Narodowe, regionalne, kontynentalne, światowe - literatury i dyskursy o literaturach

Marta Skwara

Marta Skwara, Wstęp Dorothy Figueira, Co robimy, gdy Inny mówi swoim własnym językiem? Powracając do etyki studiów porównawczych Tadeusz Sławek, Robotnicy jedenastej godziny. Filologia, studia komparatystyczne i życie razem Roger D. Sell, Gdzie jest miejsce dla autorów? Odpowiedź post-ponowoczesna Brigitte Schultze, Konstelacje hybrydowe a tożsamość narodowa: Proza Jaroslava Rudiša ( 2002- 2013) i Olgi Martynowej (2013) Michał   Kuziak, Prowincja – centrum. Strategie mocy i słabości literatury peryferyjnej (Mickiewicz – Gombrowicz – Stasiuk) Agnieszka Moroz, Od pisarza narodowego do światowego i z powrotem. O polskich uczestnikach Iowa Writing Program Maria Cieśla-Korytowska, Raz tylko...Polenlieder Emilia Kledzik, Komparatystyka między utopią i mitem regionu Karolina Pospiszyl, Region ze słów. Górnośląskie odzyskiwanie głosu Michalina Kmiecik, Kosmopolityzm awangardy a możliwość pisania regionalnej historii literatury. Przypadek „Zenitu” oraz „L’art contemporain – Sztuka współczesna” Andrzej Hejmej, Nowa komparatystyka i comparatisme quand même Ewa Szczęsna, Jak badać literaturę digitalną? O lekturze relacyjnej i figurach kinetycznych słów kilka Adam Regiewicz, O niemożliwości literatury lokalnej. Przypadek narracji audiowizualnych Cécile Bocianowski, Perspektywa genologiczna w europejskim dyskursie literackim epoki transgatunkowej. Dramat i groteska. Krystyna Wierzbicka-Trwoga, Do kogo adresowane są badania porównawcze, czyli o roli tzw. filologii obcych Bożena Zaboklicka, Sienkiewicz w Katalonii, czyli jak jedna „mała literatura” staje się słyszalna w drugiej Olga Płaszczewska, George Mallory i Zamarła Turnia albo kilka uwag na temat miejsc wspólnych i granic literatur międzynarodowych Marta Skwara, Jak napisać historię literatury narodowej w „glokalnym” świecie? Parę uwag o pisaniu współczesnego polskiego kompendium literatury polskiej po angielsku Mieczysław Dąbrowski, Współczesna literatura emigracyjna/migracyjna: rewizja pojęć analitycznych Brygida Helbig-Mischewski, Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz, Inne doświadczenia, inna wiedza? Metodologie ponad/narodowe  na przykładzie bilateralnego projektu „Narracje pisarek i pisarzy polskiego pochodzenia w Niemczech po roku 1989” Indeks nazwisk

"Polski Whitman". O funkcjonowaniu poety obcego w kulturze narodowej

Marta Skwara

  Książka jest próbą refleksji zarówno nad samym zagadnieniem recepcji twórcy „obcego” (twórcy innej kultury i innego języka) w kulturze narodowej, jak i próbą monograficznego ujęcia polskiej recepcji Walta Whitmana, powszechnie znanego jako „bard Ameryki”. Heterogeniczność i wieloaspektowość zagadnienia recepcji znajduje swój wyraz w konstrukcji książki, która opisuje obecność Walta Whitmana w kulturze polskiej z wielu przenikających się perspektyw: komunikacyjnej (sposoby prezentowania Whitmana w polskich encyklopediach, słownikach, tekstach „na temat” poety), socjologicznej (funkcjonowanie Whitmana w przestrzeni publicznej i politycznej, szczególnie w PRL-u), translatologicznej (sposoby tłumaczenia, a co za tym idzie rozumienia Whitmana, analizowane na przykładzie polskich serii przekładowych jego wierszy), intertekstualnej (obecność rozmaitych nawiązań do twórczości Whitmana w poezji i prozie polskiej), kulturowej (porównawcza interpretacja obecności Whitmana w polskich wersjach językowych dwóch wybranych filmów), krytyczno-literackiej (refleksja nad zjawiskiem „whitmanizmu” skontrastowanym z tzw. „o’haryzmem”). Badanie recepcji poety „obcego” umożliwia przyjrzenie się pod innym kątem literaturze i kulturze narodowej oraz jej twórcom. Zenon-Przesmycki Miriam, Antoni Lange, Jan Stur, Jerzy Jankowski, Stefan Żeromski, Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński, Józef Czechowicz, Czesław Miłosz, Jacek Bierezin, Danuta Mostwin, Ludmiła Marjańska, Tadeusz Różewicz, Julian Kornahauser ukażą swą inną twarz jako czytelnicy, tłumacze, interpretatorzy i komentatorzy Whitmana – już nie tylko „barda Ameryki”, ale i poety, z którym warto toczyć dialog o tym, jak rozumieć poezję, jak rozumieć świat. Książka zawiera także unikalne ilustracje z kolejnych wydań Leaves of Grass, aneks z zapomnianymi tłumaczeniami oraz bibliografię podmiotową i przedmiotową polskiej recepcji Whitmana od roku 1872.

