Na chłopów podgórskich

Wacław Potocki

Na chłopów podgórskich Pocóż do cudzych z młodu szlachta jeździ krajów?  Żeby mogli nawyknąć tamtych obyczajów,  Że na chłopów podgórskich nieprzystępne Włochy,  Do bliskich Węgier chodzą na podobne fochy.  Szlachta kłaniać, zalecać, stroić się chędogo,  Nieznacznie albo raczej kształtnie odrwić kogo;  A chłopi się kraść, kłamać, modą zabieszczadną  Uczą, bowiem nad inszych kłamają i kradną. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Na urząd podczaszego

Wacław Potocki

Na urząd pod­cza­sze­go Do­wie­dziaw­szy się moi przy­ja­cie­le sta­rzy,  Że mię król pod­cza­sze­go urzę­dem ob­da­rzy,  Zbie­gną do mnie z bra­ter­skim ła­ski pań­skiej win­szem.  Dzię­ku­ję. Zjad­szy, po­tym nie ma­jąc czym in­szym  Ba­wić ich: Po­daj księ­gi, bę­dę czy­tał frasz­ki.  A ci: Pa­nie pod­cza­szy, po­dob­niej by flasz­ki.  Przy­nieś­że, chłop­cze, wi­na, gdy nie uj­dą wier­sze.  Po­cznij becz­kę; już­to tu za­ba­wy nie pierw­sze.  Że mi nie stry­chem po­da: Ukaż nam przy­wi­lej,  Nie tak pi­ją pod­cza­szy. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nie miejsce człeka ale człek honoruje miejsce

Wacław Potocki

Nie miejsce człeka ale człek honoruje miejsce Czy głupstwem, czy omyłką, czy obiema społem,  Posadzono nie wedle godności za stołem  Jednego urzędnika. Ten się nic nie miesza,  Lecz i cześnika, oraz i siebie rozgrzesza:  Posadź, kędy chcesz, byle misa niedaleka.  Miejsce człowiek, nie miejsce ozdabia człowieka.    [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nie mijaj murowanego komina

Wacław Potocki

Nie mijaj murowanego komina Jedzie nas trzech z sejmiku imo dwór szlachecki;  Sam stał na grobli, baba w stawie płócze niecki;  Prosi na wstęp. Wstąpimy, bo południe blizko;  Każe wskok do obiadu zakładać ognisko,  A tym czasem do izby prowadzi nas siedzieć,  Chcąc się czego o przeszłym sejmiku dowiedzieć.  Prawimy, ale się nam na żołądku zwija,  Gdzie nie tylko południe, lecz śródwieczerz mija;  Już byśmy po pieczeni w karczmie przy ogórku  Jechali, nie czekając jego podwieczorku;  Dawno by konie obrok zjadły. Ów się boży,  Że owsa nie namłócił. Wolałbym najdrożej  Kupić w karczmie, niżeli siedzieć, jak na szydłach,  Dla kapłona tłustego i gęsi w powidłach,  Choć by i kuropatwa i cukrowe wety.  Jakoż patrząc na obrus i świeże serwety,  Przejźrałby się w talerzu, bo dopiero z szkuty.  Trzy godziny to leży na stole dla buty,  Wielka aparencyja przyszłego obiadu.  Nie byłoby inaczej, pomyślę, do ładu. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Nie za nas to powstało

