Nowele

Karol Irzykowski

Karol Franciszek Irzykowski herbu Ostoja (1873-1944) polski krytyk literacki i filmowy, poeta, prozaik, dramaturg, teoretyk filmu, tłumacz, szachista. Tom zawiera następujące nowele: Wycieczka w świat daleki. Diurnista. Wielki Jeździec. Pogrzeb. Wróg i nieprzyjaciel. Czym jest Horla? Małżeństwo Maran. Okno. Metamorfozy Mojskiego.

Pałuba

Karol Irzykowski

Karol Irzykowski Pałuba ISBN 978-83-288-2324-2 Sny Marii Dunin Palimpsest I Wskutek ożywionej i serdecznej pogadanki, którą aż do późnej nocy toczyliśmy w salonie państwa X-ów, uproszono mnie, abym w mojej formie, formie szkicu z podróży, opisał pewien wypadek ze swego życia, mający związek ze sferami idealnymi, mistycznymi. Tak to czasem człowiek niechcąco wygada się w zapale i musi potem skutki ponosić. Rzeczywiście mam coś takiego w bibliotece swoich wspom... Karol Irzykowski Ur. 23 stycznia 1873 w Błażkowej pod Jasłem Zm. 2 listopada 1944 w Żyrardowie Najważniejsze dzieła: Pałuba (1903), Sny Marii Dunin (1903), Spod ciemnej gwiazdy (1922), Dziesiąta Muza (1924) Prozaik, dramaturg, krytyk literacki i teoretyk filmu. W latach 1894-1893 studiował germanistykę na Uniwersytecie we Lwowie, jednak z powodu trudności finansowych nie udało mu się ukończyć studiów; owocem jego badań w dziedzinie literatury niemieckiej stało się tłumaczenie jednego z dramatów Fryderyka Hebbla Judyta (wyd. 1908) oraz monografia poświęcona temuż autorowi Fryderyk Hebbel jako poeta konieczności (1907). Mieszkał we Lwowie (od 1895 r.), Krakowie (od 1908 r.) i Warszawie (od 1918 r.), pracując jako stenograf (spisywał m.in. sprawozdania sejmowe i sądowe, w czasie II wojny światowej zarobkował ucząc stenografii). Nie był ściśle związany z żadnym stronnictwem politycznym ani środowiskiem artystycznym, wobec wszystkich zaś pozostawał krytyczny. Jak sam pisał, nie zaangażował się w rewolucję literacką Młodej Polski, skupiającą się w Krakowie koło Przybyszewskiego". Po I wojnie, w 1920 r. został zaproszony z honorami przez grupę ",Pikadora" do redakcji Skamandra", jednak nie zamierzał być dla młodych poetów dobrym wujaszkiem", skrytykował ich za programofobię" jako objaw małoduszności i pozostał jedynie w luźnym związku z grupą czołowych poetów i publicystów dwudziestolecia międzywojennego. Gromił Tadeusza Boy'a Żeleńskiego za spłycanie życia umysłowego i propagowanie życia ułatwionego" (w pamflecie Beniaminek. Rzecz o Boyu Żeleńskim). W zbiorze artykułów Walka o treść (1929) podejmował zasadniczą polemikę z Awangardą Krakowską i Witkacym jako twórcą teorii czystej formy. Publikował zarówno w PPS-owskim Robotniku" (1922-1933), jak ze skrajnie prawicowym czasopismem Prosto z Mostu" (do sprawy Zbąszynia pod koniec 1938 r.) oraz centrowym, prorządowym sanacyjnym Pionem" (1933-1939). Swoją neutralną, zdystansowaną, ale krytyczną postawę wobec aktualnych prądów ideowych i bieżących wydarzeń tłumaczył koncepcją klerkizmu. Był członkiem Polskiej Akademii Literatury, pracował w Polskim Radiu. W wielu dziedzinach podejmował pionierskie próby pisarskie i badawcze, np. wprowadzając analizę psychologiczną w powieści Pałuba, zajmując się estetyką filmu jako nowej dziedziny sztuki (Dziesiąta Muza), czy tworząc prozę fantastyczną (np. Almanzor, Wagon astralny, W przestrzeniach czasu i in. teksty opublikowane w zbiorach Nowele i Spod ciemnej gwiazdy). Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pałuba

