Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku

Anna Pigoń

Monografia Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku stanowi swoistą herstory (terminem tym określa się narracje, które w historycznej refleksji szczególnie uwzględniają kobiety), w której autorka dokonuje próby usytuowania bohaterek i autorek w historii literatury o Tatrach - z punktu widzenia zarówno męskiego wzorca, jak i samodzielnej roli kulturotwórczej, jaką odgrywają. Punktem wyjścia analizy zgromadzonego w monografii materiału, obejmującego okres do 1939 roku, stało się wyodrębnienie najbardziej wyrazistych i charakterystycznych typów kobiet w zależności od odgrywanych przez nie ról społecznych oraz ich rozległych i zróżnicowanych związków z przestrzenią Tatr i Zakopanego. W pracy wskazano następujące typy: góralki, rezydentki oraz gościnie (taterniczki i turystki wysokogórskie, narciarki, kuracjuszki, wczasowiczki). Selekcję zgromadzonego materiału źródłowego - obejmującego utwory etnograficzne, wspomnieniowe i publicystyczne, a także reprezentującą różne obiegi literackie i zróżnicowaną gatunkowo twórczość beletrystyczną - przeprowadzono w odniesieniu do tych reprezentatywnych typów oraz w nawiązaniu do charakterystycznych relacji z przestrzenią wysokogórską i podhalańską, w jakie wchodzą bohaterki. Analiza materiału prowadzi do charakterystyki wyodrębnionych grup, zawierającej ich ewolucję oraz opis funkcji i znaczenia kobiet: po pierwsze, w literaturze o Tatrach - z perspektywy zarówno jej rozwoju, jak i obrazu świata przedstawionego, po drugie, w życiu społecznym, popularyzacji aktywności w przestrzeni oraz budowaniu wizerunku regionu i kształtowaniu się lokalnych mitów.