Wacław Potocki

Nie za nas to po­wsta­ło ... (Świę­ta) Pol­skę ubo­żą, bo ro­bić nie da­dzą.  Kie­dyż­by wol­no lu­dziom we­dle cza­su zbie­rać...  By­ły­by na żoł­nie­rza od kmie­ciów po­dat­ki.  (Ko­ścio­ło­wi) ja­ko by­ło pi­sać i za­ka­zać,  Tak wol­no świąt umniej­szać, pi­sa­nych prze­ma­zać,  A mia­sto pi­ja­ty­ki i kar­czem­nej pso­ty,  Po­zwo­lić go­spo­da­rzom z cze­la­dzią ro­bo­ty.  Nie kmieć, pa­rob­cy pi­ją, sa­ma cze­ladź hu­la,  Że mu le­d­wie na grzbie­cie zo­sta­nie ko­szu­la.  Ku­pi in­szą, nie­chaj się zdrów go­spo­darz dłu­ży,  Choć mu tyl­ko pół­ro­ka na ro­bo­cie słu­ży.  Jeść nie­ma co, do­pie­roż na po­bór za­ro­bić,  Bo ma rę­ce zwią­za­ne, le­piej go już do­bić.  Niech­by księ­ża świę­ci­li, bo im za to pła­cą,  Bo rę­ka­mi nie ro­biąc, ludz­ką ży­ją pra­cą...  Deszcz po­wsze­dni dzień, świę­to prze­szka­dza po­god­ny,  Choć uro­dza­je nie złe, mu­si rok być głod­ny.  Dla­cze­goż astro­lo­dzy z księ­żą się nie zro­czą,  Dla­cze­goż na desz­czow­ne dni świę­tych nie zwłó­czą? [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Niewieście i po śmierci nie wierz

Wacław Potocki

Nie­wie­ście i po śmier­ci nie wierz Nie­wie­ście i po śmier­ci wie­rzyć, mó­wią, szko­da.  Cze­go pew­ny tre­fu­nek oka­zy­ją po­da,  Kie­dy z ma­cie­rzyń­skie­go upad­szy słup gro­bu  Co dwu pa­sier­bów mia­ła, za­bił oraz obu.    Był i w Pol­sz­cze, po śmier­ci że nie wie­rzyć że­nie,  Przy­kład. Na po­spo­li­te je­chał mąż ru­sze­nie.  A ta na­mó­wiw­szy się z swo­ją słu­gą sta­rą,  Za­cho­rzaw­szy, umie­ra pod tru­pa masz­ka­rą.  Wór pia­sku i po­so­ki zwią­zaw­szy w za­pa­skę,  Że­by tru­pem śmier­dzia­ła, w trum­nę sta­wia fa­skę.  Szle smut­ną wier­na słu­ga no­wi­nę do mę­ża,  Że nie mo­gli w ko­ście­le dłu­żej cier­pieć księ­ża,  że do gro­bu dla smro­du przy­szło spu­ścić pa­nią;  Wol­no mu bę­dzie spra­wić eg­ze­kwi­je za nią,  Któ­ra do nie­zna­jo­mych, gdzieś w da­le­kiej Żmu­dzi  Co naj­ostroż­niej mo­że, je­dzie z ga­chem, lu­dzi.  I tam wieś ku­pią, a mąż tyl­ko się nie wie­sza;  Ro­zum się mu od ża­lu w smut­nej gło­wie mie­sza.  Toż po­wró­ciw­szy z woj­ny, eg­ze­kwi­je szum­ne  Spra­wi, próż­ną nad gro­bem po­sta­wiw­szy trum­nę.  Oraz wo­tum, w któ­rym był, w tym­że czy­ni ki­rze  Przed oł­ta­rzem, w mał­żeń­skie nie wcho­dzić przy­mie­rze. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

O fraszkach

Wacław Potocki

O frasz­kach Spo­wie­da­łem się księ­dzu na ju­bi­le­uszu  Fra­szek swo­ich. Le­d­wo to dój­dzie je­go uszu,  Upew­nił mię po śmier­ci za nie czy­ś­cem dłu­gim.  Skru­pu­lat to. Zno­wu się spo­wie­dam przed dru­gim.  Aż ten ba­je o pie­kle. Tam do ka­ta, rze­kę,  Wo­lę, że się oczysz­czę, ni­że­li upie­kę.  Więc wró­ciw­szy do do­mu na onę po­ku­tę,  Ka­żę so­bie za­ło­żyć na ko­mi­nie hu­tę.  Jesz­cze się z ni­mi że­gnam, ba, i nie bez ża­lu,  Nim je na swo­je miej­sce wy­pra­wię do pa­lu.  Aż mój sta­ry przy­ja­ciel we drzwi za­ko­ła­ce.  Do ta­kiej­li znie­wa­gi two­je przy­szły pra­ce?  Nie czyń te­go, Wa­cła­wie! o Mu­zy gra cho­dzi.  Wierz­cie mi, żeć to u nich na po­tym za­szko­dzi.  Z po­cząt­ku świa­ta by­ły frasz­ki, by­ły żar­ty,  By­le w nich Bóg miał po­kój. Czy­li two­je kar­ty  Tre­ny tyl­ko a woj­ny? Wiesz, że raz po­god­no,  Dru­gi dżdży­sto; raz cie­pło, a dru­gi raz chłod­no;  Raz dniem, dru­gi raz no­cą nie­bo świat prze­pla­ta. [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Pan Kurek pannę Maglownicę

