Aksjologia życia publicznego

Łukasz Zaorski-Sikora, Edyta Pietrzak, Renata Szczepanik

Współcześnie nauka postaw obywatelskich utożsamiana jest głównie z zaangażowaniem w działalność społeczną oraz kształtowaniem społecznej tożsamości. [...] jako konieczne jawi się dzisiaj budowanie określonego etosu - zbioru normatywnych i poznawczych cech oraz dyspozycji jednostek przy jednoczesnym podkreśleniu aktywnego aspektu bycia obywatelem. Autorzy podjęli się próby wykazania, że mimo zmieniającej się rzeczywistości zasadnicze wartości stanowiące o funkcjonowaniu społecznym człowieka są trwałe. Zagadnienie to ma szczególne znaczenie, kiedy analizie poddawane jest życie obywatelskie. [...] Cele wychowania obywatelskiego koncentrują się na wyposażaniu ucznia w wiadomości, wyrabianiu umiejętności i kształtowaniu postaw, natomiast sfera wartości jest w nich bagatelizowana. W konsekwencji tak przygotowany młody obywatel posiada wiedzę dotyczącą formalno prawnych aspektów życia w społeczeństwie demokratycznym, natomiast nie czuje potrzeby zaangażowania w nie. Jednakże nawet rozległa wiedza zdobyta w procesie kształcenia szkolnego nie przekłada się wprost na wysoki stopień aktywności obywatelskiej uczniów.

Elementy pedagogiki specjalnej

Renata Szczepanik

Ukazanie przez autorkę w sposób wieloaspektowy problematyki pedagogiki specjalnej z uwzględnieniem jej tradycyjnych kanonów w połączeniu z aktualnie zarysowującymi się trendami umożliwia czytelnikom usystematyzowanie wiedzy dotyczącej m.in.: - znaczenia tradycji w procesie opracowania procedur rehabilitacyjnych; - współczesnych kompleksowych rozwiązań psycho- i socjopedagogicznych dynamizujących asymilację kulturową osób niepełnosprawnych; - funkcjonowania interpersonalnego osób niepełnosprawnych; - tworzenia współczesnego systemu edukacji osób niepełnosprawnych opartego o zasady personalizacji, normalizacji, integracji.

Opieka i wychowanie w instytucjach wsparcia społecznego. Diagnoza i kierunki rozwoju

Joanna Wawrzyniak, Renata Szczepanik

Opieka i wychowanie instytucjonalne zmienia się we wszystkich sferach swojego funkcjonowania. Jakie są formalno-prawne przeobrażenia współczesnych instytucji opiekuńczo-wychowawczych Jakim zmianom podlegają wewnętrzne struktury placówek W jakim kierunku podążają te zmiany Jakie przemiany dokonały się w zakresie funkcji realizowanych przez współczesne instytucje Jaki wpływ ma opieka i wychowanie instytucjonalne na wzmacnianie mechanizmu wykluczenia społecznego Jakie są problemy osób objętych pomocą i oddziaływaniem instytucji opiekuńczo-wychowawczych: dzieci, młodzież, dorosłych, seniorów. Na te - i wiele innych pytań - próbują odpowiedzieć autorzy poszczególnych artykułów stanowiących zawartość niniejszego opracowania. Poruszane w książce zagadnienia wybiegają daleko poza obszar poszukiwań jedynie pedagogicznych i stanowią przedmiot rozważań prawników, kryminologów, socjologów, psychologów i pracowników socjalnych.

Rodzice osób pijących alkohol problemowo. O ambiwalencji pomocy

Renata Szczepanik

Książka dotyczy matek i ojców dorosłych dzieci, które nadużywają alkoholu. Rodzice ci stanowią zróżnicowaną grupę ze względu na to, jakie znaczenie nadają posiadanym zasobom w sposobie radzenia sobie z nałogowym piciem dziecka i jego trudnościami życiowymi oraz jak nimi zarządzają. Jedni opierają swoje działania na zasobach instytucji. Bywa jednak, że specyficzny konflikt oczekiwań i interesów powoduje, że rodzice (zwykle matki) nie wracają do instytucji po raz kolejny. Inną grupą rodziców są ci, którzy źródeł siły poszukują w obrębie rodziny. Jest to najbardziej optymistyczny fragment publikacji, bowiem rezygnując z kategorii współuzależnienia jako tradycyjnej optyki interpretowania tego, co się dzieje w takiej rodzinie i z taką rodziną, spoglądam na nią przez pryzmat siły, jaka w niej drzemie i jaka uruchamia się w momencie kryzysu jednego z jej członków. W szczególnie niekorzystnej sytuacji pozostają natomiast rodzice ukazani w ostatnim rozdziale książki. Koncentrowanie się ich życia na problemie alkoholowym dorosłego dziecka nie zespala, a wręcz przeciwnie – osłabia ich jako małżeństwo czy rodzinę w ogóle. Są to rodzice osamotnieni. Zasadniczym celem publikacji jest próba zidentyfikowania warunków rodzicielskich strategii radzenia sobie ze szkodliwym piciem alkoholu przez dorosłego syna czy córkę, a także opisanie doświadczeń tych rodzin inaczej niż przez pryzmat dominujących, terapeutycznych czy medycznych sposobów definiowania problemów uzależnienia. Renata Szczepanik

