Co dalej z zarządzaniem?

Grażyna Gierszewska

W ślad za zastosowaniami tzw. inteligentnych technologii w przemyśle pojawiają się nowe koncepcje w zarządzaniu publicznym i logistyce społecznej. Można do nich zaliczyć inteligentne miasta (Smart City), inteligentną opiekę zdrowotną (Smart Healthcare), inteligentne budynki (Smart Building), inteligentne pojazdy (Smart Mobility), inteligentną energetykę (Smart Grid), inteligentną administrację (Smart Administration) itd. W wyniku ich zastosowania wszelkie obszary życia społecznego i gospodarczego będą na bieżąco obserwowane i rejestrowane w sposób pozwalający na dogłębną i precyzyjną analizę. Jej skuteczność będzie zależała od umiejętności przefiltrowania wyjątkowo obszernych danych i wyselekcjonowania właściwych. Oznacza to nowe wyzwania dla nauk społecznych, a wśród nich nauk o zarządzaniu.   W monografii podjęto próbę wskazania przyszłych wyzwań nauk o zarządzaniu i samej praktyki zarządzania, które odpowiadają specjalizacji naukowej zespołu autorskiego kierowanego przez Profesor Grażynę Gierszewską. Opracowanie jest zaproszeniem do dyskusji nad generalnym wyzwaniem sformułowanym jako „Zarządzanie 4.0” (symbolicznie nawiązując do inicjatywy „Industry 4.0”).

Zarządzanie strategiczne. Analiza strategiczna otoczenia przedsiębiorstwa

Grażyna Gierszewska, Michael Jaksa

Książka jest I tomem serii „Zarządzanie strategiczne” Zarządzanie strategiczne jest dyscypliną dojrzałą. Nie jest jednak metodą doskonałą i wymaga uczenia się. Szacunek dla badaczy i praktyków budzi fakt, że poszukują oni nowych form diagnozowania i projektowania długookresowej działalności gospodarczej oraz wyjaśnienia przyczyn leżących u podstaw przewagi konkurencyjnej i sukcesu organizacji. I to dla różnych przedsiębiorstw. Te zagadnienia przedstawiono w pierwszym tomie podręcznika. Pokazano też bogate instrumentarium metod analiz strategicznych, powszechnie uznawanych za trudne i pracochłonne, a w opinii niektórych czytelników za dostępne tylko dla praktyków w wielkich korporacjach i ich sztabów strategów. Podręcznik jest skierowany dla studentów, co nie wyklucza jako odbiorców przedstawicieli małych i średnich organizacji.

