Wpływ koncepcji eurazjatyzmu

Małgorzata Zuber

Przedmiotem interdyscyplinarnej dysertacji Małgorzaty Zuber jest zbadanie skali i charakteru wpływu koncepcji eurazjatyzmu na pisarstwo historyczne Lwa Gumilowa, żyjącego w latach 1912-1992 znanego także polskiemu czytelnikowi rosyjskiego historyka, geografa i orientalisty. Uważany jest on za jednego z teoretyków współczesnego rosyjskiego nacjonalizmu (obok Sołżenicyna i Szafarewicza). Eurazjatyzm jest koncepcją kulturologiczną, historiozoficzną i doktryną polityczną opracowaną teoretycznie w latach 20. XX wieku w gronie młodej emigracji rosyjskiej (ks. N.S. Trubieckoj, P. P. Sawicki i. in.) jako alternatywa wobec komunizmu sowieckiego (bolszewizmu). Centralną tezą koncepcji jest twierdzenie o eurazjatyckim charakterze Rosji (nieeuropejskim i nieazjatyckim), akcentujące wspólnotę historyczno-kulturową Rosji i Azji Centralnej. W części pierwszej dysertacji podjęto poszukiwanie zróżnicowanych źródeł eurazjatyckiej koncepcji, wpływających na specyficzne umiejscowienie jej na mapie szeroko pojętej idei rosyjskiej. Dokonano również omówienia eurazjatyzmu w aspekcie kulturologicznym, historiozoficznym i politologicznym. Bazę źródłową stanowiły oryginalne teksty teoretyczne fundatorów koncepcji; monografiom i artykułom wyznaczono rolę drugorzędną. Druga część pracy poświęcona została prezentacji metodologii badań Lwa Gumilowa i kontaktom historyka z innymi przedstawicielami doktryny eurazjatyckiej oraz tym poświadczonym faktom jego biografii, które jednoznacznie wskazują na zainteresowanie bohatera pracy koncepcją eurazjatycką. Następnie na przykładzie wybranych zagadnień badawczych podejmowanych przez Gumilowa podjęto próbę imiennego wskazania metodologicznych, tematycznych, i ideologicznych wpływów eurazjatyzmu. Postawienie problemu badawczego i próba udzielenia odpowiedzi na zawarte w nim pytanie miały za zadanie ukazać "życie" i kolejne wcielenia danej idei oraz stanowić punkt wyjściowy refleksji nad skalą zależności pracy historyka od wyznawanego przezeń światopoglądu oferującego konkretną propozycję historiozoficzną oraz metodą jego pracy rozpiętą między mechanicznym kolekcjonowaniem faktów a pisaniem syntez metahistorycznych. Spis treści: Podziękowania WSTĘP 1. Przedmiot i metoda pracy2. Historia, historiografia, historiozofia i ich wzajemne relacjeCZĘŚĆ PIERWSZA Rozdział pierwszy: Rosja i reszta świataDziewiętnastowieczne źródła eurazjatyzmu Rozdział drugi:Fundamentalne idee eurazjatyzmu (I) Eurazjatycka kulturologiaRozdział trzeci: Fundamentalne idee eurazjatyzmu (II) 1. Historiozofia eurazjatów 2. Historiozofia a geografia Rozdział czwarty: Eurazjatyzm w dyskursie politologicznym CZĘŚĆ DRUGA Rozdział pierwszy: Teoria etnogenezy i metodologia badań Lwa GumilowaZwiązki Gumilowa z eurazjatyzmem 1. Teoria etnogenezy i pojęcie etnosu 2. Metodologia badań Lwa Gumilowa 3. Eurazjata Gumilow Rozdział drugi: Żydzi na kartach prac Lwa Gumilowa Rozdział trzeci:Rosja - Ukraina - Polska ZAKOŃCZENIE  Bibliografia