20 lat transformacji w aspekcie regionalnym. Śląsk. Refleksje socjologów

red. Urszula Swadźba

Zbiór artykułów dotyczących społecznych problemów i przeobrażeń Śląska – jego polskiej i czeskiej części – w okresie transformacji systemowej. Przedstawiono zarówno zmiany świadomościowe, jak i gospodarcze. Ukazano złożoność przemian przestrzennych regionu oraz społeczne aspekty rewitalizacji śląskich miast. Podjęto również istotną kwestię przeobrażeń w zakresie postaw obywatelskich. Uwagę badaczy zwrócił problem szkolnictwa, przemiany aspiracji edukacyjnych, a także procesy zachodzące na wojewódzkim rynku pracy. Dzięki omówieniu przestrzennych i politycznych zmian czeskiego Śląska i Moraw, specyfika procesów transformacji została ujęta w perspektywie międzynarodowej. Publikacja adresowana jest do pracowników naukowych, studentów oraz praktyków zajmujących się problematyką śląską.

Changes in social awareness on both sides of the border. Poland - the Czech Republic. Sociological reflections

red. Urszula Swadźba, red. Daniel Topinka

Celem książki pod naukową redakcją Urszuli Swadźby i Daniela Topinki jest prezentacja zmian w świadomości społecznej, które zaszły i nadal zachodzą po obu stronach granicy polsko-czeskiej (na Śląsku i Morawach). Owe zmiany dotyczą nie tylko młodego pokolenia, lecz także pokolenia realnego socjalizmu, znajdując swoje odzwierciedlenie zarówno w ekonomii, jak i w innych wymiarach życia społecznego, takich jak: religia, rodzina, a także stosunek do środowiska naturalnego i zróżnicowania etnicznego. Changes in social awareness on both sides of the border… to pozycja wyjątkowa, ponieważ analizą zmian kulturowych spowodowanych transformacją ekonomiczną w Polsce i Czechach zajmują się socjolodzy. Autorami artykułów są bowiem pracownicy Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Wydziału Socjologii Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu. Zaproponowane tematy (m.in. tożsamość etniczna, religijność i sekularyzacja, świadomość historyczna, zmieniająca się rola kobiety w rodzinie) pozwolą czytelnikowi na zapoznanie się z różnymi punktami widzenia na temat zmian zachodzącących równolegle w obydwu społeczeństwach.

Praca - konsumpcja - przedsiębiorczość. Świadomość ekonomiczna młodego pokolenia

red. Rafał Cekiera, red. Urszula Swadźba, red. Monika Żak

Poziom a także przebieg rozwoju gospodarczego i społecznego jest determinowany wieloma różnorakimi czynnikami, m.in. stanem rozwoju technologicznego czy też świadomością społeczną, którą współtworzy wiedza ekonomiczna młodego pokolenia, traktowana jako sposób myślenia i odnoszenia się młodych do rzeczywistości gospodarczej. Rozumienie procesów ekonomicznych, system wartości i aspiracje ekonomiczne, praca i przedsiębiorczość, stosunek do własności, stosunek do pieniędzy i oszczędzania, konsumpcja, determinanty sukcesu życiowego, to czynniki konstytuujące świadomość ekonomiczną. Żyjąc w konkretnej rzeczywistości, młodzi ludzie nabywają wiedzy o otaczających ich procesach ekonomicznych. Wpływ na to mają zarówno czynniki zewnętrzne (zdarzenia i zjawiska ekonomiczne zachodzące w danym państwie i na świecie), jak i czynniki wewnętrzne: proces socjalizacji w rodzinie, obserwacja najbliższego otoczenia, podejmowanie codziennych decyzji ekonomicznych. W ten sposób kształtują się postawy, wartości i wiedza pokolenia, które w przyszłości będzie budowało gospodarkę. Problemy te były przedmiotem wieloaspektowych analiz i rozważań na konferencji „Praca – Konsumpcja – Przedsiębiorczość. Świadomość ekonomiczna młodego pokolenia państw Grupy Wyszehradzkiej”, która odbyła się w 2015 roku w Katowicach. Pokłosiem tamtego spotkania jest niniejsza monografia. Referaty dotyczyły nie tylko problematyki Grupy Wyszehradzkiej, ale całokształtu zagadnień związanych ze świadomością ekonomiczną młodego pokolenia. Monografia została podzielona na trzy części: Świadomość ekonomiczna młodego pokolenia państw Grupy Wyszehradzkiej; Praca i przedsiębiorczość młodego pokolenia; Miejsce konsumpcji w życiu młodego pokolenia.

