Budowanie prężności w kontekście kurczenia się miast europejskich

Iwona Pielesiak, Agnieszka Ogrodowczyk, Szymon Marcińczak

Publikacja wynika z realizacji międzynarodowego projektu badawczego "3S RECIPE - Smart Shrinkage Solutions - Fostering Resilient Cities in lnner Peripheries of Europe". Jego przedmiotem jest prężność/elastyczność miejska (urban resilience), rozpatrywana w kontekście zarówno obecnie obserwowanego. jak i potencjalnego kurczenia się ośrodków zurbanizowanych Europy. Autorzy książki podjęli próbę uporządkowania zagadnień terminologicznych oraz metodycznych na gruncie polskim, prezentując ilościowe i jakościowe podejścia do oceny miejskiej prężności. Monografia zawiera przegląd aktualnej wiedzy z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej z odniesieniem do dorobku pozostałych nauk społecznych, a także nauk o Ziemi i środowisku oraz inżynieryjno-technicznych. Szczególną uwagę poświęcono w niej przybliżeniu istoty i możliwości praktycznego wykorzystania innowacyjnej metody Urban Futures, która wspiera perspektywiczną ewaluację szerokiego spektrum działań na rzecz zrównoważonego rozwoju - od mikroprojektów po działania w obrębie ośrodków metropolitalnych. Zaprezentowana metoda, rozwinięta dzięki współpracy reprezentantów nauk stosowanych i społecznych, a także władz lokalnych i przedstawicieli sektora prywatnego, oferuje realne wsparcie procesów planowania rozwoju miast.

Segregacja społeczna w mieście postsocjalistycznym. Bukareszt, Warszawa, Tallin na początku XXI wieku

Szymon Marcińczak

 Socjalistyczne kraje Europy Środkowej i Wschodniej wykazywały pewne różnice w naturze i funkcjonowaniu systemu społeczno-gospodarczego. Różnice te uległy dalszemu pogłębieniu w latach 80. XX w. Bez względu na położenie w ramach byłego bloku wschodniego, okres zmian systemowych przyniósł nagły wzrost nierówności społeczno-ekonomicznych w skali regionalnej i lokalnej. Podział na „zwycięzców” i „przegranych” w procesie transformacji ustrojowej odnosi się nie tylko do określonych grup społecznych, ale także do poszczególnych regionów w ramach państw postsocjalistycznych, których tempo rozwoju przyspieszyło lub zwolniło. Chociaż różnice w poziomie rozwoju regionalnego były czytelne w krajach socjalistycznych, upadek socjalizmu tylko je uwypuklił. Nieskrępowany rozwój wolnego rynku, szybka globalizacja społeczeństw i gospodarek oraz nieuchronny upadek państwa opiekuńczego uwypukliły społeczną cenę zmiany systemu. Następstwem szybkiego rozwoju gospodarczego było pojawienie się bezrobocia, zmniejszanie się partycypacji na rynku pracy, a także wzrost tymczasowości zatrudnienia oraz wycofywanie się państwa z roli gwaranta wielu zabezpieczeń społecznych. Na zmiany te nałożyła się gwałtowna tertiaryzacja (serwicyzacja) gospodarki, co w połączeniu z innymi zmianami doprowadziło najpierw do nowej segmentacji na rynku pracy, a w rezultacie do raptownego wzrostu nierówności społecznych oraz nowej stratyfikacji społeczno-zawodowej. W pracy znajdują się wyniki badań dotyczących tego zjawiska.