Bitwa pod Grunwaldem

Tadeusz Borowski

Opowiadanie przedstawia wydarzenia rozgrywające się w obozie dipisów (od angielskiego "displaced persons"), czyli osób, które w wyniku wojny znalazły się poza swoją ojczyzną i potrzebują zorganizowanej pomocy, by wrócić do kraju lub osiedlić się poza jego granicami. Ludzie skrzywdzeni przez los, ofiary bestialskich prześladowań. Serce nakazywałoby im współczuć, ale obserwowanie ich zachowań budzi raczej niechęć, a nawet strach. Większość z nich przeżyła obóz właśnie dlatego, że nauczyła się realizować swoje podstawowe potrzeby za wszelką cenę. To świat bez hierarchii wartości i wyrzutów sumienia. Utwór z cyklu "Pożegnanie z Marią", stworzony na bazie przeżyć samego autora, który po wyzwoleniu trafił do takiego obozu. W 1970 r. Andrzej Wajda nakręcił na jego podstawie film pt. "Krajobraz po bitwie".

Dzień na Harmenzach

Tadeusz Borowski

Zdobywanie jedzenia, unikanie kary, wymiana dóbr - wokół tego kręci się życie w obozie koncentracyjnym. Narrator opisuje jeden, przykładowy dzień więźniów takiego miejsca - a ogrom ich cierpienia i niewyobrażalne historie, których stają się bohaterami, mogłyby zapełnić całe dekady. Autor nie psychologizuje, unika oceniania. Nikt z nas w końcu nie wie, jak daleko jest się w stanie posunąć, by zdobyć kromkę chleba, dopóki nie doświadczy prawdziwego głodu i poniżenia. Jedno z opowiadań wchodzących w skład zbioru "Pożegnanie z Marią".

Kamienny świat

Tadeusz Borowski

Legendarne opowiadania w nowoczesnej formie ebooka. Pobierz go już dziś na swój podręczny czytnik i ciesz się lekturą! Kamienny świat jest jednym obszernym opowiadaniem, złożonym z dwudziestu samodzielnych części. Autor próbował możliwości, jakie daje forma „krótkiego opowiadania”, i uznał próbę za niezbyt udałą. Forma krótkiego opowiadania podobna jest do formy ciasnego kołnierzyka, gdyż tamuje oddech. Oducza ona komentarza i omówienia, przyzwyczaja do jedności akcji, czasu i miejsca, zamiast pisarza — kształci aparat fotograficzny. Niektóre z tych krótkich opowiadań są tylko realistyczne, niektóre są błahe, inne zawierają polemikę z cudzymi postawami pisarskimi. Adresy polemiki wskazują dedykacje, ale nie wszystkie. Niektóre są tylko grzecznościowe. Nie jestem pozytywnym katastrofistą, nie znałem kapy Kwaśniaka, nie jadłem mózgów ludzkich, nie mordowałem dzieci, nie siedziałem w bunkrze, nie chadzałem z Niemcami do opery, nie piłem wina w ogrodzie, nie oddaję się infantylnym marzeniom — w ogóle byłoby mi bardzo przykro, gdyby opowiadania z Kamiennego świata zostały potraktowane jako kartki z intymnego pamiętnika autora tylko dlatego, że są pisane w pierwszej osobie. Nie wiem, czy przedmowa ta usprawiedliwia dostatecznie moje krótkie opowiadania. Napisałem ją głównie dlatego, aby się mnie nie czepiali różni radykalni katolicy — oraz inni.  (Z Przedmowy autora).    

Kamienny świat

Tadeusz Borowski

"Co prawda mógłbym również kłamać, używając odwiecznych sposobów, które literatura przyzwyczaiła się stosować, aby udać, że wyraża prawdę, ale na to nie mam wyobraźni" - pisze Borowski w opowiadaniu "Faszyści" pochodzącym ze zbioru. Kolekcja dwudziestu nowel, które zgodnie z wolą autora należy traktować jako jedno opowiadanie. Pojawiają się tu utwory o tematyce poważnej, błahej oraz dedykowane konkretnym osobom. "Kamienny świat" to propozycja nierozerwalnie związana z opowiadaniami oświęcimskimi autora - podejmuje ten sam temat, ale koncentruje się na demaskowaniu fałszu konwencji, przy użyciu których zwykło się mówić i pisać o doświadczeniu wojny i Holokaustu. Szczera relacja z obozu koncentracyjnego, bez stylistycznych ozdobników. Brutalna prawda o naturze człowieka postawionego w sytuacji granicznej.

Ludzie, którzy szli

Tadeusz Borowski

Jedno z opowiadań z legendarnego zbioru "Pożegnanie z Marią". Opowiadania te łączy tematyka II wojny światowej oraz postać Tadka, który jest zarazem narratorem i głównym bohaterem. W dużej mierze są to opowiadania autobiograficzne, jednak nie można zupełnie utożsamiać Tadka z Tadeuszem Borowskim, a wydarzenia opisane w opowiadaniach nie zawsze odzwierciedlają rzeczywiste przeżycia pisarza. Najistotniejszą kwestią poruszaną w tych opowiadaniach jest wpływ wojny i obozu koncentracyjnego na moralność człowieka, na jego kodeks etyczny i psychikę.

Śmierć powstańca

Tadeusz Borowski

Czym jest "nieludzkie zachowanie"? Kiedy cały dzień nie myśli się o niczym innym, tylko o zdobyciu buraka? Czy kiedy przed poczęstowaniem kogoś kawałkiem warzywa analizuje się, jak długo ten człowiek pożyje? Narrator utworu nie odpowiada na te pytania, nie ocenia ludzi, którym przyszło żyć w skrajnie nieludzkich warunkach, tylko z niepokojącą oziębłością relacjonuje wydarzenia rozgrywające się w obozie pracy. Opowiadanie wchodzi w skład zbioru "Pożegnanie z Marią".

Muzyka w Herzenburgu

Tadeusz Borowski

Kolejny raz Tadeusz Borowski zabiera czytelnika w miejsce, gdzie nikt nie chciałby trafić w rzeczywistości - za bramę obozu koncentracyjnego. Opis codzienności w sytuacji permanentnego zagrożenia życia daleki jest od patosu, a nawet współczucia - ofiary, gdy tylko nadarzy się okazja, płynnie zamieniają się w katów. Powściągliwy, rzeczowy styl autora wyklucza ocenę czy moralizatorstwo, prezentuje rzeczywistość taką, jaka była - brutalną, bolesną, prawdziwą. Pozycja obowiązkowa dla czytelnika zainteresowanego codziennością wojenną.

Pewien żołnierz. Opowieści szkolne

Tadeusz Borowski

"Jak uczyłem się podczas okupacji" - temat wypracowania szkolnego nakłonił uczniów pewnego profesora do osobistych opowieści na temat codziennego życia podczas II wojny światowej. Tadeusz Borowski zebrał te rękopisy, przeczytał i na ich podstawie stworzył zbiór opowiadań, w których młodzieńczy, prostoduszny, niewinny narrator zdaje sprawozdanie ze społecznych niesprawiedliwości, środowiskowych napięć czy subtelnych sposobów łamania życiorysów ludzi mieszkających pod okupacją. Doskonała lektura dla czytelnika poszukującego źródła informacji na temat wojennej codzienności z dala od frontu walki.