Krytyka metodologiczna w praktyce tworzenia wiedzy

Jacek Piekarski, Danuta Urbaniak-Zając, Sławomir Pasikowski

Publikacja powstała w związku z VII Seminarium Metodologii Pedagogiki Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, które odbyło się w czerwcu 2018 roku na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Jego tematem przewodnim uczyniliśmy krytykę metodologiczną, spostrzegając, że leży ona u podstaw praktyk społecznych zachodzących w środowisku nauki, a także reagując na powszechnie dostrzegany problem, jakim jest słabość czy wręcz zanik krytyki metodologicznej w praktyce życia naukowego. Pytanie – czym jest współcześnie pojmowana krytyka metodologiczna – stanowiło najogólniejsze zagadnienie, na którym zamierzaliśmy oprzeć szczegółowe rozważania i całość dyskusji. Zdawaliśmy sobie sprawę ze złożoności sformułowanego tematu, licząc się z tym, jak kontrowersyjny jest obecnie ogólny wizerunek nauk społecznych – wyobrażenie ich funkcji, społecznego zaangażowania – oraz jak problematyczny staje się status podstawowych kategorii określających właściwości krytycznego myślenia metodologicznego (m.in. rozumienie samej metodologii, praktyki nauki czy jej metody). W przypadku dyscyplin wiedzy traktujących  o wychowaniu – kształtowaniu ludzkiej praktyki – przeczuwane i dostrzegane wątpliwości miały i nadal mają szczególnie istotne znaczenie. Redaktorzy

Metodologiczna rekonstrukcja warunków tworzenia wiedzy - wybrane zagadnienia

Danuta Urbaniak-Zając, Jacek Piekarski

Publikacja mieści się w tradycji badań metodologicznych o charakterze krytyczno­konstruktywnym, z nastawieniem na rekonstruowanie praktyk badawczych. [...] Wybrane jej rozdziały są nasycone oryginalnością stawianych tez o charakterze innowacji metodologicznych, w szczególności w odniesieniu do relacji między metodologią normatywną i opisową. [...] Trudno doszukiwać się analogicznych, tak rozbudowanych konstruktów w polskiej i zagranicznej literaturze metodologicznej. Są one wynikiem wielu pomysłów autorskich i wspólnych namysłów, dyskusji i kontrowersji, uwolnienia myślenia metodologicznego od klasycznych ram naukowości. Szczegółowe zagadnienia rzadko są podejmowane w literaturze metodologicznej, tym bardziej zasługują na wyeksponowanie i rozwijanie. [...] Mimo że książka stanowi zestawienie tekstów w większości wcześniej publikowanych, to charakteryzuje je spójność podejścia analityczno-interpretacyjnego, co czyni zeń swoisty „podręcznik” metodologii badań pedagogicznych utrzymanych w paradygmacie konstruktywistycznym. Z recenzji prof. dr. hab. Dariusza Kubinowskiego

Wiarygodność akademicka w edukacyjnych praktykach

Jacek Piekarski, Danuta Urbaniak-Zając

W prezentowanej publikacji autorzy spoglądają w przeszłość uniwersytetu, by zadać również pytania o współczesny sens podejmowanych wcześniej zobowiązań i sposób wywiązywania się z nich. Zajmują się kwestią różnic dyscyplinarnego podejścia do rzeczywistości i postulują, by różnice te traktować jako drugoplanowe wobec wagi wspólnego zadania, jakim jest pomyślne kształcenie-wychowanie. Proponują „wspólnotę myśli”, przeciwstawioną „wspólnocie instytucjonalnej”, i to z nią wiążą nadzieje na pozytywne zmiany w edukacyjnej praktyce. Drugi zasadniczy temat podejmowany w książce to pytanie o wiarygodność. Autorów interesuje społeczny i kulturowy kontekst kultury akademickiej, która jest, ich zdaniem, w dużej mierze kulturą racjonalizowania niepewności dotyczącej wiedzy, radzenia sobie z jej różnorodnymi odmianami. Podkreślają, że rozwiązywanie dylematów w tym zakresie ma sens egzystencjalny i wpływa na praktykę społeczną. Odnoszą się do zgłaszanych współcześnie wątpliwości dotyczących kultury akademickiej i jej wiarygodności, które sprawiają, że często mówi się już nawet o „zagubieniu” - wskazują na trudności w udzieleniu odpowiedzi na zasadnicze pytania: czym jest nauka, uniwersytet, dyscyplina wiedzy, czy też kim się jest osobiście jako jej zaangażowany uczestnik.