Białe dziury

Carlo Rovelli

Do czarnej dziury można wejść, ale nie można z niej wyjść. Z białej dziury wprost przeciwnie można wyjść, ale nie można do niej wejść. Czym zatem są tajemnicze białe dziury, o ile naprawdę istnieją? Choć ogólna teoria względności Einsteina przewiduje ich istnienie, nie ma obserwacji potwierdzających słuszność tych przewidywań. Tylko jeden badacz na świecie może o tym dziś opowiedzieć. To fizyk teoretyczny, który zgłębianiu czarnych i białych dziur poświęcił wiele lat swojego naukowego życia i który ma wiedzę, przenikliwość umysłu i odwagę, żeby wykroczyć poza tradycyjne myślenie Carlo Rovelli. W tej wyjątkowej książce przystępnie i niebanalnie, sugestywnie i filozoficznie mówi on o tym, czym mogą być białe dziury, jeśli rzeczywiście istnieją. O tym, co zaobserwowalibyśmy, gdybyśmy znaleźli się we wnętrzu czarnej dziury, a potem specjalnym tunelem przedostali się na drugą stronę. Spróbujmy wraz z Rovellim odbyć tę niezwykłą podróż. Biała dziura na niebie jest drobna jak unoszący się włosek. W odróżnieniu od włoska nie posiada jednak ładunku elektrycznego, a zatem nie wchodzi w interakcję ze światłem nie widać jej. Posiada tylko swoją słabiusieńką siłę grawitacji. Jeśli w pierwotnym wszechświecie lub w jakiejś fazie wszechświata poprzedzającej Wielki Wybuch wykształciło się wiele czarnych dziur, które już wyparowały, to możliwe, że teraz unoszą się na niebie całymi milionami, owe niewidzialne ziarenka ważące jakiś ułamek grama.

Helgoland. Znaczenie kwantowej rewolucji

Carlo Rovelli

Siła nauki tkwi w braku strachu przed wymyślaniem świata na nowo. Helgoland to bezdrzewna wyspa na Morzu Północnym, na której dwudziestotrzyletni Werner Heisenberg doznał olśnienia i dokonał przełomu w mechanice kwantowej, otwierając stulecie naukowej rewolucji. Teoria kwantowa wywróciła do góry nogami dotychczasowe postrzeganie rzeczywistości. Uświadomiła nam, że tego, co nas otacza, ani nas samych (!), nie można sprowadzić do zbioru cząstek. Świat bowiem, jak pisze Rovelli, w większym stopniu jest utkany z relacji i oddziaływań niż z obiektów. Takie stwierdzenie prowadzi jednak do nieoczywistego wniosku, zgodnie z którym to, co nie wchodzi w relacje z czymś innym, nie istnieje! Co więcej, wszystko, co wiemy o tym, co istnieje (lub nie istnieje), wynika z naszego odziaływania z otoczeniem. Bez niego nie ma wiedzy Mając na uwadze tych, którzy nie znają fizyki kwantowej, ale chcieliby się dowiedzieć, czym ona jest i co z niej wynika, genialny włoski fizyk, Carlo Rovelli, autor bestsellerowych książek Tajemnica czasu i Rzeczywistość nie jest tym, czym się wydaje, w zwięzły i przystępny, a przy tym elegancki sposób opowiada o tej zdumiewającej teorii fizycznej. Dzięki jego książce wreszcie naprawdę zrozumiesz najbardziej porywającą współcześnie ideę, wyznaczającą nowy kierunek w myśleniu o strukturze rzeczywistości. Pisząc tę książkę, miałem na uwadze przede wszystkim tych, którzy nie znają fizyki kwantowej, ale chcieliby się dowiedzieć na tyle, na ile w ogóle jest to możliwe, czym ona jest i co z niej wynika. Starałem się przy tym zachować zwięzłość, pomijając szczegóły, które nie są istotne dla zrozumienia istoty omawianych zagadnień. Choć zajmujemy się tu jedną z najbardziej zagmatwanych naukowych teorii, to próbowałem opisać ją tak jasno, jak tylko się da. Niewykluczone, że zamiast wyjaśniać, jak należy rozumieć mechanikę kwantową, tłumaczę głównie, dlaczego jest tak trudna do zrozumienia. Wizja świata wyłaniająca się dzięki odkryciu teorii kwantowej może przyprawiać nas o zawrót głowy a także wzbudzać uczucie wolności, szczęścia, lekkości. Dzięki młodzieńczej ciekawości, która doprowadziła mnie do fizyki niczym dziecko podążające za dźwiękiem magicznego fletu, odkryłem więcej zaczarowanych zamków, niż mogłem sobie wymarzyć. Świat teorii kwantowej, ujawniony dzięki podróżny pewnego młodzieńca na Świętą Wyspę na Morzu Północnym, który próbowałem tu opisać, wydaje mi się nieopisanie piękny. (fragment książki)