Wacław Potocki

Pan Ku­rek pan­nę Ma­glow­ni­cę Szlach­cian­ka jed­na, pan­ny nie miaw­szy słu­żeb­nej,  Kmiot­kę w lnia­ną ko­szul­kę ubraw­szy ze zgrzeb­nej,  Bie­rze z so­bą w go­ści­nę, ale wprzód na­po­mni,  Że­by jak naj­przy­stoj­niej wszyt­ko, jak naj­skrom­niej  Czy­ni­ła, co jej ka­żą, wasz­mo­ścia­ła wszyt­kim,  I od­wy­ka­ła wiej­skim oby­cza­jom brzyd­kim;  Mia­no­wi­cie u sto­łu pa­trzy­ła, je­śli ją  Po­sa­dzą, ja­ko pan­ny je­dzą, ja­ko pi­ją.  Mil­czeć; spy­ta kto, ci­cho od­po­wie­dzieć; słu­chać;  Na łyż­kę ca­łą gę­bą po wiej­sku nie dmu­chać;  Nie rzą­dzić, nie prze­sta­wiać, że­by nie znać na niej;  Rę­ce za­ło­żyć, sko­ro na nię poj­źry pa­ni;  Po­kra­jaw­szy, na no­żu w gę­bę kłaść z ta­le­rza.  Uczy tań­ca wiel­błą­da i wil­ka pa­cie­rza.  Sie­dzą pa­nie; w nie­zwy­kłej stoi czu­ba sza­cie  Przed nie­mi, aż się ha­łas ja­kiś stał w kom­na­cie;  Pro­si jej go­spo­dy­ni, nie ża­łu­jąc pra­ce,  Że­by zaj­źra­ła, kto tam tak ba­rzo ko­ła­ce.  A ta z niz­kim ukło­nem: . [...]Wacław PotockiUr. 1621 w Woli Łużańskiej Zm. 1696 w Łużnej Najważniejsze dzieła: Wojna Chocimska, Ogród Fraszek Poeta o wyjątkowo obfitej spuściźnie, najważniejszy przedstawiciel tzw. baroku sarmackiego. Autor fraszek (zebranych w książce, której tytuł rozpoczynał się od słów Ogród, ale nie plewiony, bróg, ale co snop, to inszego zboża; kram rozlicznego gatunku...), pieśni, wierszowanych romansów, dzieł heraldycznych, trenów na śmierć dzieci (przeżył je wszystkie) i poematów. Pochodził z ariańskiej rodziny herbu Szreniawa, w 1658 przeszedł jednak na katolicyzm, by uniknąć przymusowej emigracji po wygnaniu arian z Polski. Pomijając to wydarzenie, wiódł typowe życie szlachcica: gospodarzył, sprawował urzędy (m.in. podczaszego krakowskiego w latach 1678-1685), uczestniczył w walkach z Kozakami i ze Szwedami, procesował się o majątek. Przez historyków literatury oskarżany niekiedy o prymitywizm i ograniczone horyzonty, w istocie Potocki często przywdziewał retoryczną maskę prostaczka i programowo odcinał się od stylu uprawiania poezji dworskiej. Twórczość jego charakteryzuje plastyczność opisu i konkretny charakter metafor - przy jednoczesnym zamiłowaniu do konceptów i odległych porównań (Żywot ludzki do golenia, Nagrobek grobowi). Spora część jego utworów miała charakter moralizatorski. Widać to także w dygresjach z Transakcji wojny chocimskiej - poematu opowiadającego przebieg kampanii wojennej z 1621 roku a opartego m. in. na diariuszu naocznego świadka, Jakuba Sobieskiego. Potocki świadomie zrezygnował z wydania poematu drukiem za życia, zyskując w ten sposób wolną rękę w pisaniu fragmentów krytycznych i polemicznych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.