Stawanie się recydywistą. Kariery instytucjonalne osób powracających do przestępczości

Renata Szczepanik

W książce zawarto zagadnienia z obszaru pedagogiki resocjalizacyjnej (więziennej) i podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o to, czy w karierze instytucjonalnej recydywisty istnieją „punkty”, które pozwalają (jemu, społeczeństwu, systemowi) zapobiegać powrotowi do przestępczości. Przedmiotem analiz jest odkrywanie sposobów, w jaki recydywiści interpretują własne doświadczenia i w jaki przenoszą te interpretacje na swoją aktywność życiową (głównie w obrębie rzeczywistości izolacji więziennej). Gromadzenie oraz podążanie za danymi empirycznymi (metodologia teorii ugruntowanej) spowodowało wyłonienie się obrazu doświadczeń i działań, które składają się na wieloletni proces stawania się recydywistą, tj. bycia beneficjentem specyficznej kariery instytucjonalnej prawno-społecznego systemu zapobiegania przestępczości. I to właśnie proces ten stanowi zasadniczy przedmiot analiz i rozważań niniejszego opracowania. Przyjęta w nim perspektywa interakcyjna ułatwia spojrzenie na warunki, które rzutują na dynamikę „pięcia się” przestępcy po kolejnych szczeblach instytucjonalnego systemu zapobiegania przestępczości i dokonujący się w jego obrębie proces kształtowania społecznej tożsamości recydywisty. Zgodnie z ideą symbolicznego interakcjonizmu, zamierzeniem autorki nie jest jednakże wyjaśnienie procesu stawania się recydywistą, ile próba jego zrozumienia. 

Techniki soscjoterapeutyczne w pracy z dzieckiem agresywnym

Agnieszka Jaros, Renata Szczepanik

W pierwszej części opracowania zamieszczono opis najważniejszych sposobów postępowania diagnostycznego, uwzględniającego indywidualne konteksty życia dziecka i jego problemy. Natomiast w części drugiej znajdują się scenariusze zajęć socjoterapeutycznych do pracy z dziećmi agresywnymi, przeznaczone dla dwóch grup wiekowych uczniów (6–9-letnich oraz 10–12-latków). Przedstawione scenariusze stanowią jedynie przykład możliwego przebiegu zajęć i mają być inspiracją dla prowadzącego. Po uprzednio dokonanej diagnozie – uczestników zajęć i całej grupy (jej specyficznej osobowości, właściwości socjodynamicznych) – sam powinien ocenić „podatność” dzieci na niektóre zajęcia. Ponadto, planując zajęcia, należy uwzględniać możliwości organizacyjne (miejsce, czas, rytm pracy), dobór i frekwencję uczestników zajęć, posiadane umiejętności oraz specyficzne cele (sformułowane w oparciu o diagnozę). W proponowanych blokach zajęć wykorzystano wieloletnie doświadczenia dydaktyczne i terapeutyczne w pracy z dziećmi i młodzieżą. Publikacja powstała z myślą o potrzebach tych pedagogów (nauczycieli, wychowawców, opiekunów), którzy borykają się z rozmaitymi trudnościami w relacjach z podopiecznymi i w socjoterapii szukają inspiracji do swojej pracy wychowawczej. Książka zawiera propozycje pracy z dzieckiem, jednak należy pamiętać, że podstawowym warunkiem projektowania zajęć socjoterapeutycznych jest diagnoza dziecka oraz wnikliwa analiza warunków jego życia (tj. kontekstu zaburzonych zachowań). 

Zachowania dewiacyjne dziewcząt i kobiet

Renata Szczepanik, Irena Pospiszyl

Na temat kobiet naruszających ważne normy społeczne i prawne funkcjonuje wiele mitów i brak rzetelnej wiedzy. Niewiedzę i nierealistyczny obraz kobiety naruszającej normy społeczne podtrzymują w pełni istniejące teorie przestępczości, prawie całkowicie skoncentrowane na przestępczości mężczyzn. Tymczasem rozwój procesów demokratycznych, powodując coraz większy udział kobiet w życiu społecznym, wymusza również potrzebę lepszego zrozumienia zjawisk nieprzystosowania społecznego kobiet. Prezentowana publikacja ma charakter interdyscyplinarny. Do rozważań nad dewiacyjnymi zachowaniami kobiet zaproszono pedagogów, kryminologów, socjologów i psychologów. Na całość prezentowanego opracowania składają się trzy części, w których dokonano charakterystyki wybranych zachowań dewiacyjnych, sposobów interpretacji i społecznego odbioru kobiet z zachowaniami dewiacyjnymi, w końcu zaś ich resocjalizacji.