Siedem krótkich lekcji fizyki

Carlo Rovelli

„Choć to, czego się uczymy, ma swoje granice, pali nas pragnienie wiedzy. Granice te leżą w najdrobniejszych zagłębieniach materii przestrzeni, w początkach kosmosu, w naturze czasu, w zjawisku czarnych dziur i w działaniu naszej własnej myśli. Tutaj — na krawędzi tego, co wiemy, u brzegu oceanu tego, czego nie wiemy — połyskuje tajemnica świata, piękno świata i zapiera nam dech w piersiach”. Takie jest założenie tych „krótkich lekcji”, które prowadzą nas z godną podziwu przejrzystością przez najistotniejsze etapy rewolucji, jaka wstrząsnęła fizyką w XX wieku i jaka wstrząsa nią nadal: począwszy od ogólnej teorii względności Einsteina i mechaniki kwantowej aż po otwarte kwestie architektury kosmosu, cząstek elementarnych, grawitacji kwantowej, natury czasu i umysłu. Carlo Rovelli (ur. 3 maja 1956 roku) – znakomity włoski fizyk teoretyk. Zajmuje się grawitacją kwantową, jest współtwórcą teorii grawitacji pętlowej i współodkrywcą gwiazdy Plancka. Zajmuje się także historią i filozofią nauki. Autor wielu artykułów i książek popularyzujących naukę. Siedem krótkich lekcji fizyki przetłumaczono na 41 języków.

Tajemnica czasu

Carlo Rovelli

Czas jest naprawdę zagadkowy. A Carlo Rovelli jak nikt inny potrafi rozświetlać naukowe zagadki w sposób, który nam wszystkim otwiera oczy na zupełnie nowe światy światy skryte w gąszczu tajemnych wzorów fizyki teoretycznej. Obraz czasu przed Newtonem Obraz czasu po Einsteinie Czas cieplny Gdzie się podziała teraźniejszość? Czy czas rzeczywiście spowalnia się i przyspiesza? Dlaczego wszechświat miał dawniej mniejszą entropię? Czy istnieją kwanty czasu? Z czasem jest jak z płatkiem śniegu na dłoni stopniowo, gdy mu się przyglądasz, roztapia się pomiędzy palcami i znika. Tradycyjnie myślimy o czasie jako o czymś podstawowym, linearnym, co płynie jednostajnie i niezależnie od wszystkiego innego. Przeszłość jest ustalona, przyszłość pełna możliwości Wszystko to okazało się nieprawdziwe. To, co nazywamy czasem, jest złożonym zbiorem struktur. Poddając czas coraz dokładniejszej i głębszej analizie, kawałek po kawałku, odarliśmy go z kolejnych warstw. Właśnie o tym jest ta książka. Ale nie tylko. W bezczasowym świecie musi przecież istnieć coś, co prowadzi do wykształcenia się takiego czasu, do jakiego przywykliśmy z jego porządkiem, przeszłością różną od przyszłości i gładkim płynięciem. Nasz czas musi się jakoś wokół nas wyłaniać, przynajmniej dla nas i w naszej skali.