Praca - więź - integracja. Wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa. Monografia poświęcona pamięci prof. zw. dr. hab. Władysława Jachera. T. 1: Praca, przedsiębiorczość, gospodarka oparta na wiedzy

Bożena Pactwa, Monika Żak, red. Urszula Swadźba

Monografia poświęcona jest zmarłemu profesorowi Władysławowi Jacherowi. Profesor zostawił po sobie liczne grono uczniów i przyjaciół, którzy poprzez tę publikację chcą uczcić jego pamięć. Zakres tematyczny monografii obraca się więc wokół problematyki, jaką podejmował on w swojej twórczości naukowej. Zasadniczo można ją sprowadzić do trzech głównych zagadnień: pracy, więzi i integracji. Wymienione powyżej motywy i problemy, poruszane przez profesora Jachera, to zagadnienia teoretyczne i praktyczne nadal aktualne. Były one przedmiotem wieloaspektowych analiz i rozważań na konferencji: „Praca – Więź – Integracja. Wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa” poświęconej pamięci profesora Władysława Jachera w 5. rocznicę śmierci. Konferencja odbyła się w dniach 9-10 kwietnia 2014 roku w Katowicach. Przedstawione w monografii artykuły są pokłosiem tej konferencji. Monografia składa się z dwóch wspólnie zatytułowanych tomów o zróżnicowanej problematyce. Pierwszy dotyczy zagadnień pracy, przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy, a drugi skupia się na wartościach i więziach społecznych. Oprócz socjologów polskich swoje refleksje przedstawiają socjologowie czescy. Publikacja jest skierowana do socjologów, psychologów, kulturoznawców, antropologów społecznych zainteresowanych przedstawioną problematyką. 

The economic awareness of the young generation of Visegrad countries. A comparative analysis

red. Urszula Swadźba

Książka jest rezultatem wspólnych badań naukowców 4 krajów Polski, Czech, Słowacji i Węgier, co wyróżnia ją spośród innych. Celem niniejszej publikacji jest zdiagnozowanie stanu świadomości ekonomicznej młodego pokolenia krajów Grupy Wyszehradzkiej i odpowiedź na pytanie: Na jakim etapie kształtowania się świadomości ekonomicznej pozostaje młode pokolenie w krajach Grupy Wyszehradzkiej? W jakich obszarach świadomości ekonomicznej (przedsiębiorczości, pracy, konsumpcji)  młode pokolenie poszczególnych krajów wykazuje większą aktywność? Jakie są podobieństwa, a jakie różnice w poszczególnych obszarach świadomości ekonomicznej młodego pokolenia krajów V4? Odpowiedź ta została udzielona w niniejszej książce poprzez analizę przeprowadzonych badań socjologicznych wśród studentów wyższych uczelni czterech krajów partnerskich Polski, Republiki Czeskiej, Słowacji, i Węgier. Zostały one przeprowadzone i wsparte finansowo w ramach Visegrad Standard Grant: „The economic awareness of the young generation of Visegrad countries” nr. 21420008. Brali w nich udział partnerzy czterech uczelni : Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Uniwersytetu Palackeho w Ołomuńcu (Republika Czeska),  Uniwersytetu Konstantyna Filozofa w Nitrze (Słowacja) i Szent Istvan University w Gódólló (Węgry). Dodatkowo badania również przeprowadziły pracownice Katedry Socjologii Uniwersytetu Ostrawskiego (Republika Czeska). W monografii najpierw omówione są założenia teoretyczne badań. Przedstawiona jest definicja i rozumienie świadomości ekonomicznej oraz metodologiczne podstawy badań. W następnych rozdziałach, zgodnie z modelem teoretycznym badań Autorzy przedstawiają: system wartości i wiedzę ekonomiczną studentów, wartość pracy i jej cechy,  mobilność wewnętrzną i zagraniczną w celu podjęcia pracy, przedsiębiorczość, wartość pieniędzy i oszczędności, postawy wobec bogactwa i biedy oraz konsumpcję. Autorzy dokonują analiz przekrojowych,  każdy z nich przedstawiając swój fragment badań, analizuje odpowiedzi respondentów wszystkich krajów V4. W Zakończeniu zarysowany jest syntetyczny stan świadomości ekonomicznej młodego pokolenia krajów V4. Urszula Swadźba – dr hab., profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Śląskiego, kierownik Zakładu Socjologii Ogólnej. Studia socjologiczne ukończyła na Uniwersytecie Jagiellońskim, prace: doktorską i habilitacyjną obroniła na Uniwersytecie Śląskim. Zainteresowania badawcze to: socjologia wartości (rodziny, religii, a szczególnie wartości pracy); socjologia pogranicza, socjologia społeczności lokalnych, problematyka śląska. Autorka kilkudziesięciu artykułów o tej tematyce. Najważniejsze publikacje to: Śląski etos pracy. Studium socjologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001 oraz Obraz Niemców w oczach młodzieży pogranicza kulturowego. Studium dynamiki zmian na przykładzie Głogówka. Katowice–Opole: Wydawnictwo Instytut Śląski, 2007. Pod jej redakcją powstało również sześć innych publikacji. [09.10.2012]