko fundagiagitom