Arystokratka i biedermeier. Rzecz o Gabrieli z Güntherów Puzyninie (1815-1869)

Maria Berkan-Jabłońska

Gabriela z Güntherów Puzynina, autorka poczytnych wspomnień „W Wilnie i w dworach litewskich”, jest jedną z licznego grona pisarek, których nazwiska nie są obce historykom literatury XIX w. Mimo to trudno ją uznać za autorkę cenioną albo przynajmniej znaną. Nie przemawiałaby za tym ani fragmentaryczna znajomość twórczości Puzyniny, ani liczba prac naukowych jej poświęconych, ani jej niejasna pozycja w historii literatury, ani protekcjonalny ton, jakim zwykle kwituje się dorobek tej autorki. A przecież, gdyby rzetelnie i z dobrą wiarą przestudiować twórczość tej pisarki (a także autorek podobnych do niej), można by zbudować nieco odmienny obraz historii literatury XIX w.: bogatszy, bardziej zróżnicowany, adekwatniejszy historycznie. Niniejsza książka, wychodząc naprzeciw tym nadziejom, stanowi ważny krok na drodze do rewizji utrwalonych hierarchii literatury XIX-wiecznej. Jest nie tylko pierwszą (bardzo obszerną!) monografią życia i twórczości tej autorki, ale i niebywale kompetentnym opisem całego jej dorobku: lirycznego, epickiego, dramatycznego, epistolograficznego i pamiętnikarskiego. 

Pod wiatr... Czytanie życia Józefy Śmigielskiej-Dobieszewskiej

Maria Berkan-Jabłońska

Książka Marii Berkan-Jabłońskiej wpisuje się w dwa ważne nurty współczesnej humanistyki - łączy tradycję szczegółowych badań historycznoliterackich w typie case study z szerszą refleksją metakrytyczną zogniskowaną wokół problemu adekwatności dzisiejszych rozpoznań kultury epok minionych. Autorka z dużą świadomością metodologiczną (zarówno na poziomie pracy z archiwaliami, jak i problemowego układu zebranego materiału) prezentuje zapoznaną historię życia i działalności publicznej Józefy Śmigielskiej-Dobieszewskiej. Los kobiety, pisarki, dziś powiedzielibyśmy także aktywistki społecznej, staje się dla Autorki swoistym wyzwaniem do "odzyskiwania" pamięci o faktycznej genealogii polskiego ruchu emancypacyjnego. Z recenzji dr hab. Iwony Węgrzyn, prof. UJ * Czytać cudze życie (jak czyta się, ot tak - znaki, jakimi do nas mówi, jak czyta się tekst, książkę, list, dokument, prywatną korespondencję z najwyższymi standardami podejścia do niej) to zadanie ogromnie odpowiedzialne, mozolne, ale dające satysfakcję. A Autorka nie czyta tylko "biografii intelektualnej", tym bardziej dzieł i twórczości Dobieszewskiej. Ale czyta właśnie życie, czyta "tekst" życia w jego wielobarwności, wielokształtności, perspektywiczności, w jego zmienności, w jego czarnych i białych plamach, w jego meandryczności i ślepych zaułkach. Z recenzji dr. hab. Dawida Marii Osińskiego