Polskie Bałkany. Proza postjugosłowiańska w kontekście feministycznym, genderowym i postkolonialnym. Recepcja polska

Maciej Duda

Polskie Bałkany to studium poświęcone literaturze napisanej w języku słoweńskim, chorwackim, serbskim oraz albańskim, której polskie przekłady ukazały się w latach 1990–2012. Autor analizuje przede wszystkim kategorie polityczne i kulturowe, jakie wykorzystują (świadomie lub nie) zarówno autorzy i autorki pochodzące z byłej Jugosławii (m.in. Ivan Čolović, Dubravka Ugrešić, David Albahari, Miljenko Jergović, Nenad Veličković, Ornela Vorspi, Vesna Goldsworthy, Vedrana Rudan, Slavenka Drakulić, Maria Todorova, Božidar Jezernik), zachodni podróżnicy (Robert D. Kaplan, Juli Zeh), jak i polscy pisarze i czytelnicy (Wojciech Tochman, Andrzej Stasiuk, Gustaw Herling-Grudziński, Inga Iwasiów, Hanna Samson). Autor przekonująco pokazuje mechanizmy budowania kategorii narodu oraz opowiadania o narodzie i jednostce. Dowodzi, że proza pisarzy i pisarek z byłej Jugosławii, która dociera do polskich czytelników, jest niejednorodna, bywa antynacjonalistyczna, rozbija stereotypy oraz rozwarstwia kategorie kulturowe, narodowe i płciowe. Bacznie przygląda się polskim reakcjom na publikacje przekładów tych tekstów, zwraca uwagę na to, co zostało przeoczone w dotychczas kolonializującym (kładącym nacisk na obcość i fascynację daleką egzotyką) modelu polskiego czytania postjugosłowiańskiej literatury. Wynikiem badań jest krytyczne odczytanie/oskarżenie oraz weryfikacja polskiej – zarówno naukowej, jak i popularnej – recepcji prozy postjugosłowiańskiej. Monografia rzuca nowe światło na zagadnienia komparatystyki, postzależności, rynku tłumaczeń, przepływu idei i języka krytyki w Polsce.   Maciej Duda – doktor nauk humanistycznych. Od 2008 roku prowadzi zajęcia autorskie oraz kursowe na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM, od 2011 wykładowca Gender Studies na UAM (www.gender.amu.edu.pl). W 2012 roku wykładowca Podyplomowego Studium Gender Mainstreaming przy Instytucie Badań Naukowych PAN w Warszawie. Autor artykułów naukowych i popularnonaukowych na temat feminizmu, gender, queer i postkolonializmu w Polsce. Współpracuje jako trener i ekspert ds. równości szans z organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami prowadzącymi projekty dofinansowane przez Unię Europejską.