Hoxha. Żelazna pięść Albanii

Blendi Fevziu

Stalinizm - szczególnie ponury okres komunizmu - zakończył się w większości krajów Europy Wschodniej trzy lata po śmierci Józefa Stalina, wraz z reformami Chruszczowa po XX zjeździe KPZR. W jednym kraju - Albanii - przetrwał jednak aż do 1990 roku. Reżim, którym kierował albański dyktator Enver Hoxha, trwał jeszcze po jego śmierci w 1985 roku. Był to tak potworny terror, że w Albanii, odizolowanej od reszty świata jak dzisiejsza Korea Północna, nie pojawił się żaden słyszalny głos sprzeciwu. Hoxa był bogiem, wykreowanym przez propagandę "ojcem Enverem", a faktycznie zbrodniarzem odpowiedzialnym za niezliczone okrucieństwa. Kim naprawdę był Enver Hoxha? W ciągu kilku dziesięcioleci, jakie upłynęły od upadku dyktatury, nikt nie próbował odpowiedzieć na to pytanie. Nie opublikowano ani jednej poważnej książki o Enverze Hoxhy. Aż do teraz. Książka Blendiego Fevziu to nie tylko biografia albańskiego dyktatora, ale dziennikarstwo śledcze w najlepszym wydaniu. Można śmiało powiedzieć, że żadna książka w historii albańskiego piśmiennictwa nie odniosła takiego sukcesu. Była wychwalana, ale też publicznie palona przez wymierające pokolenie wyznawców komunizmu i Envera Hoxhy. Książka - oparta na źródłach archiwalnych i wywiadach z osobami, które osobiście znały dyktatora - przedstawia losy człowieka, który przez czterdzieści lat rządził europejskim narodem żelazną ręką i którego okrucieństwo nie znało granic. Niezwykła opowieść o człowieku, który trzymał swój kraj w niewoli przez prawie pół wieku. Balkan Inside Książka Blendiego Fevziu jest niezwykła. Napisana jak powieść kryminalna, oparta na szerokim dostępie do niegdyś zamkniętych albańskich archiwów, jest obowiązkową lekturą dla każdego, kto chce zrozumieć komunistyczną Europę oraz powstawanie i trwanie dyktatur. Fevziu znakomicie udaje się przedstawić okropności 41 lat rządów Hoxhy i przywrócić do życia wiele głosów, które uciszył jego reżim. Więcej - opisując dziedzictwo rządów Hoxhy, Fevziu pomaga nam lepiej zrozumieć, dlaczego droga Albanii do demokracji jest tak trudna. Ta biografia to wielkie osiągnięcie. Robert C. Austin, Szkoła Spraw Globalnych Munka, Uniwersytet w Toronto Oparta na źródłach archiwalnych, ustnych i wydawniczych biografia Envera Hoxhy pióra Blendiego Fevziu dostarcza fascynującego, przekonującego i realistycznego opisu życia i rządów bezwzględnego stalinowskiego dyktatora Albanii oraz kraju, którym rządził on żelazną ręką przez cztery dekady. Ta książka to mistrzowskie połączenie biografii i historii. Nicholas C. Pano, emerytowany profesor historii, Western Illinois University