Zarządzanie strategiczne. Ocena potencjału strategicznego przedsiębiorstwa

Grażyna Gierszewska, Michael Jaksa

Książka jest II tomem serii „Zarządzanie strategiczne” W drugim tomie podręcznika zaprezentowano wybrane metody służące do sprawdzenia, jakie zasoby i sposoby budowania potencjału strategicznego organizacji są najbardziej skuteczne. Wybrano nie tylko sprawdzone i skuteczne narzędzia analizy strategicznej wnętrza przedsiębiorstwa, ale ukazano także ich różnorodność. Omówiono m.in. macierze portfelowe, których celem jest stworzenie zrównoważonych aktywów organizacji, oraz ogólną ideę analizy portfelowej służącej do diagnozy otoczenia i rynku oraz wnętrza organizacji istniejącego w przedsiębiorstwie portfela produkcji, aż do zbudowania portfela docelowego. Następnie zapoznano czytelników ze Zrównoważoną (Strategiczną) Kartą Wyników, która jest uważana za jeden z najpopularniejszych modeli pomiaru wydajności biznesowej i zarządzania pomiarem osiągnięć wydajności. SKW podkreśla potrzebę integracji finansowych i niefinansowych miar wyników, z jednoczesnym powiązaniem strategii i pomiaru wyników, a cztery jej perspektywy: finansowa, klienta, procesów wewnętrznych, rozwoju, pozwalają na ocenę realizacji strategii z różnych punktów widzenia i uwzględnienie interesów wszystkich grup zaangażowanych w działalność przedsiębiorstwa. Kolejnym omawianym w opracowaniu narzędziem analizy poprawności działań podejmowanych przez przedsiębiorstwo w celu wytworzenia wartości i budowania przewagi konkurencyjnej jest łańcuch wartości. Założeniem podstawowym modelu łańcucha wartości jest podział działalności przedsiębiorstwa na strategicznie istotne czynności, aby móc określić miejsca powstawania kosztów i zysków oraz potencjalne źródła przewag konkurencyjnych. Łańcuch wartości to sekwencja działań przekształcania zasileń, technologii i pracy ludzi na produkty finalne. Składa się on z funkcji podstawowych i pomocniczych oraz marży (zysku). Działalność podstawowa może być przedprodukcyjna, produkcyjna i sprzedaży, natomiast działalność pomocnicza koncentruje się w każdym przedsiębiorstwie na innych elementach. Kolejna zaprezentowana metoda to bilans strategiczny przedsiębiorstwa, czyli „teoretycznie prosta” metoda oceny potencjału strategicznego, wymagająca jednak skrupulatnego przestrzegania założeń analizy, czyli: wyodrębnienia obszarów analizy potencjału, określenia czynników/elementów organizacyjnych w ramach poszczególnych obszarów, zdefiniowania skali ocen i charakteru oceny, wyszczególnienie kluczowych czynników sukcesu w obszarach oceny itp. Następnie omówiono analizę SWOT, czyli metodę integrującą wszystkie istotne informacje uzyskane w trakcie diagnozowania organizacji i szacowania zmian w otoczeniu w procesie zmierzającym do sformułowania strategii. Jest to metoda bardzo trudna, gdyż wymaga udzielenia odpowiedzi dotyczących profilu działalności przedsiębiorstwa, zakresu jego działania, określenia klientów i ich potrzeb oraz orientacji naczelnego kierownictwa organizacji. Niezbędna jest też identyfikacja makrootoczenia i otoczenia konkurencyjnego organizacji oraz ich ocena w kategoriach szans i zagrożeń. To są podstawy do dokonania diagnozy oraz oceny słabych i mocnych stron organizacji, a także określenia wewnętrznych zasobów przedsiębiorstwa, którymi będzie ono dysponowało w przyszłości. Kolejnym krokiem jest sformułowanie wariantów strategicznych oraz określenie działań i taktyk, które musi podjąć przedsiębiorstwo, aby zrealizować cele strategiczne. Całościowy plan strategiczny wieńczy analizę. Ponieważ zarządzanie strategiczne jest procesem formułowania i wdrażenia strategii, w którym wyróżnia się: etap analizy strategicznej, etap oceny pozycji strategicznej przedsiębiorstwa oraz zdefiniowanie lub redefiniowanie misji oraz strategii i ustalenie celów strategicznych, końcowym etapem jest formułowanie i wybór strategii oraz jej wdrażanie. Z tego powodu podręcznik wieńczą modele strategii. Zaprezentowano modele „klasyczne” – strategie konkurencji M.E. Portera, macierz H. Ansoffa – oraz zbiór różnych strategii zbudowanych według kryterium pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa w sektorze i prognozy jego wzrostu. Pokazano także poszukiwania nowych rozwiązań w budowaniu przyszłości przedsiębiorstwa, odwołując się do metafor strategicznych i opisując modele strategii „nieoczywistych”.

Zarządzanie w przedsiębiorstwie N.0. Droga do przyszłości

Grażyna Gierszewska

Współczesność charakteryzują dwa megatrendy: VUCA i Czwarta Rewolucja Przemysłowa. Akronim VUCA został utworzony z pierwszych liter słów: Volatility (zmienność), Uncertainty (niepewność), Complexity (złożoność) i Ambiguity (niejednoznaczność). Termin VUCA został szybko zaadaptowany do świata biznesu, a współczesny świat charakteryzowany przez VUCA opisywany jest jako „Nowa Normalność”. Zespół naukowy prof. Grażyny Gierszewskiej(głównie, choć nie tylko, z kierowanej przez nią Katedry Procesów Zarządzania Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej) opublikował zbiór analiz pod wspólnym tytułem „Co dalej z zarządzaniem?”. W przeważającym stopniu tamte teksty nie udzieliły ostatecznej odpowiedzi na tytułowe pytanie, raczej pokazywały stan i miejsce nauk o zarządzaniu w świecie VUCA. W niniejszym zbiorze, nadal w formie felietonów naukowych, autorzy próbują pójść dalej. Z lekka przewrotnie w odniesieniu do pojawiających się ostatnio deskrypcji 2.0 czy 4.0 podpisują się pod sygnaturą zarządzanie N.0, aby podzielić się swymi refleksjami co do wyzwań tej dyscypliny, należącej – co niezmiernie ważne – do nauk stosowanych, empirycznych, choć w samym założeniu dydaktycznej. Podejście przez nich wyartykułowane, diagnozy, a zwłaszcza konkluzje co do wyzwań, są zapewne dyskusyjne i także w ich zamiarze służą sprowokowaniu odzewu. Jeśli się pojawi, niezależnie od zabarwienia – akceptacji czy dezaprobaty – to autorzy osiągną zamierzony cel. Nauka bowiem to wolność, ograniczana tylko odpowiedzialnością badawczą, głównie moralną.