Finansowanie rozwoju infrastruktury w Polsce po 2004 roku ― w obszarze transportu lądowego, rynku energii i telekomunikacji

Tomasz Tyc

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku stało się przyczynkiem do zmian w krajowym modelu społeczno-gospodarczym. Jednym z obszarów, dla którego przemiany przyjęły nadzwyczaj pozytywną formę, jest szeroko rozumiany segment infrastrukturalny. Polepszenie stanu technicznego, jak również wzrost dostępności terytorialnej, było powiązane ze zwiększoną dostępnością mechanizmów finansowych. Dotyczy to w szczególności: 1) środków unijnych; 2) środków krajowych (budżetowych); 3) środków komercyjnych.   Dostępność właściwej infrastruktury jest powszechnie wskazywana w literaturze dotyczącej ekonomii rozwoju jako jeden z endogenicznych czynników wzrostu gospodarczego, a zatem mechanizm zapewniający zrównoważony rozwój danego terytorium. Dodatkowo stanowi ona ważny czynnik budowania trwałych przewag konkurencyjnych. Tożsame stanowisko jest prezentowane przez kluczowe międzynarodowe agencje rozwoju czy Komisję Europejską.   Jednym z najważniejszych wyzwań dotyczących rozwoju infrastruktury jest zapewnienie odpowiednich mechanizmów jej finansowania. Takich, które z jednej strony nie będą stanowić zbytniego obciążenia dla bieżących wydatków budżetowych, z drugiej zaś – będą odpowiednie do mobilizacji niezbędnych środków finansowych dla długoterminowych projektów inwestycyjnych o znacznej wartości.   Instrumenty finansowania wymienionych działań inwestycyjnych powinny być dostosowane do potrzeb i możliwości danego kraju i równoceśnie uwzględniać system prawnoorganizacyjny.   W prezentowanej pracy analizie poddano mechanizmy finansowania rozwoju infrastruktury, które dotyczą trzech wyraźnych segmentów: 1) infrastruktury liniowej i punktowej transportu drogowego i kolejowego, a także transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego; 2) infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej rynku energii, a w szczególności energii elektrycznej oraz gazu ziemnego; 3) infrastruktury liniowej sektora telekomunikacji.   Takie ograniczenie segmentów infrastrukturalnych, przy jednoczesnym pominięciu finansowania usług bazujących na infrastrukturze (przykładowo wytwarzanie energii elektrycznej), przyczyni się do pełniejszego przeglądu stosowanych w Polsce mechanizmów finansowych. Ułatwi także realizację celu, jaki autorzy postawili przed niniejszym opracowaniem, czyli krytyczną analizę dotychczas wykorzystywanych rozwiązań oraz wskazanie tych spośród nich, które charakteryzują się najwyższą skutecznością. Taki cel opracowania wymaga zastosowania właściwego instrumentarium, czyli: 1) analizy dokumentów strategicznych i planistycznych, 2) identyfikacji aktów prawnych wpływających na analizowane rodzaje infrastruktury, 3) analizy danych statystycznych (finansowych i technicznych), aby możliwe było zdefiniowanie modelu systemu infrastrukturalnego, który istnieje w Polsce.   Opracowanie składa się z dwóch oddzielnych części, stanowiących spójną całość merytoryczną. Część pierwsza składa się z czterech rozdziałów. Zawierają one analizę stanu finansów publicznych w latach 2004–2020, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu pandemii na dostępność środków budżetowych. W tej części przedstawiono opis krajowego systemu infrastrukturalnego oraz poddano analizie jego stan. W części drugiej poddano krytycznej analizie i ocenie wykorzystywane mechanizmy i instrumenty finansowania analizowanej infrastruktury. Analizy i oceny dotyczą wykorzystania budżetu, środków unijnych, partnerstwa publicznoprawnego oraz instrumentów rynku finansowego.