Karol Irzykowski

Pałuba to awangardowa, wielowymiarowa proza Karola Irzykowskiego. Główny wątek opowiada historię życia Piotra Włoska, balansującego między rzeczywistością a idealistycznymi oczekiwaniami. Wątek powieściowy opleciony jest licznymi warstwami metaliterackimi, obejmującymi rozważania filozoficzne, psychologiczne i socjologiczne. Irzykowski wyprzedził w Pałubie myśl Freuda i dzieło Prousta.

Pałuba. Sny Marii Dunin

Karol Irzykowski

Piotr Strumieński to człowiek nisko urodzony, do którego uśmiechnęło się szczęście - został adoptowany przez bogatego Adama Strumieńskiego, po którym dziedziczy spory majątek. Podczas podróży po Włoszech poznaje malarkę niemieckiego pochodzenia, z którą tworzy bardzo specyficzny związek - miłość wręcz platoniczną, wyidealizowaną. Nieszczęśliwy splot wydarzeń sprawia, że jego idealne dotychczas życie zderza się z brutalną rzeczywistością, przed którą nie ma ucieczki.

Polskie opowieści z dreszczykiem

Bruno Schulz, Stefan Grabiński, Karol Irzykowski, Antoni Lange, ...

„[...] Idziemy naprzód w świat pełen grozy, o której staramy się zapomnieć, ale która raz po raz przecieka do naszej świadomości czarną strużką niejasnego lęku” - Krzysztof Teodor Toeplitz Zbiór obejmuje opowiadania: - WŁOSY KRZYCZĄCE NA GŁOWIE (Jan Barczewski) - WŁADCA CZASU (Antoni Lange) - KARAKONY (Bruno Schulz) - W DOMU SARY (Stefan Grabiński) - NA TROPIE (Stefan Grabiński) - KOWADŁO MORDA (Karol Irzykowski)

Sny Maryi Dunin

Karol Irzykowski

Sny Marii Dunin symboliczne opowiadanie Karola Irzykowskiego. Zostało ukończone we wrześniu 1896 roku. Drukiem ukazało się jednak dopiero siedem lat później jako część składowa opublikowanej wówczas Pałuby. Utwór opowiada o przygodach tajemniczego archeologa, który stara się rozwikłać zagadkę snów tytułowej Marii. Irzykowski poruszył tu problematykę związaną z funkcjonowaniem ludzkiej podświadomości i nieświadomości. Rozwinął też filozoficzne zagadnienie dotyczące roli idealizmu w życiu człowieka. Na uwagę zasługuje nietypowa narracja Snów, prekursorska wobec eksperymentów formalnych XX-wiecznej prozy. (Za Wikipedią).

Spod ciemnej gwiazdy

Karol Irzykowski

Spod ciemnej gwiazdy tytuł zbioru nowel Karola Irzykowskiego. W nowelach tych Irzykowski koncentrował się na psychologicznej analizie zjawisk irracjonalnych. Znaleźć tu można wiele nowel o charakterze fantastycznym. Jedna z nich, zatytułowana Wagon astralny, stanowi pastisz opowiadań Stefana Grabińskiego, którego Irzykowski był wielkim orędownikiem. Nowelą, do której krytyk przykładał największą wagę, jest Pyriphlegeton, czyli Niepokalane poczęcie (Prolog do dramatu). Irzykowski zamieścił w niej wiele odniesień autobiograficznych dotyczących śmierci pierworodnej córki, Basi.