Ryszard Kilvington. Nieskończoność i geometria

Robert Podkoński

Już autorzy średniowiecznych tekstów zapoczątkowali proces, który zwykło się nazywać rewolucją naukową. Czy siedemnastowieczna rewolucja naukowa zaistniałaby bez poprzedzających ją scholastycznych dysput, których niektórzy uczestnicy doszukiwali się w pomysłach średniowiecznych przyrodników antycypacji idei nowożytnych fizyków. Inni natomiast stwierdzali, że nauka siedemnastowieczna w najmniejszym stopniu nie była kontynuacją filozofii przyrody wieków średnich, nawet pomimo tego, iż wiele jej elementów uderzająco przypominało koncepcje uznane przez fizykę nowożytną. Należy tutaj podkreślić, że zwolennicy zarówno jednej, jak i drugiej opcji za kryterium nowoczesności uznawali głównie wykorzystanie matematyki do opisu i rozwiązywania problemów fizycznych. Wysiłki historyków nauki próbujących rozwiązać tę kwestię ujawniły jednakże wiele zaskakujących i ciekawych aspektów średniowiecznej filozofii przyrody. Dzięki ich pracy wypełnionych zostało przynajmniej kilka pustych miejsc w skomplikowanej i wielopoziomowej układance, jaką jest obraz historii ludzkiego geniuszu. Celem niniejszej pracy jest zapełnienie kolejnej luki w tym obrazie. 

Suisetica Inania. Ryszarda Swinesheada spekulatywna nauka o ruchu lokalnym

Robert Podkoński

Książka ta powstała wskutek zdziwienia. Publikacje na temat historii i rozwoju nauki nowożytnej ciągle utwierdzają czytelników w przekonaniu. że jedną z podstawowych różnic między średniowieczną i siedemnastowieczną filozofią przyrody jest zaakceptowanie przez tę ostatnią matematyki jako uprzywilejowanego narzędzia służącego do odkrywania tajemnic natury. Stąd niewątpliwie bierze się powszechne mniemanie, że fizyka nowożytna miała charakter ilościowy, a średniowieczne scholastyczne przyrodoznawstwo – jakościowy. Wywołało to zdziwienie autora książki, ponieważ historycy myśli wieków średnich już od dawna wiedzą, że wielu spośród filozofów tworzących w tej epoce, a szczególnie myśliciele zaliczani do grona tzw. szkoły oksfordzkich kalkulatorów, postrzegało matematykę jako doskonałą metodę do ustalania praw rządzących światem przyrody. Dzieło będące zwieńczeniem tradycji matematycznej filozofii w czternastowiecznym Oksfordzie. czyli Księga kalkulacji Ryszarda Swinesheada, stanowi zaś najdoskonalsze zaprzeczenie wyżej wspomnianego mniemania. Ze względu na ogrom problematyki ujętej w tym dziele niemożliwe byłoby przedstawienie szczegółowej analizy całości jego tekstu w ramach jednej monografii, dlatego w publikacji tej został ukazany temat najważniejszy i jednocześnie najbardziej reprezentatywny dla matematycznej filozofii przyrody oksfordzkich kalkulatorów – zjawisko ruchu lokalnego. Księga kalkulacji nadal nie jest dostępna dla szerszej publiczności, więc do monografii została dołączona edycja krytyczna źródłowego tekstu traktatu O ruchu lokalnym, stanowiącego integralną część najważniejszego dzieła Ryszarda Swinesheada. Prezentując autentyczne świadectwo dokonań ostatniego przedstawiciela szkoły oksfordzkich kalkulatorów, autor książki daje czytelnikom sposobność zweryfikowania obecnej w historii nauki tezy o wpływie średniowiecznych koncepcji ruchu lokalnego na narodziny i rozwój fizyki nowożytnej.