Mechanizmy wsparcia przedsiębiorstw niefinansowych w okresie pandemicznym ― przykład Polski

Tomasz Tyc, Jacek Białek

Monografia ma służyć jako kompleksowa ewaluacja przyjętego instrumentarium antypandemicznej polityki gospodarczej. Jako podstawowy cel autorzy przyjęli analizę skuteczności i efektywności wykorzystanych instrumentów pomocowych wspierających szeroko rozumiany sektor przedsiębiorstw niefinansowych. Takie ograniczenie analizowanych programów i grup beneficjentów wynika z faktu, że to właśnie przedsiębiorstwa były w znacznym zakresie odpowiedzialne za utrzymanie dotychczasowego poziomu zatrudnienia w gospodarce. Równocześnie to na nie najsilniej oddziaływały wprowadzane ograniczenia o charakterze administracyjnym, jak również trudności pojawiające się w globalnych łańcuchach dostaw. Osiągniecie celu głównego będzie możliwe poprzez trzy cele pomocnicze.   Pierwszym celem pomocniczym, jaki autorzy zdefiniowali dla niniejszego opracowania, jest dokonanie powiązania instrumentów pomocowych w wiązki tematyczne. Jest to konieczne, gdyż wprowadzane rozwiązania były rozproszone między różne instytucje, posiadały zróżnicowane parametry dostępności, a także różne źródła finansowania. Drugim celem pomocniczym jest analiza systemu prawno-instytucjonalnego, zbudowanego dla zapewnienia wsparcia sektora przedsiębiorstw niefinansowych. Ten element stanowi nieodzowną część analizy systemu pomocy, gdyż władze publiczne działają na podstawie i w granicach prawa. Trzecim celem pomocniczym, jaki autorzy postawili przed niniejszym opracowaniem, jest dokonanie porównania instrumentarium pomocowego wykorzystywanego na rzecz przedsiębiorstw w trakcie pandemii COVID-19 z mechanizmami wdrożonymi podczas kryzysu z lat 2007–2013. Kryzys, który ponad dekadę temu dotknął Polskę i ogół państw europejskich, miał także charakter globalny. A zatem zasadne wydaje się dokonanie analizy wówczas wykorzystywanych rozwiązań pomocowych.   Struktura pracy została przygotowana tak aby wspierać osiągnięcie zakładanego celu podstawowego i towarzyszących mu trzech celów pomocniczych. Składa się z pięciu rozdziałów, tworzących spójną całość merytoryczną podporządkowaną osiągnięciu celu opracowania. Każdy z rozdziałów rozpoczyna się od krótkiego wstępu, po którym następuje kilkunasto-kilkudziesięciostronnicowe rozwinięcie merytoryczne, a zakończony jest krótkim podsumowaniem, stanowiącym zbiór wniosków autorów o charakterze ogólnym.   Pierwszy rozdział prezentuje mechanizmy wykorzystywane w Polsce podczas kryzysu z lat 2007–2010 i 2011–2013. Drugi – opisuje wpływ pandemii COVID-19 na podstawowe krajowe mierniki makroekonomiczne. Trzeci – identyfikuje system prawno-instytucjonalny wprowadzony celem przeciwdziałania negatywnym wpływom pandemii na analizowane sektory przedsiębiorstw niefinansowych. Czwarty – opisuje mechanizmy pomocowe, jakie zostały zastosowane, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów wspierających rynek pracy, płynność przedsiębiorstw niefinansowych oraz ich zdolność do prowadzenia działalności inwestycyjnej. Natomiast w piątym rozdziale poddano analizie osiągnięte efekty realne wprowadzonych interwencji.

Solutions for Modern Society of the Future. The New European Bauhaus Manual

Michał Beim, Dorota Chwieduk, Katarzyna Górniak, Agnieszka Kaliszuk-Wietecka, ...

This publication brings together the experiences of academics and practitioners who are concerned with issues related to sustainable development in various social and economic areas. In 11 chapters they discuss how the objectives of the New European Bauhaus could be implemented from both theoretical and practical point of view in everyday social and economic life. In keeping with the historical Bauhaus trends, each chapter goes beyond the boundaries of one field of knowledge and explores what relevance the New European Bauhaus has for the matter at hand. The book is intended to serve not only as a collection of knowledge and experience, but also as an academic textbook, providing an interdisciplinary view on individual problems and issues. Structure, and the selected topics of this handbook, offer a comprehensive and multidisciplinary view of the key areas in which the New European Bauhaus can have an impact. Each chapter is both an element of the publication as a whole, as well as a self-contained module that allows for an in-depth analysis of a given issue. In addition, each chapter contains an extensive international bibliography for further independent reading and analysis. It also identifies key issues that will require further work and study. I hope that reading this publication will serve as both an introduction to and stimulus for further independent studies of the subject matters discussed herein.