Mam, jestem, mogę. Kształtowanie odporności psychicznej u dzieci i młodzieży

Katarzyna Walęcka-Matyja, Elżbieta Napora

Autorki poruszają problematykę odporności psychicznej i jej wzmacniania. W pierwszej części, teoretycznej, koncentrują się na zagadnieniu stresu w perspektywie dzieci i młodzieży, a także na zróżnicowanych sposobach radzenia sobie z nim. Akcentują rolę odporności psychicznej w pokonywaniu trudności życiowych oraz podkreślają możliwość jej skutecznego wzmacniania i rozwijania poprzez różne formy oddziaływania psychologicznego. W drugiej części publikacji, praktycznej, przedstawiono scenariusze zajęć psychoedukacyjnych. Są one ujęte w formie modułowej i tworzą kompendium specjalistycznej wiedzy psychologicznej dla osób pracujących z dziećmi i młodzieżą. Każdy cykl zajęć warsztatowych dotyczy innego obszaru odporności psychicznej, np. roli środowiska rodzinnego, życiowych wyzwań, poczucia własnej wartości, rywalizacji i współpracy, stabilności emocjonalnej, prawidłowej komunikacji czy zdolności budowania właściwych relacji interpersonalnych. Zaproponowane metody aktywizujące mogą przyczynić się do wzmacniania motywacji dzieci i młodzieży do dokonywania zmian. Książka adresowana jest do osób pracujących z dziećmi i młodzieżą, psychologów, pedagogów, wychowawców, terapeutów. Może być pomocna w kształtowaniu przestrzeni do podejmowania kreatywnej aktywności, a także skłaniać do realizowania nowatorskich działań w obszarze psychologii stosowanej.

Psychologiczne uwarunkowania osiągnięć szkolnych uczniów

Katarzyna Walęcka-Matyja, Elżbieta Napora

Celem badań było ustalenie znaczenia rodzinnych i osobowych uwarunkowań osiągnięć szkolnych za wskaźnik których, przyjęto oceny szkolne uczniów. Oczekiwano odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki objaśniają osiągnięcia szkolne dorastających uczniów. Oczekiwano, że  prężność uczniów, spostrzegane i otrzymywane wsparcie, komunikowanie się otwarte i komunikowanie się z trudnościami z rówieśnikami będą w odmienny sposób, w grupach wyróżnionych ze względu na płeć, współdecydować o osiągnięciach szkolnych młodzieży. Podjęcie problemu wydaje się ważne dla rozwoju teorii psychologii społecznej edukacji, jak i pedagogiki. W pracy starano się pokazać, że zmiany związane ze wsparciem od dziadków i z odpornością psychiczną mogą pozytywnie oddziaływać na wyniki młodzieży w nauce. Badania przeprowadzone za pomocą Skali Pomiaru Prężności (SPP-18) (Ogińska-Bulik, Juczyński, 2011), Berlińskich Skal Wsparcia Społecznego (BSSS) (Łuszczyńska, Kowalska, Mazurkiewicz, Schwarzer, 2002) oraz Skali Komunikowania się Adolescentów z Rówieśnikami (SKAR) (Napora, 2019) na próbie 190 uczniów pokazały, że dziewczęta uzyskały istotnie statystycznie wyższą średnią ocen szkolnych, niż chłopcy. Ponadto, uchwycono znaczące związki pomiędzy średnią ocen, a prężnością oraz spostrzeganym wsparciem i z otrzymywanym wsparciem od dziadków. W rezultacie można stwierdzić, że wiek, płeć i prężność pozwalają w znaczący sposób wyjaśnić zmienność w zakresie osiągnięć szkolnych dorastających uczniów. Uzyskane wyniki mogą stanowić bazę naukową do wypracowywania optymalnych metod pomocy uczniowi zapobiegających jego marginalizacji społecznej. Rezultaty mogą stanowić ważne zalecenie dla specjalistów zajmujących się zarówno rodzinami, jak i środowiskiem szkolnym, a współpraca pomiędzy tymi środowiskami, może być kluczem do sukcesu ucznia.

Relacje interpersonalne dorosłych rodzeństw w aspekcie funkcjonowania psychospołecznego i krytycznych wydarzeń życiowych

Katarzyna Walęcka-Matyja

Publikacja z zakresu psychologii rodziny. Prezentowane w książce kwestie teoretyczne i rezultaty najnowszych badań dotyczą jakości oraz znaczenia relacji interpersonalnych dorosłych rodzeństw. Autorka w podjętych analizach koncentruje się na czterech następujących zagadnieniach: charakterystyka psychologicznych aspektów relacji z rodzeństwem w okresie dorosłości; wyróżnienie wzorców relacji interpersonalnych dorosłych rodzeństw; określenie związku pomiędzy krytycznymi wydarzeniami życiowymi a pozytywnymi i negatywnymi aspektami relacji rodzeństw oraz oszacowanie buforowej roli relacji z rodzeństwem w obliczu krytycznych wydarzeń życiowych.

Rodzina jako wartość. Analiza psychologiczna wartości rodzinnych

Katarzyna Walęcka-Matyja, Iwona Janicka

Monografia naukowa z zakresu psychologii rodziny. Zaprezentowano w niej zagadnienia dotyczące problematyki wartości rodzinnych. Obejmuje weryfikację empiryczną zróżnicowanych wymiarów wartości rodzinnych oraz ich psychologicznych korelatów. * Rodzina zajmuje centralne miejsce w każdym społeczeństwie. Nie jest istotne, czy ma charakter formalny – zinstytucjonalizowany czy nie. Zaproponowana w publikacji uniwersalne i ponadkulturowe ujęcie rodziny wpisuje się w obserwowane obecnie przemiany życia rodzinnego. Rodzina stanowi wartość dla wszystkich. Jej specyficzne walory sprawiają, że jest celem życiowym, dążeniem, pragnieniem. Być w rodzinie i mieć rodzinę to naturalna i najważniejsza potrzeba każdego człowieka.