Polskie serie recepcyjne wierszy Walta Whitmana. Monografia wraz z antologią przekładów

Marta Skwara

Monografia Marty Skwary jest zarówno próbą doprecyzowania języka teoretycznego stosowanego do badania przekładów w kulturze narodowej, jak i wszechstronną analizą i interpretacją funkcjonowania wierszy Walta Whitmana w kulturze polskiej. Wychodząc od dobrze znanej w translatologii formuły „serii przekładowej” autorka rozszerza pojęcie serii tekstów związanych z oryginałem i jego przekładami o rozmaite nawiązania intertekstualne i intersemiotyczne (wprowadzając pojęcie „serii tekstualizacji”). Wzbogaca także badanie przekładów o istotne elementy ich funkcjonowania w kulturze narodowej (wprowadzając pojęcie „serii recepcyjnej”). Autorka sięga po rozmaite (często unikalne) tekstualizacje wierszy autora Leaves of Grass, także te funkcjonujące w innych mediach (np. radiu), i wnikliwie interpretuje rozmaite sposoby prezentowania wierszy Whitmana w kulturze polskiej na przestrzeni ponad stu lat. W ten sposób istotnie dopełnia dokonane przez siebie wcześniej badania i stawia intrygujące pytania o to, czym jest przekład, jak zmieniało się jego postrzeganie w ciągu ostatniego stulecia, jak oceniano tłumaczy i ich pracę, wreszcie o to, w ramach jakich praktyk interpretacyjnych oraz mechanizmów edytorskich i wydawniczych odczytujemy tekst obcy. Monografię wzbogaca antologia serii recepcyjnych dwunastu wierszy barda Ameryki, tym ciekawsza, że często odsłaniająca nowe możliwości interpretacyjne znanych  tekstów polskich. Dr hab. Marta Skwara – profesor Uniwersytetu Szczecińskiego, kierownik Pracowni Komparatystyki Literackiej w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa, redaktor naczelna „Rocznika Komparatystycznego” (http://www.us.szc.pl/main.php/Rocznik%20komparatystyczny). Członek założyciel Transatlantic Walt Whitman Association i  czlonek zarzadu Polskiego Stwoarzyszenia Komparatystyki Literackiej. Autorka licznych artykulów i monografii komparatystycznych (w tym: Motywy szaleństwa w twórczości Witkacego i  Conrada, Wrocław 1999;  Krąg transcendentalistów amerykańskich w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Szczecin 2004; „Polski Whitman”. O funkcjonowaniu poety obcego w kulturze narodowej, Kraków 2010). Redaktorka tomów zbiorowych Witkacy w Polsce i na świecie (Szczecin 2001), Dialog międzykulturowy w (o) literaturze polskiej (Szczecin 2008). Stypendystka m. in.  Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (1996), Fundacji Kościuszkowskiej (2009), Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta (2011). Ostatnio opublikowała monografię postaci dramatów Witkacego Wśród Witkacoidów: w świecie tekstów, w świecie mitów (Wrocław 2012).