Biografie odtajnione. Z archiwów literackich bezpieki

Joanna Siedlecka

 Ciemny rewers oficjalnego życia literackiego w PRL-u W Biografiach odtajnionych Joanna Siedlecka przedstawia dramatyczne losy pisarzy najwyższej rangi, takich jak Gombrowicz czy Broniewski, którym machina totalitarnego państwa zrujnowała nie tylko kariery, ale przede wszystkim życie osobiste. Zniszczyła zdrowie, rozbiła rodziny, wdarła się głęboko w cztery ściany ich domów, które były nie przystanią, ale nafaszerowaną podsłuchami pułapką. "To nie jest książka glamour lekka, łatwa i przyjemna. Nie może się podobać ma przeszkadzać, poruszać, przerażać. Jest bowiem po Obławie i Kryptonimie Liryka moją trzecią już opowieścią o temacie wciąż nieprzerobionym, objętym ciężką zmową milczenia represjach PRL-u wobec literatów, napisaną na podstawie wielu rozmów, głównie jednak odtajnionych oraz nieznanych wcześniej dokumentów komunistycznej policji politycznej, których mieliśmy nigdy nie poznać. Po co nam ta mroczna wiedza? Prawda dokumentów odkłamuje wiele fałszów, mechanizmy wielu karier, promocji jednych, eliminowania drugich. Pozwala zajrzeć za kurtynę naszego życia literackiego i kulturalnego, którego nie sposób zrozumieć bez wciąż mało znanej roli tajnych służb". Joanna Siedlecka

Mahatma Witkac

Joanna Siedlecka

Autorka Mahatmy Witkaca dotarła do ostatnich świadków pamiętających jeszcze Witkacego: Oli Watowej, Ireny Krzywickiej, Anny Linke, Wally Pawlikowskiej. Pokazała też tragikomiczne, dopełniające katastroficzne wizje Witkacego, peerelowskie losy jego najbliższych, żyjących w zbydlęconym świecie, w którym on sam odmówił udziału, np. jego żony, Jadwigi Witkiewiczowej, chromej i starej, przepędzonej przez komunistę Polewkę z literackiego kołchozu na Krupniczej w Krakowie. Samotność i nędza ,,demonicznych" niegdyś modelek, wyprzedających jego obrazy w zamian za miejsca w domu starców. Przypomniała tragigroteskę ,,grzebalnej awantury", gdy na zakopiańskim cmentarzyku, wśród przemówień o polsko-radzieckiej przyjaźni, pochowano zmarłą w czasie porodu Bogu ducha winną młodą Ukrainkę. Nowe wydanie Mahatmy poszerzone zostało o unikatowe i niepublikowane wcześniej zdjęcia Witkacego na ,,wyrypach" w ukochanych Tatrach oraz jako męża i nie-męża z żoną i najważniejszymi kobietami jego metafizycznego haremu, a także o trzy nowe rozdziały: * ,,Ciućka jego tango tańcowała" - o Witkacym jako wirtuozie słowa, niepodrabialnego języka pełnego komizmu, twórcy neologizmów, które weszły do polszczyzny, np. pyfko, papojka, kobietony, bebechy, szpryngle, oraz przekleństw podniesionych do rangi sztuki, np. sturba jego suka, ścierwa ich pyzdry, ty skierdaszony wądrołaju! * ,,Kronika intymna" - o szczerych, wręcz ekshibicjonistycznych listach Witkacego do żony i przyjaciół, swoistym intymnym dzienniku artysty i człowieka z krwi i kości, ze swadą i humorem relacjonującego swoje twórcze niemoce, jak też kłopoty z zębami i hemoroidami. * ,,Śpiewki poranne" - o tworzonych zwykle podczas kąpieli żartobliwych wierszykach o tematyce erotycznej, peyotlowej, klozetowej, pisanych dla rozrywki i ucieczki od prześladujących go glątw. Często niecenzuralnych, dosadnych, nigdy jednak wulgarnych, jak chociażby ten: Wlazła na piedestał/i prosiła, żeby przestał,/ale on nie słuchał wcale/ i dalejże ją na tym piedestale

Pan od poezji. O Zbigniewie Herbercie

Joanna Siedlecka

Jej książka o Herbercie jest bowiem barwną opowieścią o życiu Pana Cogito od kolebki po grób, dokumentującą jego kolejne etapy: Lwów, Sopot, Warszawę, Paryż, złożoną z relacji imponującej liczby świadków z najróżniejszych środowisk: szkolnych kolegów, przyjaciół, pierwszej wielkiej miłości i wielu ważnych nazwisk naszej literatury, m.in. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Jerzego Giedroycia. Jest też w Panu od poezji to, czego przede wszystkim szukamy w biografiach Herbert prywatny, osobisty, intymny. Dręczony chorobą i cierpieniem, alkoholem, wiecznie w podróży. Pozorny kobieciarz, w istocie bał się kobiet, unikał trwałych z nimi związków. Autorka odkrywa również mroczne, skrywane przez Poetę, bolesne rany poczucie winy za brak udziału w konspiracji z powodu kalectwa i sromotnej ucieczki ze Lwowa w marcu 1944, gdy jego rówieśnicy szykowali się do walki. Pierwsze wydanie książki było nominowane w 2003 r. do dwóch najważniejszych literackich laurów: Nagrody Nike i Nagrody im. Józefa Mackiewicza. Drugie wydanie poszerzone zostało o sześć nowych, równie odkrywczych rozdziałów: - Czarne słońce i Przepraszam za męża o Katarzynie Herbertowej w roli żony i wdowy po Herbercie; - Sopot, Bieruta 8 o wielkiej pomocy udzielanej mu przez ukochaną kobietę i rodziców - o czym milczał , podkręcając swój mit samotnie zmagającego się z potworem komunizmu; - Odwoływać nie będziemy - o skutkach Hańby domowej, głośnego wywiadu Herberta z Jackiem Trznadlem o udziale polskich pisarzy w komuniźmie; - Dosięgnie mnie ręka tych panów o Panu Cogito w trybach bezpieki; - Przystań- portret wymarzonego mieszkania Poety na ulicy Promenada, które okazało się nafaszerowaną podsłuchami pułapką, z sąsiadem - tajnym współpracownikiem. O pierwszym wydaniu książki pisał sam Czesław Miłosz: Czytam Siedlecką z wielkim zainteresowaniem, bo ona tam, w Panu od poezji, opisuje środowisko polonistyki warszawskiej w latach pięćdziesiątych, [].To jest ważne świadectwo, bo nie mamy za wiele wspomnień o tamtych czasach. I jeszcze ta książka mówi o tym, co ja uważam za bardzo ważne, to znaczy, o terrorze środowiska. Na przykład kiedy się było poetą, miało się status poety i pryszczaci mówili: Chodź na wódkę, to jeśli się nie poszło z nimi, to właściwie opowiadało się po przeciwnej stronie. (Agnieszka Kosińska, Miłosz w Krakowie, Znak, Kraków 2015) Joanna Siedlecka członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, pani od biografii zasłynęła głośnymi, wznawianymi reporterskimi książkami o pisarzach: Jaśnie paniczem o Witoldzie Gombrowiczu, Mahatmą Witkacym o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu, Czarnym ptasiorem o Jerzym Kosińskim, dwoma tomami Wypominków o pisarzach przemilczanych. Jest też autorką trzech książek o ciemnym rewersie oficjalnego życia literackiego w PRL-u: Obławy. Losy pisarzy represjonowanych, Kryptonimu Liryka i Biografii odtajnionych. Laureatka wielu nagród, m.in. Nagrody Specjalnej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007) oraz Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza (2016).