Procesy budżetowania a strategie miast na prawach powiatu województwa śląskiego

Marta Szczepańczyk

Sukcesywny rozwój zarządzania publicznego powoduje, że coraz większego znaczenia nabiera koncepcja zarządzania strategicznego. Jej ewolucja na nowo ukształtowała przebieg procesu zarządzania publicznego, który obecnie determinowany jest przez planowanie strategiczne i zakłada implementację instrumentów warunkujących skuteczną realizację zadań publicznych. Odchodzenie od tradycyjnego sposobu zarządzania w sektorze publicznym oraz propagowanie metod zorientowanych na planowanie wieloletnie, koncepcje strategiczne oraz ideę nowego zarządzania publicznego są uznawane za warunek konieczny w kwestii podnoszenia efektywności działań i racjonalnego gospodarowania zasobami publicznymi. Niniejsza monografia ma charakter teoretyczno-empiryczny. Rozważania teoretyczne porządkują problematykę z zakresu zarządzania publicznego i dostarczają podstaw dla badań empirycznych. Motywem przewodnim opracowania jest ukazanie zależności pomiędzy elementami zarządzania strategicznego oraz elementami procesów budżetowania realizowanymi w miastach na prawach powiatu województwa śląskiego. Dokonano w niej weryfikacji wdrażanych w tych miastach instrumentów zarządzania publicznego na tle podejmowanych przez nie działań strategicznych. Na podstawie przeprowadzonych badań wskazano na miasto Zabrze jako benchmarka, tj. miasto, które należy uznać za wzorzec z punktu widzenia integrowania procesu budżetowania z działaniami strategicznymi. Stwierdzono również, że miasta, które nie stosują w swojej działalności budżetu zadaniowego, nie są w stanie kontrolować osiąganych wyników zarówno w perspektywie budżetowej, jak i strategicznej. W książce opisano: proces zarządzania w sektorze publicznym; transformację podejścia do zarządzania publicznego, jego modele i kierunki rozwoju (klasyczna administracja publiczna, nowe zarządzanie publiczne oraz współzarządzanie publiczne); koncepcje zarządzania publicznego z punktu widzenia procesów budżetowania; pojęcie budżetu i budżetowania, ze szczególnym naciskiem na rozróżnienie tych dwóch terminów; systematykę procesów budżetowania, najszerzej rozpowszechnione metody budżetowania (m.in. budżetowanie tradycyjne i budżetowanie zadaniowe); instrumenty stosowane w ramach procesów budżetowania (wieloletnia prognoza finansowa, budżet zadaniowy); istotę zarządzania strategicznego w jednostkach samorządu terytorialnego; planowanie strategiczne i opracowywanie strategii rozwoju do założeń budżetowych oraz instrumenty wdrażane w celu usprawniania procesu zarządzania strategicznego w samorządach (Strategiczna Karta Wyników, Powszechny Model Oceny CAF, ewaluacja i benchmarking); badania empiryczne obejmujące weryfikację rozwiązań wdrażanych przez miasta na prawach powiatu województwa śląskiego w świetle podjętych przez nie działań strategicznych, a także instrumenty stosowane przez te miasta w ramach ich działalności oraz szczegółową oceną sposobu ich implementacji; wielokryterialną ocenę kondycji finansowej badanych miast; zależność pomiędzy elementami procesów budżetowania a działaniami o charakterze strategicznym; wybór benchmarka.